Hà Nội, TP.HCM chiếm một nửa tổng lượng phát thải gây ô nhiễm

Theo kết quả nghiên cứu 10 tỉnh, thành phố có tỷ lệ ô nhiễm môi trường do ngành công nghiệp chế biến, chế tạo nhất Việt Nam do Ngân hàng Thế giới công bố ngày 27/6, Hà Nội và TP.HCM chiếm tỷ lệ khoảng 50 phần trăm tổng lượng phát thải gây ô nhiễm không khí.

Bản báo cáo có tên: "Đánh giá và Phân tích tác động ô nhiễm do ngành công nghiệp chế biến, chế tạo của Việt Nam", nội dung đề cập đến những thách thức chính đối với quản lý môi trường trong xu thế đô thị hóa, công nghiệp hóa và đổi mới nhanh tại Việt Nam. Tới dự lễ công bố có đại diện của Bộ Công thương, Bộ Tài nguyên&Môi trường.

HN và TP.HCM ô nhiễm cao nhất

Lễ công bố báo cáo: "Đánh giá và Phân tích tác động ô nhiễm do ngành công nghiệp chế biến, chế tạo của Việt Nam". Ảnh: Ngọc Huyền

Theo kết quả nghiên cứu, 10 tỉnh, thành phố có tỷ lệ ô nhiễm cao nhất là: TP. Hồ Chí Minh, Hà Nội, Hải Phòng, Bình Dương, Đồng Nai, Thái Nguyên, Phú Thọ, Đà Nẵng, Bà rịa - Vũng Tàu và Cần Thơ. Trong 10 tỉnh này, Ngân hàng Thế giới (World Bank) chọn ra 10 phường, xã của mỗi tỉnh, thành phố có tỷ lệ ô nhiễm cao nhất với ba loại hình ô nhiễm đất, nước và không khí.

Ba ngành ngành có chỉ số gây ô nhiễm môi trường cao nhất là: sản xuất đồ uống, sản xuất sản phẩm từ khoáng phi kim loại và dệt may.

Sau đó là các ngành: sản xuất trang phục; sơ chế và nhuộm da, lông thú; sản xuất giấy, gỗ, kim loại, va li, túi xách và sản xuất các sản phẩm từ cao su, nhựa, v.v...

Hai thành phố có chỉ số ô nhiễm cao nhất Việt Nam là thành phố HN và TP.HCM, thủ phạm gây ô nhiễm chủ yếu là ngành công nghịêp hóa chất.

Cụ thể, đối với thành phố Hà Nội ô nhiễm môi trường nước chiếm 41,2 phần trăm nhu cầu oxy sinh học, 43,9 phần trăm tổng lượng kim loại và 47,3 phần trăm tổng các chất gây ô nhiễm, ô nhiễm đất chiếm 46,9 phần trăm kim loại nặng và ô nhiễm không khí  chiếm 46,7 phần trăm lượng các hợp chất hữu cơ của vùng công nghịêp trọng điểm phía Bắc.

Trong khi đó, tại TP.HCM ô nhiễm nước chiếm 59,1 phần trăm hóa chất và 56,8 phần trăm kim loại, ô nhiễm đất chiếm 57,2 phần trăm hóa chất, 52,5 phần trăm kim loại và ô nhiễm không khí chiếm 50 phần trăm tổng lượng các chất gây ô nhiễm của toàn vùng công nghịêp trọng điểm phía Nam.

Tuy nhiên, xếp hạng theo phường, xã, phường Cam Giá - TP. Thái Nguyên đứng đầu danh sách các xã phường có tải lượng ô nhiễm cao nhất. Tại đây có năm nhà máy hoạt động phát thải ra gần 100 phần trăm tổng tải lượng ô nhiễm của toàn phường.

Một điều đáng mừng là thủ đô HN không có phường nào nằm trong danh sách các phường xã có chỉ số ô nhiễm cao nhất!

Ông Trần Hồng Hà - Tổng cục trưởng Tổng cục Bảo vệ Môi trường (Bộ Tài nguyên&Môi trường) - cho biết: "Đây chỉ là một nghiên cứu của World Bank để trình diễn một phương pháp nghiên cứu.

