Trồng cây biến đổi gen, còn nhiều lo ngại

Lo ngại phụ thuộc

Không phủ nhận những tiến bộ về công nghệ sinh học của cây trồng BĐG nhưng nhiều nhà khoa học lẫn một số tổ chức phi chính phủ trong nước vẫn phản đối việc áp dụng cây trồng này tại VN.

Trao đổi với Thanh Niên, bà Nguyễn Thị Bình, nguyên Phó chủ tịch nước, cho biết: “Qua các cuộc hội thảo trong nước và quốc tế mà tôi tham dự, nhiều nhà khoa học rất lo lắng về những tác hại và rủi ro, tập trung 3 vấn đề môi trường, sức khỏe con người và kinh tế.

Theo một số nghiên cứu, phấn hoa của cây trồng BĐG bay sang các vùng lân cận làm giảm hiệu lực của thuốc trừ sâu, làm sâu bệnh có sức đề kháng và biến chủng mạnh hơn. Về kinh tế, khi đã trồng giống BĐG thì phải liên tục mua hạt giống của các công ty sản xuất, cụ thể là các công ty của Mỹ. Hạt ngô BĐG không thể trồng lại cho mùa sau được nên lệ thuộc hoàn toàn vào công ty sản xuất giống”.

Tại cuộc hội thảo khoa học mới đây do Quỹ Hòa bình và Phát triển phối hợp với Liên hiệp Các hội khoa học - kỹ thuật VN tổ chức, nhiều nhà khoa học cũng bày tỏ sự lo ngại. Bà Lê Thị Phi Vân (Viện chính sách, chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn) cho rằng: “Một số ít công ty xuyên quốc gia trong lĩnh vực này đang nắm quyền sáng chế, phân phối giống BĐG, khiến cho nông dân ngày càng phụ thuộc vào họ để đạt mục tiêu lợi nhuận. Năm 2010, doanh thu bán hàng của Công ty Monsanto là 10,5 tỉ USD, lợi nhuận ròng 1,1 tỉ USD; doanh thu của Công ty Syngenta là 11,6 tỉ USD, lợi nhuận 1,4 tỉ USD. Khoản thu nhập hấp dẫn do cây trồng BĐG mang lại khiến các công ty này tìm nhiều cách để thuyết phục, gây sức ép cho nhiều quốc gia đưa vào sản xuất đại trà".

Đại diện Hiệp hội Bảo vệ người tiêu dùng, ông Đỗ Gia Phan, tỏ ra lo lắng bởi hiện nay chưa có bằng chứng đảm bảo là thực phẩm BĐG không gây ra những tác động tiêu cực cho sức khỏe con người.

Theo ông Phan, việc nghiên cứu, đưa sản phẩm BĐG ra thị trường mất nhiều thời gian, tiền của làm cho giá giống cây trồng tăng lên. Nông dân các nước nghèo và đang phát triển như VN sẽ không chịu nổi. Mặt khác, họ sẽ phải phụ thuộc lâu dài vào các công ty giống trong khi không thể quay trở lại với giống cây cũ do môi trường sinh thái đã biến đổi.

Không áp dụng với cây xuất khẩu chủ lực   

Những ý kiến phản biện như trên đang làm “nóng” lên cuộc tranh luận xung quanh cây trồng BĐG, nhất là trước thời điểm loại cây trồng này đang chuẩn bị bước vào giai đoạn sản xuất đại trà. Trước một quyết định có tính ảnh hưởng to lớn như vậy thì sự thận trọng tất nhiên sẽ không thừa.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp - Phát triển nông thôn Bùi Bá Bổng cho biết: “Các cơ sở pháp lý để sử dụng giống cây trồng BĐG ở VN đã được xây dựng và tương đối hoàn chỉnh, lộ trình sử dụng giống cây trồng này cũng được xác định chặt chẽ, có trọng tâm, trọng điểm và thận trọng. Trước mắt, Bộ chỉ cho phép khảo nghiệm 3 loại cây là ngô, đậu và bông vải, đây là 3 loại cây BĐG trên thế giới trồng nhiều và cũng là sản phẩm mà VN phải nhập khẩu số lượng lớn. Đồng thời hiện Bộ không có chủ trương phát triển cây trồng BĐG đối với nhóm cây xuất khẩu chủ lực của VN như lúa gạo, cà phê, tiêu, điều, chè, cây ăn quả…”.

Theo ông Bổng, thái độ dứt khoát từ chối hoặc tiếp thu một cách dễ dãi, tùy tiện đều chưa phải là cách tiếp cận hay. Do đó, các cơ quan quản lý nhà nước, các nhà khoa học VN nên đồng thuận phương thức tiếp cận đối với giống cây trồng BĐG một cách tích cực nhưng thận trọng, tuân thủ chặt chẽ quy định của pháp luật, tranh thủ kinh nghiệm của các nước.