»

Thứ tư, 30/10/2024, 08:26:48 AM (GMT+7)

Ô nhiễm nguồn nước, khát phù sa: Những vấn đề báo động ở đồng bằng sông Cửu Long

(16:38:32 PM 01/01/2018)
(Tin Môi Trường) - Theo các nhà khoa học, đồng bằng sông Cửu Long là một trong những nơi có lượng nước ngọt dồi dào nhất hành tinh. Hàng năm, vùng này nhận được 475 tỷ mét khối nước từ sông Mê Kông, chỉ riêng lượng mưa tại chỗ đã có 26 tỷ mét khối nước nên sẽ không bao giờ thiếu nước ngọt, không bị sa mạc hóa như các nơi khác trên thế giới.

Tuy nhiên, chất lượng nước ngọt trên tầng mặt trong vùng hiện nay rất thấp và ô nhiễm nguồn nước, khát phù sa là những vấn đề rất đáng báo động cho sự phát triển vùng đồng bằng sông Cửu Long hiện nay. 

 

Ô[-]nhiễm[-]nguồn[-]nước,[-]khát[-]phù[-]sa:[-]Những[-]vấn[-]đề[-]báo[-]động[-]ở[-]đồng[-]bằng[-]sông[-]Cửu[-]Long[-]
Ảnh minh hoạ: IE
 
Theo Thạc sĩ Nguyễn Hữu Thiện, Chuyên gia nghiên cứu độc lập, nguyên nhân nguồn nước bị ô nhiễm hiện nay là do sông ngòi trong vùng đã nhận nhiều nguồn ô nhiễm, từ nước thải sinh hoạt, nước thải công nghiệp, thủy sản xả trực tiếp ra sông. Đặc biệt, nhiều năm qua, các địa phương trong vùng đều chạy theo việc tối đa hóa sản lượng lương thực, sản xuất 3 vụ lúa/năm phục vụ an ninh lương thực và xuất khẩu đã làm ô nhiễm nghiêm trọng nguồn nước. Với sản lượng lúa khoảng 25 triệu tấn/năm, hàng năm, sông ngòi, đồng ruộng trong vùng phải hứng chịu hàng triệu tấn phân bón, thuốc trừ sâu/năm dẫn đến ô nhiễm môi trường, ô nhiễm nguồn nước trầm trọng. 
 
Mặt khác, việc đắp đê ngăn sông để thực hiện các dự án ngọt hóa ưu tiên cho cây lúa, rau màu và cây ăn trái làm cho nhiều con sông không chảy và trở thành những dòng sông "chết" cũng là một trong các nguyên nhân gây ô nhiễm nguồn nước. Thực tế, vấn đề ô nhiễm nguồn nước trên sông ngòi diễn ra ngày càng nghiêm trọng gần đây làm cho người dân không dám sử dụng nước sông để bơi lội, sinh hoạt như trước đây. Phần lớn người dân sử dụng nước ngầm ngay trong vùng trũng của nước ngọt. Ngay cả các dự án cấp nước ở các vùng nông thôn cũng sử dụng nguồn nước ngầm cấp cho dân. 
 
Theo thống kê của Cục Quản lý Tài nguyên nước, toàn vùng hiện có khoảng 2 triệu giếng khoan, trong đó có 550.000 giếng khoan khai thác tập trung, khai thác khoảng 2 triệu mét khối nước/ngày. Việc sử dụng nguồn nước ngầm quá nhiều sẽ làm cạn kiệt nguồn nước ngầm nhanh dẫn đến sụt lún đất. Theo kết quả nghiên cứu của một tổ chức tại Na Uy cho thấy ở Cà Mau trong 20 năm gần đây nhiều nơi bị sụt lún từ 30 - 70cm; các tỉnh Cà Mau, Bạc Liêu, Hậu Giang, Sóc Trăng bị lún từ 5 - 10cm/10 năm, các địa phương còn lại trong vùng bị lún từ 0 - 5 cm/10 năm. 
 
Ngoài ra, nguồn nước ngọt trong vùng còn bị ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, đặc biệt là từ mùa khô năm 2015 và năm 2016 do ảnh hưởng của hiện tượng El Ninô dẫn đến lượng mưa thấp kỷ lục trong khu vực làm cho các dòng sông thiếu nước, gây hạn mặn nghiêm trọng trong lịch sử trong suốt 90 năm qua. 
 
Từ hiện tượng khô hạn của năm 2016, có ý kiến cho rằng đồng bằng sông Cửu Long sẽ hết nước nhưng theo Thạc sĩ Nguyễn Hữu Thiện là không đúng. Sự việc khô hạn và xâm nhập mặn năm 2016 là một hiện tượng cực đoan trong hoàn cảnh biến đổi khí hậu. Nó có thể lặp lại nhiều hơn, với tần suất cao hơn nhưng không phải trở thành xu hướng chung để kết luận trong tương lai. Bằng chứng là đầu năm 2017 không có hạn mặn xảy ra; đến gần cuối năm, nước lũ từ thượng nguồn đổ về rất lớn và chắc chắn rằng mùa khô 2018 sẽ không có hạn mặn như năm 2016 nữa. 
 
