Vận động ngư dân đưa rác về bờ và câu chuyện thay đổi hành vi ở tỉnh Phú Yên Cây Gạo huyền thoại thôn Tân Mỹ được vinh danh là Cây Di sản Việt Nam Cây Ruối khổng lồ của tỉnh Hải Dương được vinh danh Cây Di sản Việt Nam Những cây cổ thụ quý hiếm của tỉnh Yên Bái được công nhận Cây Di sản Việt Nam Nhiều kết quả ghi nhận trong phong trào giảm nhựa tại TP. Đông Hà (Quảng Trị)

Tài nguyên - Thiên nhiên » Khoáng sản

Thứ bảy, 22/02/2025, 22:36:36 PM (GMT+7)

Sự thật về thiên thạch

(22:22:00 PM 09/10/2011)

(Tin Môi Trường) - (Tinmoitruong.vn)-Những câu chuyện lừa đảo về mua bán thiên thạch thời gian qua tại VN cần một cảnh báo: không bao giờ nghe theo tin đồn, bỏ tiền ra mua một thứ mà giá trị của nó lâu nay đã được chứng minh là chẳng đáng bao nhiêu...

>> Vi phạm khai thác khoáng sản, Công ty TNHH Phú Điền bị phạt 238 triệu đồng >> Tây Ninh: Nhiều sai phạm về hoạt động khai thác khoáng sản >> Nghi vấn doanh nghiệp lớn ở Lâm Đồng khai thác khoáng sản trái phép >> Mập mờ giấy phép khai thác khoáng sản để "qua mặt" chính quyền? >> Vụ tai nạn 7 người tử vong: Hồ sơ Công ty Xi măng và Khoáng sản Yên Bái

Thiên thạch, đá trời nói chung là một danh từ tổng quát đặt tên cho các vật thể từ không gian va chạm vào bề mặt trái đất và danh từ này vẫn quen được sử dụng cho một số vật thể không gian khác nhau (asreroids, meteoroids, tektites...). Trên phương diện khoa học, asteroids là các dạng thể rắn lưu lạc trong vũ trụ, nguồn gốc vẫn còn tranh cãi, kích thước thay đổi rất nhiều, đôi khi dài đến vài trăm hay vài ngàn km.

Thiên thạch ở Viện Bảo tàng lịch sử quốc gia Anh

Các asteroids lang thang vô định trong không gian, nếu chúng hướng về trái đất thì sẽ được gọi tên là meteoroids. Khi chạm vào bầu khí quyển của trái đất với vận tốc cao, meteroids sẽ bốc cháy do sự cọ xát với bầu khí quyển giàu oxygen. Meteor (sao băng) là meteoroids nhỏ hoàn toàn cháy và tiêu hủy hết, nếu kích thước meteoroids lớn và không hoàn toàn tiêu hủy sẽ lao xuống vỏ trái đất, chúng được gọi là meteorites, thiên thạch.

Thành phần hóa học các mảnh vỡ thiên thạch không khác với các loại đá của địa cầu, chúng được phân chia làm các nhóm chính khác nhau, nhưng tựu trung chúng chứa nhiều nickel, sắt, và magnesium… so với các nhóm đá thông thường của trái đất.

Các dạng thể phổ biến của Tektites

Có khoảng 30 ngàn đến 80 ngàn thiên thạch lao vào quả đất hằng năm, nhưng hầu hết có kích thước nhỏ và bị tiêu hủy trong bầu khí quyển, các thiên thạch đến được mặt đất thường ít được tìm ra vì hầu hết rơi vào biển. Một số vùng có thể tìm được thiên thạch gồm các sa mạc và địa cực, thiên thạch Barwell của Anh là mẫu tiêu biểu nhất được tìm thấy trên vỏ trái đất.

Các thiên thạch lớn va chạm vào vỏ trái đất không phải trực diện nhưng chỉ trượt qua vỏ trái đất rồi tiếp tục cuộc hành trình trong không gian, dù vậy dấu vết chúng để lại rất ấn tượng qua các hố thiên thạch, meteorite crater. Hố thiên thạch lớn nhất trên vỏ trái đất, Vredefort Dome, ở Nam Phi với đường kính vào khoảng 300 km. Hố thiên thạch vùng Flagtag Arizona, Mỹ là kiểu mẫu tiêu biểu nhất được ghi nhận với đường kính vào khoảng 1,6 km, thời điểm va chạm vào khoảng 10.000 năm trước.

Một số nhà khoa học đã đưa ra giả thuyết rằng trong những giai đoạn sơ khai của trái đất, chính sự va chạm của các meteorites vào trái đất đã mang một số nguyên tố cần thiết để tổng hợp các vật chất hữu cơ, nguồn gốc sự sống trên địa cầu. Tuy nhiên, chính sự va chạm này trên một góc nhìn khác cũng đã đưa đến sự tận diệt sinh vật trên trái đất. Sự tuyệt chủng của khủng long cùng một số sinh vật khác vào 70 triệu năm trước, được tin rằng do sự va chạm của một meteorite lớn vào trái đất mà vị trí va chạm được xác định là vùng bán đảo Yucatan, biển Carribea hiện nay.

Theo lý thuyết, kết quả va chạm gây nên những đám cháy lớn trên vỏ trái đất và tung vào khí quyển một lượng khổng lồ tro bụi che phủ ánh sáng mặt trời trong một thời gian dài, hủy hoại sự phát triển của thực vật vì không còn khả năng quang hợp (photosynthesis). Nguồn thực phẩm bị gián đoạn, các nhóm sinh vật cấp cao (khủng long ăn thịt hoặc cỏ) là những nhóm bị ảnh hưởng trực tiếp và bị tận diệt nhanh nhất. Những kiểu mẫu tuyệt chủng này cũng được tìm thấy nhiều lần trong suốt các thời gian địa chất từ khi quả đất đươc thành lập, cho thấy đây không phải là hiện tượng hiếm hoi.

