Nhân bản cây bạch đàn bằng cách cắt đốt

>> Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ TN&MT Việt Nam trao đổi về quản lý chất thải điện tử trong chương trình “trái đất xanh” của VTV1 >> Hoa hậu Lương Thùy Linh làm Đại sứ Chương trình "Vì Môi trường xanh Quốc gia 2024" >> Siemens trở thành đối tác cho chương trình phi phát thải carbon tại các nhà máy của HEINEKEN >> HANE: Khởi động chương trình "Một triệu cây vì biển đảo tổ quốc, vì quê hương Việt Nam xanh”. >> Tổng kết Chương trình Vì môi trường xanh quốc gia 2023

Cao Đình Hùng từng được biết đến với thành công ở phương pháp nhân bản vô tính bằng hạt giống nhân tạo để sản xuất cây bạch đàn hay cây gụ có nguồn gốc từ châu Phi. Mới đây, anh hoàn thành nghiên cứu mới khi đưa ra cách nhân bản vô tính cây bạch đàn bằng phương thức cắt đốt. Đây là kết quả của gần 3 năm nghiên cứu trong phòng thí nghiệm ở ĐH Sunshine Coast (Australia) của anh cùng sự trợ giúp của Phó Giáo sư tiến sĩ Stephen Trueman.

Công trình nhân bản theo phướng pháp mới của anh được giới thiệu trên tạp chí chuyên ngành Plant Cell, Tissue and Organ Culture của Hà Lan.

Các công trình nghiên cứu của Đình Hùng đã được nhiều tạp chí chuyên ngành trên thế giới đánh giá cao. Ảnh: Hải Duyên.

Nếu như ở phương pháp nhân bản bằng hạt nhân tạo phải thực hiện các phương pháp để tạo ra một lớp vỏ bên ngoài và một lớp nội nhũ bên trong giống như hạt thật, thì ở phương pháp cắt đốt đơn giản và tiết kiệm hơn nhiều. Sau khi hạt lai được nuôi trong ống nghiệm thành cây non có khoảng 4 - 6 đốt, mỗi cây non được cắt thành 4 - 6 đoạn riêng lẻ, mỗi đoạn chứa một đốt. Mỗi đốt sẽ tạo thành một cây bạch đàn hoàn chỉnh (có thân lá và rễ) và đưa ra trồng ngoài tự nhiên.

Nếu muốn tạo ra vô số cây trước khi đưa ra trồng rừng thì cứ lặp lại chu trình như thế (mỗi chu trình kéo dài 4 tuần) cho đến khi có đủ số lượng mong muốn. Đây là phương thức nhân bản vô tính cực kỳ đơn giản và hiệu quả.

"Lâu nay ít ai biết được rằng cây bạch đàn có thể được sản xuất theo con đường này, bởi vì phương thức cắt đốt thường được áp dụng cho những cây có lóng như mía, sắn, tre... còn cây bạch đàn thì không có lóng. Đặc biệt, cây bạch đàn thuộc loại cây thân gỗ, mà việc nhân bản vô tính cây thân gỗ thì luôn luôn khó thành công hơn nhiều so với cây thân thảo", Hùng nói.

Những cây bạch đàn non được nhân bản theo phương pháp cắt đốt. Ảnh đăng trên tạp chí Plant Cell, Tissue and Organ Culture.

Nhà khoa học trẻ cho biết, loại cây mà anh thử nghiệm thành công là cây bạch đàn lai (có tên khoa học Corymbia torelliana x C. citriodora) cho năng suất cao, tăng trưởng nhanh, chống chịu tốt với sâu bệnh và khí hậu khắc nghiệt. Chúng cung cấp một nguồn gỗ có chất lượng cao, dùng để xây dựng, làm giấy, trang trí nội thất, hoặc sản xuất tinh dầu từ lá...

Cây bạch đàn lai (F1) này hiện đang được trồng thử nghiệm tại một số vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới ở Australia. Khả năng sinh trưởng và tính chống chịu của chúng đã thể hiện sự vượt trội so với các giống cây bạch đàn bố và mẹ. Ở Việt Nam, xưa nay có rất nhiều giống bạch đàn du nhập từ Australia, và sinh trưởng tương đối tốt ở các vùng nhiệt đới ở miền Bắc và Trung. Nghiên cứu sinh người Việt này cho rằng, với những ưu điểm trên, cây bạch đàn lai này hoàn toàn có thể thích nghi với điều kiện tự nhiên và nhân rộng thành những cánh rừng ở Việt Nam. Nó không chỉ có giá trị kinh tế mà còn có ý nghĩa về khoa học, bảo vệ rừng...chống xói mòn trước nguy cơ tàn phá rừng như hiện nay.

Hiện trên thế giới đã có hàng chục công trình khoa học về nhân bản vô tính các cây bạch đàn. Nhưng nhân bản theo phương pháp cắt đốt là công trình đầu tiên trên thế giới để sản xuất giống cây bạch đàn một cách đơn giản nhất nên giảm được chi phí sản xuất, cũng như giá thành của cây giống.

Australia là nước có số loài cây bạch đàn lớn nhất thế giới (trên 700 loài). Bạch đàn cũng được xem cây biểu tượng của đất nước chuột túi. Các nhà khoa học Australia đánh giá cây bạch đàn lai Corymbia torelliana x C. citriodora là một trong những giống cây có tiềm năng kinh tế quan trọng bậc nhất trên thế giới.