Một quan điểm khác nữa cho rằng việc xây dựng các đập thủy điện hiện nay trên thượng nguồn đã lấy hết nước của vùng hạ lưu sông Mê Kông như vùng đồng bằng sông Cửu Long nhưng thực tế không phải thế. Tác động lớn nhất của thủy điện là lấy hết phù sa, cát và thủy sản, còn về lượng nước ngọt, trong các năm bình thường thì thủy điện không gây ảnh hưởng đến lượng nước ở hạ nguồn nhưng trong những năm khô hạn, thủy điện có thể tích nước làm cho tình hình khô hạn càng tồi tệ thêm. Còn những năm lũ cao, thủy điện cũng làm cho lũ tồi tệ thêm bằng hình thức thủy điện xả lũ, làm cho "lũ chồng lũ" ở vùng hạ nguồn. 
 
Đồng bằng sông Cửu Long được hình thành từ lượng phù sa và cát từ thượng nguồn bồi đắp, nên khi thiếu phù sa sẻ ảnh hưởng đến độ màu mở của đất đai và thiếu cát sẽ dẫn đến sạt lở bờ sông, bờ biển. Phù sa cũng có vai trò bồi đắp để bù lún và bồi đắp để lấn đất ra biển. Trong 6.000 năm qua, lượng phù sa giúp bồi đắp cho đồng bằng theo hướng Đông bình quân là 16 mét/năm và theo hướng Mũi Cà Mau là 26 mét/năm nên mới có hình hài Đồng bằng sông Cửu Long như ngày hôm nay. Khi cắt nguồn cung cấp phù sa thì quá trình bồi đắp lấn ra biển sẽ ngưng và ngược lại, tình hình sạt lở bờ sông bở biển sẽ diễn ra ngày càng tăng. 
 
Qua kết quả nghiên cứu của Na Uy cho thấy trong 20 năm qua, bờ biển tại Cà Mau bị thụt lùi vào trong đất liền từ 100 mét  đến 1,4 km. Mặt khác, lượng phù sa mịn khi đổ ra biển sẽ hòa vào nước biển có màu đục cách bờ vài chục km bao quanh vùng biển dọc bờ biển Đông và biển Tây. Đây là lớp "áo giáp" bảo vệ cho vùng đồng bằng sông Cửu Long khỏi năng lượng của sóng biển đánh vào bờ để tránh sạt lở và đây cũng là nguồn thức ăn cho các loại thủy sản nước lợ. Trong khoảng 160 triệu tấn phù sa của sông Mê Kông tải về mỗi năm thì có tới 100 triệu tấn đổ ra biển, trong đó có khoảng 16.000 tấn dinh dưỡng tạo ra nguồn thức ăn thủy sản, phục vụ công tác khai thác, đánh bắt từ 50.000 đến 70.000 tấn thủy sản nước lợ/năm, giúp phát triển kinh tế cho ngư dân vùng ven biển... 
 
Do đó, việc các quốc gia ở thượng nguồn xây nhiều đập thủy điện, tích nước ở thượng nguồn sẽ làm vùng đồng bằng sông Cửu Long khát phù sa, thủy sản, gây ra hiện tượng sạt lở bờ sông, bờ biển ngày càng nghiêm trọng, ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển kinh tế - xã hội và sinh kế của người dân. 
 
Trong hoàn cảnh nguồn lực đầu tư còn hạn chế như hiện nay, theo ông Nguyễn Hữu Thiện, chúng ta cần tăng cường ưu tiên thực hiện các giải pháp "không hối tiếc", như các giải pháp phi công trình, các giải pháp "thuận Thiên" như ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc tại hội nghị về "Phát triển bền vững Đồng bằng sông Cửu Long thích ứng với biến đổi khí hậu" diễn ra ngày 27/9/2017 vừa qua tại thành phố Cần Thơ. Còn đối với các giải pháp công trình gây "hối tiếc cao", đầu tư tốn kém thì cần thận trọng, nghiên cứu thật kỹ. Đối với vùng sông nước chằng chịt như ở Đồng bằng sông Cửu Long, việc can thiệp vào dòng chảy, xây đập, ngăn sông... được xem là can thiệp thô bạo nhất cần phải tránh tối đa.
Ngọc Thiện -TTXVN
[Quay lại]
Từ khóa liên quan: Ô nhiễm, nguồn nước, khát phù sa, Những vấn đề, báo động, đồng bằng sông Cửu Long
TÁI CHẾ ĐƠN GIẢN THẾ