Hố thiên thạch vùng Flagtag Arizona, Mỹ

Tham khảo

Berium in Muong Nong Type

AustralAsian Tektites: Constraints on the location of the source of the crater. P. Ma, C. Tonzola, P. DeNicola. Lunar and Planetery Science 2001

Layered Tektites of SouthEast Asia: Results of 1998 Expedition to Laos and Vietnam. P.S. Fisker, J. F. McHones, C. C. Schetzer.Lunar and Planetery Science 2000

Tektites and their origine: O’Keefe, T.A 1976
The lunar origine of tektites: Futrell 1999
UK National History Museum, London
Wikipedia - Tự điển toàn khoa

Sự va chạm của meteorites, thiên thạch vào vỏ đất tạo nên một loại đá khác, tektites, thường gọi là đá trời. Nguồn gốc tektites vẫn còn nhiều tranh cãi, chúng là vật liệu mang đến từ người em song sinh của quả đất - mặt trăng; hoặc chúng được thành lập trong điều kiện va chạm của meteorites vào trái đất. Không bàn cãi nhiều về các lý thuyết này, hầu hết các nhà khoa học đồng ý với quan điểm tektites thành lập trong quá trình va chạm của meteorites vào trái đất.

Áp suất cực lớn và nhiệt phát sinh ra trong lúc va chạm làm nóng chảy và bắn tung các vật liệu của vỏ trái đất (giàu SiO2) lên cao, các vật liệu này rơi xuống mặt đất trở lại, trong khi rơi chúng sẽ đông đặc, vì thế khi đến mặt đất chúng có hình giọt nước và dạng ngoài lỗ chỗ dạng bọt khí thoát ra trong khi đông đặc. Tektites rất giống đá vỏ chai (obsidian), một loại đá núi lửa giàu SiO2 trên mặt đất.

Trong vùng Đông Nam Á, thiên thạch được tìm thấy nhiều nơi tại Việt Nam, Lào, Campuchia, Thái Lan…, có tuổi khoảng 700 ngàn năm, chúng được đặt tên là Indochinites (tektites của vùng Indochina). Vị trí va chạm của thiên thể vào vỏ trái đất trong vùng chưa được xác định rõ, biển hồ Tonglesap (Campuchia) đã từng là vị trí được các nhà khoa học nêu ra. Gần đây, các nghiên cứu khác cho thấy vị trí va chạm có thể ở vùng miền trung Việt Nam hoặc một phần lãnh thổ Lào.

Cho dù sự tranh cãi về nguồn gốc của thiên thạch - tektites đến từ không gian hay chỉ đơn giản được thành lập trong điều kiện đặc biệt khi thiên thể (meteorites, asteroids) va chạm vào bề mặt vỏ trái đất, chúng chỉ đơn thuần là một loại đá. Đá trời, tektites theo đúng nghĩa của nó ta có thể tìm thấy dễ dàng khắp nơi trong cửa hàng lưu niệm đá quý tại nhiều thành phố trong khu vực Đông Nam Á, tên của chúng là Indochinites - thiên thạch của vùng Đông Dương (Indochina).

Tiến sĩ Nguyễn Anh Tuấn (Mỹ)

-Thanh niên

[Quay lại]

Từ khóa liên quan: Sự thật , thiên thạch, khoáng sản

Gửi ý kiến bạn đọc về: Sự thật về thiên thạch

*	*
*
Nội dung*

Chọn file

(File: .Zip - 2M)

(Tin Môi Trường hoan nghênh các ý kiến đóng góp của bạn đọc cho bài viết. Các thảo luận sẽ được xem xét trước khi đăng tải. Tin Môi Trường giữ quyền từ chối những lời lẽ xúc phạm cá nhân, tổ chức; lời lẽ trái thuần phong mỹ tục, vi phạm pháp luật. Bạn đọc thảo luận bằng tiếng Việt có dấu. Ý kiến không nhất thiết thể hiện quan điểm của Tin Môi Trường. Cám ơn sự đóng góp và hợp tác của các bạn)

Bạn cũng có thể quan tâm:

Bài viết mới:

Xem theo:

Đọc nhiều nhất

Phản hồi nhiều

Năng lượng

Phát hiện thiếu sót tại một số nhà máy điện gió nghìn tỷ ở Cà Mau

(Tin Môi Trường) - Qua kiểm tra nhiều nhà máy điện gió đang vận hành ở Cà Mau, ngành chức năng đã phát hiện một số thiếu sót.

Động vật

Phát hiện loài sinh vật lạ trong Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng

(Tin Môi Trường) - Nhóm thám hiểm tại Quảng Bình mới đây đã phát hiện một loài sinh vật lạ trong phân khu bảo vệ nghiêm ngặt của Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng.

Thực vật

Cây Ruối khổng lồ của tỉnh Hải Dương được vinh danh Cây Di sản Việt Nam

(Tin Môi Trường) - Cây Ruối hơn 300 năm, có chu vi thân hơn 3 mét, cao 7 mét trong khuôn viên đình chùa thôn Hảo Quan, xã Đồng Lạc, (thuộc huyện Nam Sách – Hải Dương) được cộng đồng địa phương tổ chức đón Bằng công nhận Cây Di sản Việt Nam vào chiều 16/2/2025.