Những truyền thuyết về nguyệt thực trên thế giới

>> Hội thảo đánh giá cuối kỳ dự án giảm thiểu tác động của đốt lộ thiên và sử dụng hóa chất bảo vệ thực vật trong nông nghiệp >> Cây Đa cổ thụ -Nơi treo cờ Cộng sản đầu tiên vùng ven Hà Nội được vinh danh Cây Di sản Việt Nam >> Lãnh đạo VACNE tham gia tọa đàm về luật thủ đô năm 2024 >> Hai cây cổ thụ vùng ven đô Thăng Long được vinh danh Cây Di sản Việt Nam >> Lan tỏa thông điệp về phát triển bền vững đến người tiêu dùng qua từng vỏ hộp sữa

Tiếng hú trên mặt trăng

“Những người Inca (tộc người da đỏ tại miền nam châu Mỹ) cho rằng nguyệt thực chẳng có gì tốt cả,”David Dearborn, một nhà nghiên cứu tại Phòng thí nghiệm quốc gia Lawrence Livermore ở California, người đã nghiên cứu nhiều về cách người Inca quan sát thiên văn học cho biết. Những câu chuyện được viết bởi những người định cư Tây Ban Nha cũng đã  ghi lại các hoạt động của người Inca xung quanh hiện tượng nguyệt thực.

Trong số những truyền thuyết được kể lại, có một câu chuyện về một con báo đốm đã tấn công và ăn mất mặt trăng. Việc này giải thích cho lớp bụi màu gỉ hoặc màu đỏ máu của mặt trăng trong suốt kỳ nguyệt thực toàn phần.

Người Inca lo sợ rằng sau khi nuốt mặt trăng, báo đốm sẽ đến Trái Đất để ăn thịt người, Dearborn nói. Để ngăn chặn điều đó, họ sẽ cố gắng xua đuổi loài vật này đi bằng cách lắc các ngọn giáo và gây ra nhiều tiếng ồn, bao gồm đánh đập những con chó của họ để làm cho chúng tru lên và sủa ầm ĩ.

 (Tranh minh họa hoạt động của người Peru trong kỳ nguyệt thực. Ảnh: Leonard de Selva, Corbis)

Một vị vua thay thế

Các cư dân của vùng Lưỡng Hà cổ đại cũng cho rằng nguyệt thực là một cuộc tấn công trên mặt trăng, Krupp nói. Nhưng trong câu chuyện của họ, những kẻ tấn công là bảy con quỷ dữ .

Nền văn hóa truyền thống  cho rằng những gì đã xảy ra trên trời có liên kết  với sự việc xảy ra trên Trái Đất, ông nói. Và bởi vì vua đại diện cho đất đai trong nền văn hóa Lưỡng Hà, người dân xem hiện tượng nguyệt thực là một cuộc tấn công vào vị vua của họ. “Chúng tôi được biết từ những tài liệu được ghi chép lại rằng người Lưỡng Hà có khả năng dự đoán nguyệt thực,” Krupp nói. Vì vậy, trong quá trình dự đoán nguyệt thực, họ sẽ tìm một vị vua có thay thế để chịu đựng các cuộc tấn công.

“Thông thường, người được tuyên bố là vua sẽ là người có thể sẽ phải chết,” Krupp nói. Mặc dù sự thay thế này không thực sự có hiệu quả, ông ta sẽ được đối xử như vua chúa trong thời gian nguyệt thực, trong khi nhà vua thực sự bị đối xử như một thường dân. Ngay khi nguyệt thực qua đi, “các vị vua thay thế sẽ biến mất, có thể đã chết vì bị hạ độc”, Krupp cho biết.

Chữa lành mặt trăng

Các truyền thuyết được kể lại bởi người Hupa, một bộ lạc người Mỹ bản địa phía bắc California, có một kết thúc hạnh phúc hơn.
Những người Hupa tin rằng mặt trăng đã có 20 người vợ và rất nhiều vật nuôi, Krupp nói. Hầu hết những vật nuôi là sư tử núi và rắn, và khi mặt trăng đã không kiếm đủ thực phẩm cho chúng ăn, chúng tấn công và làm mặt trăng chảy máu. Nguyệt thực sẽ kết thúc khi người vợ của mặt trăng đi vào bảo vệ, thu thập máu của mặt trăng và chăm sóc đến khi mặt trăng phục hồi sức khỏe, Krupp nói.

Theo truyền thuyết của các bộ lạc Luiseño của miền Nam California, nguyệt thực báo hiệu mặt trăng đã bị bệnh, Krupp nói. Việc mà các thành viên trong bộ lạc phải làm là hát thánh ca hay đọc những lời cầu nguyện để mang lại sức khỏe cho mặt trăng.

Truyền thuyết hiện đại

Không phải tất cả các nền văn hóa đều xem nguyệt thực là một điều xấu, Jarita Holbrook, một nhà thiên văn học văn hóa tại trường Đại học Western Cape ở Bellville tại Nam Phi cho biết. “Truyền thuyết mà tôi thích nhất đó là của những người Batammaliba ở Togo và Benin”, cô nói. Trong truyền thuyết này, mặt trời và mặt trăng đang chiến đấu với nhau trong suốt thời gian nguyệt thực, và con người khuyên họ dừng lại. “Họ xem nó như là một thời gian tụ tập với nhau và giải quyết mối thù cũ và những cơn giận dữ,” Holbrook nói. “Truyền thuyết này còn diễn ra cho đến ngày nay.”

Nghi lễ cổ xưa sẽ trộn lẫn với khoa học hiện đại khi Đài quan sát Griffith đánh dấu lần nguyệt thực đêm ngày 14 tháng 4. “Dựa trên kinh nghiệm trong quá khứ , chúng tôi dự đoán sẽ có một đám đông lớn xuất hiện,”  Krupp nói , vì nhân viên và nhà thiên văn học tụ tập trên bãi cỏ phía trước đài quan sát của Los Angeles với kính thiên văn và với công cụ tạo âm .

“Nếu có một vật thể vũ trụ bị đe dọa, nhiệm vụ của Đài thiên văn Griffith là bảo vệ và quan sát,” Krupp nói. Ông dự định sẽ mặc “chiếc áo choàng phù thủy cùng với nón” và dẫn người tham gia đi xung quanh bãi cỏ với công cụ tạo âm, để xua đuổi bất cứ điều gì được nuốt mất mặt trăng.