Bắc Kạn: Chưa được cấp phép khai thác mỏ, vẫn xây nhà máy

Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, dự án này vẫn chưa được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt trong quy hoạch và vẫn chưa giải quyết được bài toán nguồn nguyên liệu khi nhà máy đi vào vận hành. 

Một góc nhà máy điện phân chì – kẽm của công ty TNHH Ngọc Linh (huyện Chợ Đồn, Bắc Kạn).

 Nhà máy ngàn tỉ… giữa rừng

Nằm ngay trên Km 40 tỉnh lộ hướng từ Chợ Đồn đi Ba Bể, dự án nhà máy điện phân chì – kẽm do công ty TNHH Ngọc Linh làm chủ đầu tư được quy hoạch tại địa điểm khá thông thoáng, thuận tiện của xã Ngọc Phái, huyện Chợ Đồn. Nó được đánh giá là một trong những dự án trọng điểm của tỉnh Bắc Kạn trong việc quản lý, khai thác và chế biến khoáng sản theo chiều sâu.

Dự án được triển khai xây dựng từ năm 2009 với công suất vận hành 31.000 tấn/năm, vốn đầu tư ban đầu hơn 1.000 tỉ đồng. Thời điểm hiện tại, chủ dự án đã tiến hành xây dựng hạ tầng cơ sở, hệ thống nhà xưởng quy mô hoành tráng. Công ty Ngọc Linh cũng đã ký hợp đồng sản xuất và dây chuyền thiết bị với đối tác Trung Quốc.

Tuy nhiên, thông tin với báo chí, lãnh đạo của UBND tỉnh Bắc Kạn đã thừa nhận, dự án nhà máy điện phân chì – kẽm Ngọc Linh vẫn chưa được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt trong quy hoạch, dù UBND tỉnh Bắc Kạn đã yêu cầu chủ đầu tư thực hiện đúng trình tự, thủ tục. Song song với việc chấp thuận dự án nhà máy điện phân chì kẽm tại địa phương, Bắc Kạn cũng đã tiến hành cấp phép cho chủ đầu tư được phép khai thác 13 điểm mỏ chì – kẽm tại Bắc Kạn. Đây sẽ là nguồn cung cấp nguyên liệu đầu vào cho nhà máy hoạt động.

Tuy nhiên, phó chủ tịch UBND tỉnh Bắc Kạn, ông Nguyễn Văn Du cho biết: hiện tại, Bắc Kạn mới phê duyệt cấp phép cho Ngọc Linh một điểm mỏ chì kẽm Bó Liều (thuộc xã Đồng Lạc và xã Nam Cường, huyện Chợ Đồn) với tổng diện tích 102,5ha; trữ lượng 80.000 tấn; công suất khai thác 20.000 tấn/năm. Với quy mô của một dự án sản xuất chì kẽm thành phẩm có công suất thuộc loại lớn như Ngọc Linh, mỏ chì kẽm Bò Liều chưa đảm bảo cung cấp đủ nguồn nguyên liệu khi nhà máy vận hành, đó là chưa nói tới dự án này chưa được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Về vấn đề này, theo ông Du, Bắc Kạn cũng đã nhiều lần trao đổi với chủ đầu tư về việc nếu như sau này, khi nhà máy đi vào vận hành sẽ không đảm bảo nguồn nguyên liệu. Thế nhưng, chủ đầu tư nhất mực khẳng định, họ sẽ tiến hành thu mua nguyên liệu từ các đơn vị khác. “Khi nhà máy đưa vào hoạt động, việc đảm bảo nguồn nguyên liệu là việc của doanh nghiệp, cho nên, họ nói như thế thì tỉnh cũng đành phải chịu!”, ông Du giải thích.

Ông Du cũng cho biết, theo tài liệu điều tra đánh giá, Bắc Kạn hiện có khoảng 273 điểm mỏ và điểm quặng với 24 loại khoáng sản, trong đó khoáng sản có tiềm năng như: chì, kẽm, sắt, vàng, vật liệu xây dựng… Tổng trữ lượng tài nguyên chì kẽm khoảng 2 triệu tấn, trữ lượng sắt khoảng 20 triệu tấn. Hiện nay, trên địa bàn có 46 giấy phép khai thác khoáng sản có hiệu lực, bốn doanh nghiệp thực hiện chế biến và ba nhà máy chế biến khoáng sản đang trong giai đoạn thi công xây dựng (nhà máy sắt xốp của Matexim; nhà máy điện phân chì – kẽm của công ty TNHH Ngọc Linh; nhà máy luyện gang thép KCB Thanh Bình).

Để đảm bảo nguồn nguyên liệu cho ba nhà máy này, Bắc Kạn cũng thống nhất chủ trương cấp mỏ cho các chủ dự án để bảo đảm nguồn nguyên liệu sản xuất. Có điều với thực trạng hiện tại, rất khó đảm bảo nhà máy Điện phân chì – kẽm Ngọc Linh sẽ có đủ nguyên liệu vận hành trong thời gian tới khi đưa vào sử dụng.

Sử dụng nhiều lao động thủ công Trung Quốc

Trong quá trình triển khai xây dựng dự án, theo phản ánh của người dân, công ty Ngọc Linh đã sử dụng phần lớn lao động Trung Quốc vào các phần việc thủ công như thợ nề, thợ hàn… Thời kỳ cao điểm, hàng trăm công nhân Trung Quốc có mặt tại Chợ Đồn để triển khai dự án.

Đại tá Ma Văn Lả, giám đốc Công an tỉnh Bắc Kạn cho biết, thời điểm triển khai dự án, chủ dự án xin phép được sử dụng 300 lao động người Trung Quốc tại công trường, nhưng Bắc Kạn chỉ chấp thuận số lượng thấp hơn. Thời điểm hiện tại, số lượng lao động người Trung Quốc đã về nước theo tiến độ xây dựng dự án và vì lý do hết thời hạn trong visa. Chỉ còn một nhóm khoảng vài chục công nhân có mặt tại công trường.

“Chúng tôi cũng đã rất sát sao trong công tác quản lý để tránh xảy ra các vấn đề phức tạp do lao động người Trung Quốc sang làm việc. Về cơ bản, không có nhiều điều đáng tiếc xảy ra. Một vài lao động Trung Quốc khi về nước có mua những khoảnh thớt nghiến làm quà, nhưng chúng tôi cũng đã ngăn chặn và giải thích, đó là việc vi phạm pháp luật Việt Nam” – giám đốc Công an tỉnh Bắc Kạn cho biết.