Hai dự án thủy điện Đồng Nai 6 và 6A: Sao vội ủng hộ ?

* Phóng viên: Thủ tướng đã chỉ đạo các bộ, ngành liên quan nghiêm túc đánh giá mặt được và mất đối với 2 dự án thủy điện Đồng Nai 6 và 6A. Hiện việc này vẫn chưa xong nhưng ông lại đề nghị cho thông qua để sớm triển khai, như vậy có quá vội vàng không, thưa ông?

- Ông Lê Đức Chương (người vừa được bổ sung vào Hội đồng Thẩm định báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM) 2 dự án thủy điện Đồng Nai 6, 6A): Không phải là vội vàng mà là để đi kết luận cuối cùng, chúng tôi đã phối hợp với Cục Di sản văn hóa xem xét toàn bộ dự án. Không đúng như báo chí đã đăng tải, 2 dự án này không nằm trong vùng lõi Vườn Quốc gia (VQG) Cát Tiên.

Hai dự án này nằm trong quy hoạch điện của Chính phủ và chủ đầu tư cũng đã điều chỉnh chiều cao 2 thân đập xuống còn 48 và 36 m. Trong khi thủy điện Hòa Bình, Sơn La, Lai Châu đều cao trên 100 m. Do vậy, khi có đập, nước dâng lên chiếm vào đất vùng núi không đáng kể.

Cho nên, về kỹ thuật, các bộ Tài nguyên - Môi trường, NN-PTNT, Công Thương cũng như các tỉnh, thành có đất làm 2 dự án thủy điện này đã có văn bản đồng ý cho thực hiện. Tôi chỉ có nhận xét về tác động văn hóa, xã hội đối với 2 dự án này chứ không phải vấn đề kỹ thuật. Thay mặt Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch (VH-TT-DL), tôi đã có bản nhận xét và có ý kiến với chủ đầu tư 2 dự án về lĩnh vực này.

Báo chí cứ nghe rồi đồn thổi. Khi là nhà khoa học thì cần đánh giá cả 2 mặt là môi trường và hiệu quả kinh tế - xã hội, tất nhiên là phải có ý thức về bảo vệ môi trường. Nếu tác động không ảnh hưởng nhiều so với mặt tích cực thì cũng cần khuyến khích.

* Nhưng 2 dự án sẽ “ăn” vào đất khu vực di tích quốc gia đặc biệt - danh lam thắng cảnh VQG Cát Tiên và hiện đang đệ trình UNESCO xem xét công nhận là Di sản Văn hóa thế giới?

- Tôi đã làm việc với Cục Di sản văn hóa và phía cục cho biết là 2 dự án không có vấn đề gì.

Một chuyến khảo sát VQG Cát Tiên của giới nghiên cứu. (Ảnh do Mạng lưới Sông ngòi Việt Nam cung cấp)

* Bộ VH-TT-DL có xem xét đầy đủ giá trị văn hóa, khảo cổ dọc sông Đồng Nai là rất lớn như nền văn hóa Óc Eo?

- Theo mô tả trong báo cáo ĐTM của chủ đầu tư thì dự án không ăn vào vùng lõi mà chỉ nằm ở phía Nam VQG Cát Tiên. Hơn nữa, khi chủ đầu tư làm đập thấp thì còn cung cấp nước tốt hơn cho VQG này. Nếu mùa khô nước cạn đi thì lấy đâu nước cung cấp cho rừng phát triển. Báo chí đừng nhìn một chiều.

* Nhưng phía Bộ VH-TT-DL chưa đến tận nơi kiểm tra thì việc thẩm định liệu có chính xác và khách quan?

- Chúng tôi chưa đến đó. Chúng tôi chỉ đưa ra nhận xét với tư cách là một nhà khoa học và trên cơ sở báo cáo ĐTM của chủ đầu tư. Chúng tôi cũng yêu cầu họ phải có đánh giá kỹ càng hơn về văn hóa - xã hội.

* Vậy ông có biết Tỉnh ủy, UBND, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Nai đã có văn bản gửi Bộ Chính trị, Ban Bí thư và Thủ tướng kiến nghị dừng thực hiện 2 dự án này?

- Hai dự án thủy điện này không ăn vào phần đất tỉnh Đồng Nai nhiều mà là Lâm Đồng, Đắk Nông. Tỉnh Đồng Nai cứ nói mãi, chứ Lâm Đồng, Đắk Nông và người dân địa phương nơi có dự án có nói gì đâu mà hồ sơ chủ đầu tư đã nói rõ.

* Vậy quan điểm của ông là ủng hộ việc thực hiện 2 dự án này?

- Tinh thần là ủng hộ nhưng có vấn đề gì thì cũng phải yêu cầu chủ đầu tư sửa chữa, bổ sung kỹ càng hơn như bảo tồn văn hóa dân tộc, bảo tồn di tích nếu như có trong lòng hồ.

* Vậy có chế tài nào để bắt buộc được chủ đầu tư?

- Thì cũng phải giám sát, theo dõi. Như thủy điện Lai Châu có tấm bia cổ có bút tích của vua Lê Lợi nằm trong lòng hồ sau này thì phải di dời lên trên cao chứ không thể để ngập trong lòng hồ.

PHÓ TRƯỞNG ĐOÀN ĐẠI BIỂU QUỐC HỘI TỈNH ĐỒNG NAI TRƯƠNG VĂN VỞ:

Cần xem lại ý kiến của vị vụ trưởng

Bộ VH-TT-DL là cơ quan tham mưu cho Thủ tướng về lĩnh vực văn hóa nên khi cho ý kiến về 2 dự án thủy Đồng Nai 6 và 6A cần tuân thủ theo đúng chỉ đạo của Thủ tướng mới đây.

Đặc biệt, với chức năng tham mưu của mình, Bộ VH-TT-DL cần làm đúng theo Luật Di sản văn hóa đối với di tích quốc gia đặc biệt. Hơn nữa, là thành viên của Hội đồng Thẩm định báo cáo đánh giá tác động môi trường thì cần phải có ý kiến đúng với chuyên môn. Tại sao cán bộ Bộ VH-TT-DL lại nói ngược với quyết định của Thủ tướng, đề nghị lãnh đạo bộ chủ quản xem lại ý kiến của vị vụ trưởng này!

PHÓ BÍ THƯ TỈNH ỦY TỈNH LÂM ĐỒNG VŨ CÔNG TIẾN:

Phải xem xét thấu đáo

Đối với 2 dự án thủy điện Đồng Nai 6 và 6A, đến lúc này, các bộ - ngành chức năng phải sớm có kết quả thẩm định để trình Chính phủ quyết định. Việc thẩm định 2 dự án này cần làm đúng quy trình, tính toán đầy đủ mức ảnh hưởng từ môi trường đến hiệu quả.