Vì sao ngày nào cũng báo không khí lạnh mà trời vẫn "nắng chang chang"?Cây Đa cổ thụ -Nơi treo cờ Cộng sản đầu tiên vùng ven Hà Nội được vinh danh Cây Di sản Việt Nam Lãnh đạo VACNE tham gia tọa đàm về luật thủ đô năm 2024 Hai cây cổ thụ vùng ven đô Thăng Long được vinh danh Cây Di sản Việt Nam Hội BVTN&MT Việt Nam cùng thống nhất hành động và triển khai các nhiệm vụ mới

Trao đổi - Phản biện » Tầm nhìn

Thứ năm, 21/11/2024, 14:32:19 PM (GMT+7)

Nhật Bản xả nước thải từ nhà máy điện hạt nhân Fukushima ra biển: Một số ảnh hưởng tới con người và môi trường

(17:34:00 PM 17/05/2021)

(Tin Môi Trường) - Ngày 13/4 vừa qua, Chính phủ Nhật Bản thông báo sẽ xả thải 1,25 triệu tấn nước thải bị ô nhiễm từ nhà máy điện hạt nhân Fukushima đã được xử lý ra biển Thái Bình Dương. Việc này sẽ bắt đầu trong hai năm tới và là một phần của kế hoạch nhằm dọn sạch và đóng cửa nhà máy hạt nhân Fukushima. Việc xả thải này sẽ ảnh hưởng tới môi trường và con người. như thế nào? TS. Nguyễn Thị Vân Anh, Phó Giám đốc Công ty TNHH Môi trường Minh Thái đã có chia sẻ.

>> Lan tỏa thông điệp về phát triển bền vững đến người tiêu dùng qua từng vỏ hộp sữa >> Cây thị 700 năm tuổi được bảo vệ nghiêm ngặt ở Thanh Hóa >> 10 phát ngôn ấn tượng của bà Mai Kiều Liên, nữ doanh nhân được vinh danh trong Top Phụ nữ quyền lực nhất châu Á >> Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ TN&MT Việt Nam trao đổi về quản lý chất thải điện tử trong chương trình “trái đất xanh” của VTV1 >> Việt Nam, Nhật Bản cùng dự báo ngày 17-9 áp thấp nhiệt đới có thể vào Biển Đông thành bão số 4

Nhật[-]Bản[-]xả[-][-]nước[-]thải[-]từ[-]nhà[-]máy[-]điện[-]hạt[-]nhân[-]Fukushima[-]ra[-]biển:[-]Một[-]số[-]ảnh[-]hưởng[-][-]tới[-]con[-]người[-]và[-]môi[-]trường

TS. Nguyễn Thị Vân Anh

Nhà máy điện hạt nhân Fukushima Dai-ichi thuộc quận Futaba, tỉnh Fukushima do Công ty Điện lực Tokyo (TEPCO) điều hành. Fukushima số 1 gồm 6 lò phản ứng nước sôi (BWR), có tổng công suất điện đạt 4,7 GW và là một trong 25 nhà máy điện hạt nhân lớn nhất trên thế giới. Cách đây 10 năm, ngày 11/3/2011, trận động đất khủng khiếp với cường độ 9,0 độ richter, đã gây ra thảm họa nghiêm trọng và làm tê liệt nhà máy, ba trong số 6 lò phản ứng gặp sự cố với hệ thống làm mát, khiến một phần lõi hạt nhân bị tan chảy. Nhà máy buộc phải liên tục bơm gần 200 tấn nước biển mỗi ngày vào để làm mát. Do lò phản ứng đã bị hư hại, nguồn nước dùng để làm mát này đều bị nhiễm, cùng với đó, nước mưa, nước ngầm tại khu vực quanh nhà máy cũng bị nhiễm phóng xạ. Để ngăn chặn thảm họa môi trường lan rộng, chính quyền Nhật và TEPCO đã tiến hành xử lý nước nhiễm phóng xạ thông qua một chuỗi bộ lọc phức tạp tạp gọi là Hệ thống xử lý chất lỏng tiên tiến (ALPS) và hiện đang chứa trong hơn 1000 bể chứa khổng lồ tại nhà máy và dự kiến sẽ không còn chỗ chứa vào mùa thu năm 2022. ALPS giúp loại bỏ phần lớn các chất phóng xạ, trong đó có strontium và cesium, nhưng không thể loại bỏ tritium, một đồng vị phóng xạ của Hidro. Nó cực kỳ khó loại bỏ vì nó thay thế các nguyên tử hydro trong phân tử nước. Do tritium chỉ phát ra các hạt beta năng lượng thấp, nó ít gây ra nguy cơ đối với sức khỏe khi ở nồng độ thấp. Kế hoạch là pha loãng nước cho đến khi nồng độ tritium bằng 1/40 mức mà Nhật Bản cho phép trong nước uống.

