Chờ mong mùa “lũ đẹp”

>> Vingroup tài trợ 250 tỷ đồng cho đồng bào đang chịu thiệt hại do siêu bão Yagi và mưa lũ >> Lộc Trời nợ tiền mua lúa của nông dân >> 'Nữ hoàng trà' giúp nông dân Ba Chẽ lãi đậm dịp Tết Nguyên đán >> Trường đại học giúp nông dân thoát nghèo từ đặc sản trái cây địa phương >> Xâm nhập mặn ở Đồng bằng sông Cửu Long khả năng đến sớm và gay gắt hơn

Lũ ngập cánh đồng huyện An Phú, An Giang - Ảnh: Q.Vinh

Lũ mang tôm cá về nhiều hơn, làm cuộc sống của người dân nơi đầu nguồn tươi vui hơn năm trước. Cơ quan khí tượng thủy văn dự báo năm nay sẽ có lũ lớn, hứa hẹn những vụ mùa bội thu sau lũ.

Mùa cá

Ngày 5-8, chúng tôi có mặt ở đầu nguồn, nơi đầu tiên đón con nước lũ từ Campuchia đổ về VN theo ngõ sông Hậu là huyện An Phú (tỉnh An Giang) và ngõ sông Tiền là huyện Hồng Ngự (tỉnh Đồng Tháp). Những cánh đồng lúa thu hoạch xong giờ là một vùng nước mênh mông. Ở đâu có lũ về, ở đó có rất nhiều nông dân tay chèo, tay lưới miệt mài đánh bắt tôm cá - quà tặng vô giá của nước lũ.

3g sáng, chúng tôi theo chân ông Sáu Dũng bơi xuồng tới vùng giáp ranh biên giới thuộc xã Phú Hội (huyện An Phú). Ông là người có thâm niên “ăn theo” nước lũ. Năm nay phát hiện nước về sớm nên ông tức tốc chuẩn bị dàn lưới 20m, 100 cái lọp bắt cua, lọp bắt tép, cùng với hơn 100 người ùa ra đồng. “Mực nước trên đồng đã hơn 1m, dư sức kiếm ăn rồi. Mỗi ngày tui bán cá được vài trăm ngàn đồng, sống khỏe” - ông Sáu Dũng cười tươi rói.

Trời hửng sáng, trên cánh đồng có cả trăm chiếc xuồng nhấp nhô giăng lưới. Nông dân Bảy Chung cùng vợ cất lưới. Một mẻ cá linh, cá rô, cá sặt đủ loại chừng 4-5kg nhảy lưng tưng.

Bắt cá xong, ông Bảy Chung nhảy ào xuống nước hì hục vá chỗ lưới bị rách. Nước ngập tới cổ nhưng ông vẫn cố ngoái đầu về phía tôi: “Cá miệt thượng sinh sôi theo đàn. Nếu không tranh thủ đánh bắt thời điểm này coi như bỏ phí của trời cho”.

Suốt buổi sáng hôm đó đi đâu, gặp bất cứ nông dân nào cũng thấy mọi người vui như tết. Ông Bảy Chung cười khà khà: “Có lũ, có cá, có phù sa, rồi lúa sẽ trúng mùa, không vui sao được chú em!”. Tôi lại thắc mắc: “Lượng cá năm nay có bằng mùa lũ năm 2010 không?”. Ông Bảy Chung đáp: “Chú em thấy tôi bắt cá rồi đó. Đâu có ít đâu phải không. Năm rồi chỉ bằng 1/3 so với bây giờ thôi. Lũ năm nay về sớm, cá cũng nhiều hơn nữa”.

Ngược sông Sở Thượng về thượng nguồn thuộc xã Thường Thới Hậu A, huyện Hồng Ngự (tỉnh Đồng Tháp), không khí đón lũ cũng rất xôm tụ. Nhà nhà tất bật chuẩn bị đồ nghề: lưới, lọp, hom, xuồng... và chỉ bàn chuyện cá mắm mùa nước lũ. Lão nông Tư Bé đã ngoài 70 tuổi, hối hả đặt đáy ở ngã ba kênh Ba Nguyên (nơi tiếp giáp VN - Campuchia).