Gửi ý kiến bạn đọc về: Ô nhiễm nguồn nước, khát phù sa: Những vấn đề báo động ở đồng bằng sông Cửu Long

* *
*
*
Chọn file
(File: .Zip - 2M)
(Tin Môi Trường hoan nghênh các ý kiến đóng góp của bạn đọc cho bài viết. Các thảo luận sẽ được xem xét trước khi đăng tải. Tin Môi Trường giữ quyền từ chối những lời lẽ xúc phạm cá nhân, tổ chức; lời lẽ trái thuần phong mỹ tục, vi phạm pháp luật. Bạn đọc thảo luận bằng tiếng Việt có dấu. Ý kiến không nhất thiết thể hiện quan điểm của Tin Môi Trường. Cám ơn sự đóng góp và hợp tác của các bạn)

Bạn cũng có thể quan tâm:

Bài viết mới:

SHIP TRUNG VIỆT

Đọc nhiều nhất

Phản hồi nhiều
Không xả rác
VACNECPECO

Không khí
Chất lượng không khí tại Long Xuyên (An Giang) ở mức rất có hại cho sức khỏe

Chất lượng không khí tại Long Xuyên (An Giang) ở mức rất có hại cho sức khỏe

(Tin Môi Trường) - Sáng 12/8, theo ứng dụng PAM Air (mạng lưới quan trắc môi trường không khí độc lập đầu tiên và duy nhất tại Việt Nam, phủ rộng tại 63 tỉnh, thành phố; do Công ty Cổ phần Tư vấn và tích hợp công nghệ D&L quản lý), điểm đo tại Thư viện tỉnh An Giang, thành phố Long Xuyên có chất lượng không khí ở mức 270, rất có hại cho sức khỏe, ảnh hưởng tới sức khỏe tất cả người dân trong khu vực.

Tin Môi Trường

Chất thải
Giảm thiểu rác thải nhựa để phát triển du lịch Xanh

Giảm thiểu rác thải nhựa để phát triển du lịch Xanh

(Tin Môi Trường) - Theo ước tính, mỗi năm nước ta có hàng trăm triệu lượt khách trong và ngoài nước đi du lịch ở khăp các địa phương. Cùng với xu thế hiện đại, ngành Du lịch Việt Nam là một trong những ngành thường xuyên gây thêm mối nguy ô nhiễm cho môi trường nói chung và đại dương nói riêng, trong đó có rác thải nhựa. một nguồn phát sinh rác thải nhựa lớn trong nước. Thực tế cho thấy, rác thải nhựa trong lĩnh vực du lịch có hướng tăng dần theo từng năm và đang gây áp lực cho môi trường, phát sinh bệnh tật, ô nhiễm nguồn nước,…

VACNE 30 năm

Tiếng ồn
Việt Nam và Đan Mạch hợp tác thúc đẩy các nỗ lực sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả

Việt Nam và Đan Mạch hợp tác thúc đẩy các nỗ lực sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả

(Tin Môi Trường) - Bộ Công Thương Việt Nam mới đây đã ban hành Bộ tài liệu hướng dẫn lập Kế hoạch sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả cho các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương giai đoạn 2020-2025 (Kế hoạch TKNL cấp tỉnh). Bộ tài liệu hướng dẫn này được soạn thảo với sự hỗ trợ của Chương trình Hợp tác Đối tác Năng lượng Việt Nam – Đan Mạch, sẽ giúp cho toàn bộ 63 tỉnh thành của Việt Nam thống kê việc sử dụng năng lượng và xây dựng kế hoạch hành động của địa phương nhằm triển khai các hoạt động về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.

Hội BVTN&MT Việt Nam

Bảo vệ môi trường
Huyện A Lưới (Thừa Thiên Huế):Thực hành truyền thông giảm nhựa, xây dựng hành trình sống xanh

Huyện A Lưới (Thừa Thiên Huế):Thực hành truyền thông giảm nhựa, xây dựng hành trình sống xanh

(Tin Môi Trường) - Theo thông tin từ Huyện đoàn A Lưới (tỉnh Thừa Thiên Huế), Dự án Giảm thiểu rác thải nhựa đại dương tại Việt Nam (do Tổ chức WWF tài trợ) đến nay đã ghi nhận nhiều kết quả: Trong tổng số 20 cơ sở du lịch (bao gồm 16 homestay và 04 điểm du lịch sinh thái cộng đồng) đã ký cam kết tham gia thực hành giảm nhựa. Qua một thời gian triển khai, nhiều mô hình đã góp phần thay đổi nhận thức, hành vi của khách du lịch, nhân rộng ra các tiểu thương, người mua hàng tại hai chợ Bốt Đỏ và A Lưới,…

KHÔNG XẢ RÁC BỪA BÃI