Triti còn được gọi là hydro-3 và có ký hiệu nguyên tố là T hoặc 3H. Hạt nhân của nguyên tử triti được gọi là triton và bao gồm ba hạt: một proton và hai neutron. Tritium phân hủy thông qua phát xạ hạt beta , với chu kỳ bán rã 12,3 năm. Quá trình phân rã beta giải phóng năng lượng 18 keV, trong đó tritium phân hủy thành heli-3 và hạt beta. Khi neutron biến đổi thành proton, hydro chuyển thành heli. Tiếp xúc bên ngoài với khí tritium hoặc nước tritium không nguy hiểm lắm vì tritium phát ra hạt beta năng lượng thấp đến mức bức xạ không thể xuyên qua da. Tritium thực sự gây ra một số rủi ro sức khỏe nếu nó được ăn, hít vào hoặc xâm nhập vào cơ thể qua vết thương hở hoặc tiêm. Thời gian bán hủy sinh học dao động trong khoảng từ 7 đến 14 ngày, vì vậy sự tích tụ sinh học của triti không phải là mối quan tâm đáng kể. Bởi vì các hạt beta là một dạng bức xạ ion hóa, ảnh hưởng sức khỏe dự kiến từ việc tiếp xúc bên trong với tritium sẽ làm tăng nguy cơ phát triển ung thư.

Một số ảnh hưởng của phóng xạ tới con người và môi trường

Ảnh hưởng khi tiếp xúc với bức xạ:

Tác hại cụ thể do bức xạ gây ra không thể tách rời liều bức xạ, bức xạ càng lớn thì hậu quả càng nghiêm trọng. Có thể nói, con người luôn phải tiếp xúc với bức xạ, nhưng một khi liều bức xạ cao hơn 100 mili-si-vơ (mSv), cơ thể con người sẽ bắt đầu bị ảnh hưởng. Khi chịu ảnh hưởng 100-500 mSv, cơ thể con người sẽ không cảm thấy bất thường, nhưng số lượng bạch cầu trong máu sẽ bắt đầu giảm. Khi đến một mức độ nhất định, mật độ tủy và xương của con người sẽ bị phá hủy, đồng thời lượng hồng cầu và bạch cầu trong cơ thể giảm mạnh. Bức xạ hạt nhân là nguyên nhân chính gây nhiều đột biến gen và có thể gây nguy hiểm chết người.

Sống lâu dài trong điều kiện bức xạ dễ gây ung thư. Khi tuổi thọ của một tế bào bình thường kết thúc, nó sẽ tự bật chế độ tự sát và sau đó sinh ra các tế bào mới. Nhưng khi tế bào mất đi chức năng tự sát này, nó sẽ không chết mà vẫn tiếp tục sinh sôi nảy nở một cách khó kiểm soát. Khi cơ thể con người bình thường, hệ thống miễn dịch bên trong có thể kiểm soát ung thư. Tuy nhiên, bức xạ làm hỏng hệ thống kiểm soát và hệ thống miễn dịch của chính cơ thể, và làm tăng tỷ lệ mắc bệnh ung thư.

Nếu cơ thể con người tiêu thụ các sản phẩm bị ô nhiễm, các tế bào, nhiễm sắc thể và hệ thống miễn dịch trong cơ thể có khả năng bị tấn công. Trong trường hợp nghiêm trọng hơn, các vấn đề như bệnh sinh học, dị dạng, và suy cơ quan nội tạng có thể xảy ra.