Tuy nhiên, số liệu không thể phản ánh đúng thực trạng vấn đề mặc dù World Bank đã nêu số liệu mang tính chất cảnh báo. Nhưng tính chính xác, cơ sở khoa học, cơ sở thực tiễn độ cần phải xem xét lại". 

Cũng theo ông Hà, sắp tới Tổng cục Bảo vệ Môi trường sẽ lựa chọn một chuẩn mực để đánh giá vấn đề này dựa theo chính thống.

Hiện nay, CP đưa ra 19 chỉ tiêu trong hệ thống chỉ tiêu quốc gia bao gồm tỷ lệ người dân sử dụng nước sạch, tỷ lệ kinh phí đầu tư cho môi trường, chất lượng môi trường của không khí, chất lượng môi trường của các dòng sông, tỷ lệ rác thải nguy hại được thu gom, tổ chức bộ máy, xã hội hóa môi trường...

Do vậy, chúng ta sẽ lấy con số này để đánh giá. Kết quả nghiên cứu của World Bank chỉ là một phương pháp hỗ trợ.

Trong khi, bản báo cáo nghiên cứu này của World Bank được thực hiện bằng cách áp dụng Hệ thống Dự báo Ô nhiễm (ISPP) chuyển đổi các thông tin kinh tế thành bức tranh tổng thể về tình trạng ô nhiễm gây ra bởi ngành công nghiệp chế biến, chế tạo từ cấp quốc gia đến cấp xã dựa vào dữ liệu toàn diện của Việt Nam do Tổng cục thống kê công bố năm 2006.

Theo World Bank, chi phí xử lý ô nhiễm môi trường của Việt Nam dự tính khoảng 2,5 tỷ USD/năm trong khi phân bổ ngân sách của Chính phủ theo quy định khoảng một phần trăm GDP, theo số liệu năm 2004 là khoảng 450 triệu UDS đặt 1/5 so với mức độ yêu cầu.

Trong khi, kinh phí mà Chính phủ VN chi một phần trăm tổng ngân sách cho các hoạt động quản lý môi trường vẫn còn thiếu các cơ sở thực tiễn khi phân bổ ngân sách cho việc kiểm soát và giảm thiểu ô nhiễm.

Cụ thể, theo Nghị quyết 41, 10 phần trăm của tổng kinh phí thuộc nguồn một phần trăm tổng chi ngân sách nhà nước này được phân bổ cho Quỹ bảo vệ môi trường.

Do đó, không phải toàn bộ mà chỉ một phần vốn hoạt động của Quỹ dành cho sự nghiệp bảo vệ môi trường.

Hơn nữa, do mâu thuẫn giữa Nghị định 67 và Nghị định số 57/2002/NĐ-CP về việc cho phép các địa phương được giữ lại các nguồn thu từ các loại phí nên chỉ một phần rất nhỏ thu phí nước thải thực hiện từ 1/1/2004 chuyển về ngân sách trung ương.

Do vậy, World bank cho rằng Việt Nam không thể bóc tách một cách cụ thể kinh phí dành riêng cho việc kiểm sóat và giảm thiểu ô nhiễm trong tổng chi cho hoạt động bảo vệ môi trường.

Theo nhận định của World Bank, Việt Nam chưa có cơ chế gắn gắn việc phân bổ ngân sách với các mục tiêu cụ thể đã đề ra trong chiến lược bảo vệ môi trường quốc gia và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2006 - 2010. Việt Nam chưa có cơ chế khuyến khích, hợp tác liên ngành, ví dụ giữa các cơ quan đầu mối về quản lý môi trường và công nghiệp của các bộ khác.

Do vậy, World Bank kiến nghị, Chính phủ nên ưu tiên việc can thiệp quản lý ô nhiễm trong khu vực công nghiệp, làm rõ vai trò của các cơ quan Chính phủ liên quan đến quản lý ô nhiễm, củng cố việc giám sát và chế tài về ô nhiễm công nghiệp và hợp lý hóa chi phí cho việc quản lý và kiểm sóat ô nhiễm.

Để giải quyết tình trạng này, ông Magda, trưởng bộ phận hoạt động và chính sách - Ngân hàng thế giới khu vực Đông Á và Thái Bình Dương nói: "Chúng tôi muốn hỗ trợ Chính phủ Việt Nam giải quyết những thách thức về môi trường trong quá trình phát triển".