38.218 tỉ đồng để nuôi cá tra đi đâu ?

"Chán mấy ông ngân hàng khủng khiếp"

Tiếp xúc với PV, ông Nguyễn Ngọc Hải, Chủ nhiệm Hợp tác xã thủy sản Thới An (Ô Môn, Cần Thơ) khẳng định: “Trong suốt 9 tháng đầu năm bà con xã viên phải vay vốn với lãi suất (LS) 14,5 - 15%/năm. Từ tháng 10, chúng tôi vay với LS 13%/năm nhưng với điều kiện là phải trả hết nợ cũ. Còn vốn ưu đãi 11%/năm thì không tiếp cận được vì điều kiện vay quá khó khăn, không phù hợp với hoàn cảnh, điều kiện của người nuôi cá như chúng tôi. Do đó, nguồn vốn vay từ ngân hàng (NH) chỉ đáp ứng khoảng 20% so với nhu cầu và chi phí thực tế mà nông dân đầu tư nuôi cá. Ở hợp tác xã  của chúng tôi có 20 xã viên thì tổng nguồn vốn vay ở thời điểm này chỉ khoảng 20 tỉ đồng. Hiện nhiều người làm ăn riêng lẻ đã phải bỏ nghề vì lỗ liên tục nhiều năm và không tiếp cận được với nguồn vốn vay”.    

Ông Tống Văn Quang, chủ ao nuôi cá ở Q.Ô Môn (Cần Thơ) bộc bạch: “Nói thiệt là chúng tôi chán mấy ông NH khủng khiếp. Chúng tôi là những người nuôi lâu năm, xây dựng được uy tín tốt với NH nhưng đa phần cũng chỉ vay được với LS 13%/năm. Như hầm cá của tôi có sản lượng 200 tấn, chi phí đầu tư khoảng 2,2 tỉ, có tài sản thế chấp giá trị nhưng chỉ vay được khoảng 1,5 tỉ đồng”.

Ông Lê Chí Bình, Phó chủ tịch Hiệp hội Nghề nuôi cá và chế biến thủy sản An Giang, nói: “Ở An Giang bây giờ NH đâu có cho vay nuôi cá nữa đâu. Thứ nhất là nông dân không có nhu cầu vay vốn nuôi cá. Thứ hai là không còn tài sản để thế chấp. Thứ ba là hạch toán kinh tế cho thấy đổ vốn vào nuôi cá là toàn thua lỗ nên không ai dám đầu tư, NH cũng không dám cho vay. Thực tế chỉ còn một số rất ít hộ vẫn duy trì nuôi số lượng lớn cho các nhà máy. Đa phần còn lại đều bỏ nghề, treo ao hoặc chuyển sang nuôi nhỏ lẻ để bán chợ, làm khô cá tra...”.

Như vậy có thể thấy, vốn tới những người nuôi cá thực tế là rất ít hoặc không có.

Nếu thật sự có hơn 38.000 tỉ...

Nếu NH đẩy mạnh cho vay như đã thực hiện sau khi có chủ trương hỗ trợ nơi chế biến cá tra, tình hình sẽ khác. Hiện nông dân nuôi cá đang “treo ao” vì không có tiền đầu tư mua cá giống, thức ăn, còn các DN thiếu vốn phải nợ tiền cá của nông dân từ 1-3 tháng. Có nơi DN phải đóng cửa hoặc giảm tới 90% công suất   Ông Dương Ngọc Minh, Phó chủ tịch VASEP

“Thì chắc chắn ngành cá tra không thiếu vốn trầm trọng như bây giờ”, đó là khẳng định của ông Dương Ngọc Minh, Phó chủ tịch Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản (VASEP), trước số vốn cho ngành cá tra mà Ngân hàng Nhà nước (NHNN) công bố. Theo ông Minh, nếu NH đẩy mạnh cho vay như đã thực hiện sau khi có chủ trương hỗ trợ nơi chế biến cá tra, tình hình sẽ khác. Hiện nông dân nuôi cá đang “treo ao” vì không có tiền đầu tư mua cá giống, thức ăn, còn các doanh nghiệp (DN) thiếu vốn phải nợ tiền cá của nông dân từ 1-3 tháng. Có nơi DN phải đóng cửa hoặc giảm tới 90% công suất.

Ông Trương Đình Hòe, Tổng thư ký VASEP, phân tích: “Chỉ cần một phép tính đơn giản, chúng ta có thể biết thật sự có đúng là trong 9 tháng ngành cá tra được cho vay 38.000 tỉ hay không. Tổng sản lượng cá tra tại ĐBSCL hiện nay khoảng 1,2 triệu tấn cá, giá thành nuôi cá tra từ 20.000 -22.000 đồng/kg. Nghĩa là cần có 24.000 tỉ đồng để sản xuất cá nguyên liệu, cộng thêm 20% nữa để chế biến ra thành phẩm thì tổng vốn cần cho ngành cá tra là 30.000 tỉ đồng, con số này phù hợp với mức kim ngạch 1,8 tỉ USD xuất khẩu. Nếu NHNN nói rằng cho vay 9 tháng qua đạt 38.000 tỉ đồng chỉ để thu lại kim ngạch 1,8 tỉ USD thì chắc chắn phải xem lại hiệu quả kinh tế của ngành này. Một điều nữa, người nông dân hay DN nuôi cá thì cũng cần có vốn riêng của mình, chứ đâu phải tất cả đều đi vay!”.

Có thể nói, hầu hết các DN trong ngành đều nghi ngờ tính xác thực của con số cho vay đối với hoạt động nuôi trồng, thu mua chế biến cá tra tại các tỉnh ĐBSCL đạt 38.218 tỉ đồng và dư nợ cho vay cá tra tại khu vực này tính đến ngày 30.9 đạt 20.784 tỉ đồng mà NHNN công bố.

Trong văn bản gửi Phó thủ tướng Hoàng Trung Hải về tình hình sản xuất và giải pháp tháo gỡ khó khăn cho nuôi trồng, xuất khẩu tôm nước lợ và cá tra, Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Vũ Văn Tám cũng báo cáo: Hiện chỉ có 20% trong tổng số 160 DN xuất khẩu cá tra trên địa bàn cả nước duy trì được xuất khẩu ổn định, số còn lại đang sản xuất và xuất khẩu cầm chừng.

Theo ông Tám, hiện cả DN và người nuôi cá đều đang gặp nhiều khó khăn về vốn để sản xuất và tiêu thụ cá tra. Hạn mức vay giảm so với cùng kỳ năm 2011 trong khi LS cao liên tục trong thời gian dài. Báo cáo của VASEP cũng khẳng định, hiện nay nguồn vốn từ các NH cho sản xuất và tiêu thụ cá tra chủ yếu là vốn vay ngắn hạn. Nông dân và DN không còn tài sản thế chấp, hoặc tài sản thế chấp là ao nuôi và các công trình phụ trợ chỉ được đánh giá như đất nông nghiệp nên bà con không tiếp tục được vay vốn, thua lỗ và đã phải “treo ao”, hay chuyển sang nuôi gia công cho DN. Từ tháng 8, thời điểm có chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về chính sách tín dụng cho thủy sản và chăn nuôi, được thể hiện tại Công văn số 1149 đến nay, các DN và người nuôi vẫn rất khó tiếp cận vốn.

Vốn cho cá tra chảy đi đâu, vẫn là một dấu hỏi cần phải làm rõ.