Ảnh hưởng tới sức khỏe con người

Các nhân phóng xạ lan truyền cùng với chuỗi thức ăn (từ thực vật tới động vật), các chất phóng xạ cùng với các sản phẩm thức ăn nhập vào cơ thể người và có thể tích lũy tới một lượng có khả năng gây hại sức khỏe con người. Thường thì các bệnh về nhiễm phóng xạ sẽ được chia làm hai nhóm gồm nhiễm phóng xạ cấp tính và mãn tính.

Nhiễm phóng xạ cấp tính: Người bệnh có thể bị nhiễm phóng xạ cấp tính nếu bị chiếu phóng xạ với liều lượng rất lớn (>300 rem). Khi đó, các bức xạ sẽ gây rối loạn hệ thần kinh trung ương. Gây nhức đầu, chóng mặt, buồn nôn, kén ăn, mệt mỏi,… Vùng da bị chiếu có dấu hiệu bị tấy đỏ hoặc bỏng. Đồng thời các cơ quan máu bị tổn thương nặng nề. Dẫn đến thiếu máu, giảm sức đề kháng,… Người bệnh bị gầy yếu dần dần dẫn đến suy nhược, nhiễm trùng nặng. Thậm chí có thể gây tử vong.

Nhiễm phóng xạ mãn tính: Hầu hết các tác động của các bức xạ ở mức thấp không biểu hiện ngay. Mà phải sau một thời gian ủ bênh các biểu hiện của căn bệnh mới xuất hiện. Các triệu chứng của trường hợp này biểu hiện khá muộn. Có thể sau vào năm hoặc hàng chục năm sau. Các bệnh nhân bị nhiễm mãn tính sẽ bị suy nhược thần kinh. Dẫn đến suy nhược cơ thể. Làm rối loạn các cơ quan tạo máu. Rối loạn quá trình chuyển hóa các chất và muối khoáng trong cơ thể. Dẫn đến bị thoái hóa. Các triệu chứng thường thấy như bị đục nhân mắt, ung thư da, ung thư xương,

Ảnh hưởng tới sinh vật

Ô nhiễm phóng xạ gây những tác hại nghiêm trọng tới sinh vật sống. Phóng xạ hủy hoại các cơ thể sống. Nó tác đông trực tiếp tới các mô tế bào, bẻ gãy các cấu trúc phân tử. Theo đó, gây ra những căn bệnh ngộ độc phóng xạ cấp tính. Nó còn làm biến đổi gen gây nên các dị tật bẩm sinh. Làm ion hóa và hủy hoạt tế bào và gây ra những đột biến di truyền quan trọng.

Theo kế hoạch, nước thải có chứa phóng xạ đã qua xử lý từ Nhà máy điện hạt nhân Fukushima số 1 sẽ được pha loãng để giảm nồng độ phóng xạ xuống còn 1.500 becquerel/lít, tương đương 1/40 nồng độ cho phép theo tiêu chuẩn an toàn của Nhật Bản và 1/7 tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đối với nước uống, trước khi được xả ra biển. Thủ tướng Yoshihide Suga phát biểu tại cuộc họp Nội các tán thành kế hoạch này: “Xả thải nước đã qua xử lý ra biển là một giải pháp thực tế” và “không thể tránh khỏi để đạt được sự phục hồi của Fukushima” đồng thời, cam kết nỗ lực hết sức để đảm bảo nước thải này ở mức an toàn.

TS. Nguyễn Thị Vân Anh

Việc xả nước thải ra biển đang gặp phải nhiều ý kiến trái chiều

Phía Hàn Quốc và Trung Quốc không đồng tình với quyết định này, Trung Quốc chỉ trích chính phủ Nhật Bản là "vô trách nhiệm" chưa sử dụng hết các biện pháp. Hàn Quốc bày tỏ "rất lấy làm tiếc" về quyết định của Nhật Bản. Hàn Quốc sẽ "thực hiện mọi biện pháp cần thiết" để đảm bảo an toàn cho người dân Hàn Quốc trước nguồn nước bị ô nhiễm từ nhà máy Fukushima số 1.

Mỹ thể hiện sự đồng cảm với Nhật Bản và cho rằng Nhật Bản đã "minh bạch về quyết định của mình" và "dường như đã thông qua một cách tiếp cận phù hợp với những tiêu chuẩn an toàn hạt nhân được toàn cầu chấp nhận”.

Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) cũng bày tỏ ủng hộ quyết định của Nhật Bản về việc xả nước thải đã qua xử lý từ nhà máy điện hạt nhân Fukushima ra biển, đồng thời khẳng định sẵn sàng hỗ trợ kỹ thuật trong quá trình giám sát việc xả thải này;

Trong khi, nhiều chuyên gia khoa học cũng ủng hộ quyết định này. ông Roginsky, nhà khoa học người Nga cho rằng “Lượng nước thải đã được phía Nhật Bản công bố là một lượng nhỏ. Đây là một giọt nước trong đại dương. Ngay cả trong trường hợp xấu nhất, nếu nước thải được xử lý kém, thứ nước nặng này sẽ chìm xuống đáy và nằm ở độ sâu 5-6-8 km”; “Nước thải được lên kế hoạch xả ra đại dương, không gây ra mối đe dọa cho hệ sinh thái của biển Okhotsk, bởi vì dòng chảy trong khu vực đó đi từ hướng Bắc xuống Nam theo hướng Nhật Bản”;

Bà Natalia Sokolova, chuyên gia của Hội đồng liên bang về chính sách nông nghiệp - thực phẩm và quản lý môi trường, đảm bảo rằng nếu nước thải được tinh lọc đúng cách, thì sẽ không có mối đe dọa phóng xạ nào đối với Nga và “Hiện tại, khối lượng chất lỏng tích tụ là rất lớn. Phần lớn là nước thông thường. Nếu được lọc sạch khỏi tất cả các tạp chất có hại, bao gồm cả tritium, thì nước thải có thể được xả ra ngoài đại dương một cách an toàn, cũng như vùng nước ven biển của các quốc gia khác sẽ không bị ảnh hưởng.

Bên cạnh đó, các nhóm công nghiệp và các nhà khoa học hạt nhân cho biết các nhà máy hạt nhân khác đã xử lý nước thải theo cách này với tác động tối thiểu. Nhưng các nhóm môi trường, tổ chức nghề cá và các quốc gia láng giềng đã lên án quyết định này, có rất nhiều lý do nhiều liên quan. Các nhà khoa học biển bày tỏ lo ngại về tác động có thể xảy ra của việc xả thải đối với sinh vật biển và nghề cá.

Ông Nigel Marks, một nhà khoa học vật liệu hạt nhân tại Đại học Curtin, cho biết: “Mặc dù quang học là rất khủng khiếp”, xả nước thải vào Thái Bình Dương là điều đúng đắn. Bằng cách pha loãng, “độ phóng xạ có thể giảm xuống đến mức an toàn” có thể so sánh với việc phơi nhiễm từ chụp ảnh y tế và đi máy bay.

Nhưng ngoài tritium, các đồng vị nguy hiểm hơn có thời gian sống phóng xạ dài hơn, chẳng hạn như ruthenium, coban, stronti và plutonium, đôi khi trượt qua quy trình xử lý của ALPS, Ken Buesseler, một nhà hóa học biển tại Viện Hải dương học Woods Hole cho biết: “Những đồng vị phóng xạ này hoạt động khác với triti trong đại dương và dễ dàng kết hợp vào quần thể sinh vật biển hoặc trầm tích đáy biển”.

Quan chức chính phủ cho biết nước ở Fukushima sẽ được "làm sạch" để đáp ứng các tiêu chuẩn quy định đối với các chất phóng xạ này. Buesseler lưu ý rằng những giới hạn đó được đưa ra cho các nhà máy điện hạt nhân đang hoạt động, không phải cho việc cố ý xả nước bị ô nhiễm từ một thảm họa hạt nhân. “Liệu điều này có mở ra cánh cửa cho bất kỳ quốc gia nào thải chất thải phóng xạ ra đại dương mà không phải là một phần của các hoạt động thông thường?”.

Shigeyoshi Otosaka, một nhà địa hóa học biển tại Đại học Tokyo, lo lắng về sự tích tụ của các đồng vị trong trầm tích đáy biển, nơi chúng có thể được các sinh vật biển hấp thụ. Ông nói: “Khả năng có hạn, nhưng điều quan trọng là phải đánh giá nó một cách thích hợp. Thứ nhất, “quá trình làm sạch” của TEPCO chỉ mới được thử nghiệm trên một lượng nước nhỏ. Công ty cần xác minh “liệu hiệu suất xử lý có thể được duy trì trong một thời gian dài hay không”.

Mặc dù ,TEPCO tuyên bố rằng họ sẽ hết chỗ để dự trữ nước bổ sung vào giữa năm 2022, các tổ chức môi trường cho biết vẫn có chỗ cho các bể chứa bổ sung trên khu đất liền kề với khuôn viên Fukushima. Việc lưu trữ đó sẽ cho phép các đồng vị phóng xạ phân rã tự nhiên trong khi có thời gian để phát triển các kỹ thuật xử lý mới.

Những lo ngại về việc cá bị ô nhiễm đã tàn phá ngành đánh bắt cá trong khu vực. Nhu cầu đối với hải sản từ khu vực đã dần hồi phục, nhưng các quan chức thủy sản lo ngại việc xả nước bị ô nhiễm sẽ làm dấy lên lo ngại của công chúng về hải sản từ khu vực.

Trước những tranh cãi còn nhiều ý kiến trái chiều, Chính phủ Nhật Bản rất cần có những giải trình làm rõ chi tiết các bước thực hiện kế hoạch. “minh bạch quyết định” không đồng nghĩa với việc xả thải an toàn.

Các phân tích nghiêm ngặt trong phòng thí nghiệm nên được thực hiện trong toàn bộ quá trình làm sạch nước thải có sự tham vấn đầy đủ từ các nước láng giềng và cộng đồng quốc tế; cần có sự đánh giá rõ ràng về tác động đối với sức khỏe người dân và môi trường biển. Trong bối cảnh nỗi lo phóng xạ xâm nhập vào thực phẩm và động vật biển ở Nhật Bản vẫn chưa dứt thì người tiêu dùng, ngư dân và các nhà bảo vệ môi trường lại càng không yên tâm về ảnh hưởng của kế hoạch mới. Họ cho rằng khi thải nước nhiễm xạ, dù cơ quan chức năng nào có chứng nhận biển an toàn thì nó vẫn "ô nhiễm" trong mắt người tiêu dùng và điều đó sẽ đặt dấu chấm hết đối với nghề cá của địa phương, vốn mới hồi phục nhẹ sau thảm họa.

Vì vậy, Chính phủ Nhật Bản nên công bố cho mọi người dân được thông tin đầy đủ và sẵn sàng về mặt tâm lý trước khi xả ra môi trường đồng thời tiếp tục tương tác với tất cả các bên một cách minh bạch và cởi mở trong quá trình thực hiện quyết định này.

TS. NGUYỄN THỊ VÂN ANH

[Quay lại]

Từ khóa liên quan: Nhật Bản, xả nước thải, từ, nhà máy điện hạt nhânm, Fukushima, ra biển:, ảnh hưởng, tới , con người, môi trường

Gửi ý kiến bạn đọc về: Nhật Bản xả nước thải từ nhà máy điện hạt nhân Fukushima ra biển: Một số ảnh hưởng tới con người và môi trường

*	*
*
Nội dung*

Chọn file

(File: .Zip - 2M)

(Tin Môi Trường hoan nghênh các ý kiến đóng góp của bạn đọc cho bài viết. Các thảo luận sẽ được xem xét trước khi đăng tải. Tin Môi Trường giữ quyền từ chối những lời lẽ xúc phạm cá nhân, tổ chức; lời lẽ trái thuần phong mỹ tục, vi phạm pháp luật. Bạn đọc thảo luận bằng tiếng Việt có dấu. Ý kiến không nhất thiết thể hiện quan điểm của Tin Môi Trường. Cám ơn sự đóng góp và hợp tác của các bạn)