Chống xuồng ra giữa sông, ông Tư Bé cúi xuống sông vốc một bụm nước lên coi rồi nói: “Hôm nay nước đã chuyển sang màu đỏ, phù sa nhiều hơn mấy ngày trước. Tôi tin năm nay sẽ có lũ lớn hơn năm rồi và đương nhiên sẽ trúng mùa cá cho mà coi”.

Tối, chúng tôi ở lại miệng đáy lớn nhất vùng biên của ông Bảy Cưng giăng trên kênh Ba Nguyên. Một cán bộ xã Thường Thới Hậu A cho biết miệng đáy của ông Bảy Cưng hứng gần trọn dòng cá từ Campuchia đổ về VN ở đầu nguồn sông Tiền. Khoảng 80% sản lượng cá tiêu thụ trong vùng hằng ngày có nguồn gốc từ sở đáy của ông. Đêm đó, ông bắt tới 400kg cá các loại. Cá vào đáy nhiều đến mức có lúc ông phải nhào xuống sông cắt một lỗ cho cá thoát ra bớt để tránh sập giàn đáy.

Ông Trương Minh Hiển, chủ tịch UBND xã Thường Thới Hậu B (huyện Hồng Ngự), cho biết mỗi mùa lũ nông dân trong xã bắt được không dưới 50 tấn cá các loại. Có lũ, hàng trăm hộ nghèo trong xã sống được nhờ nguồn lợi trời cho này.

Nông dân hi vọng một mùa cá bội thu (ảnh chụp chiều 5-8 tại huyện Hồng Ngự, Đồng Tháp) - Ảnh: Thanh Tú

Chờ một mùa lũ trọn vẹn

Ông Nguyễn Văn Mẫn, trưởng Phòng NN&PTNT huyện Hồng Ngự, cho biết theo kinh nghiệm của người dân vùng lũ, năm nào lũ sớm là cá nhiều. “Ngành khí tượng thủy văn dự báo đỉnh lũ năm nay có thể đạt tới 4-4,5m (cao hơn năm 2010 gần 1m). Theo tôi, cần lũ đạt chừng 4,2m là tuyệt vời rồi” - ông Mẫn hồ hởi.

Theo ông Mẫn, nếu đạt trên 4m, lũ sẽ dung hòa lợi ích từ việc tiêu diệt mầm bệnh, mang lại phù sa cho đồng ruộng, không phá hoại các công trình đê bao, đường giao thông nông thôn, nhà cửa người dân, đem lại cuộc sống ấm no cho hàng chục ngàn hộ dân đánh bắt cá. “Người dân ở đây gọi đó là lũ đẹp” - ông Mẫn nói.

Tuy nhiên, khi quan sát lũ tại đầu nguồn sông Hậu, phó chủ tịch UBND xã Phú Hội (huyện An Phú, An Giang) Nguyễn Hữu Tuấn tỏ ra dè dặt hơn: “Lũ về sớm 25 ngày, nhưng dòng chảy vẫn hiền hòa chứ không mãnh liệt như những năm lũ lớn. Mỗi ngày mực nước dâng 4-5cm, chưa có gì đột biến. Tôi chỉ lo lũ bị khựng lại bất ngờ”.

Ông Tuấn đưa tôi ra khu đáy cá trên sông Bình Di giáp nước bạn Campuchia. Những nông dân đánh cá ở đây cho biết mới đầu mùa lũ nhưng sản lượng cá nhiều gấp ba lần năm trước, ai cũng mừng. Có điều thời điểm này cá linh chỉ mới to hơn đầu đũa, trong khi các năm trước cá to gấp đôi, nên thu nhập của họ cũng không nhiều. Hỏi chuyện vài người dân Campuchia ở vùng giáp biên, họ cũng nói năm nay dù lũ sớm và lớn hơn năm rồi nhưng so với năm 1999-2000 còn thua xa. “Ở thượng nguồn sông Mekong người ta xây đập thủy điện quá trời, ở hạ nguồn có lũ lớn mới lạ. Lũ về sớm và mực nước cao thế này cũng là may lắm rồi” - ông Sáu Dũng vừa kéo đáy lên vừa nói như an ủi.

Ông Phạm Văn Dư, phó cục trưởng Cục Trồng trọt (Bộ NN&PTNT), cho biết ông rất vui khi nghe lũ về sớm. Trước tình hình các nước đua nhau xây đập thủy điện ở phía thượng nguồn, ít ai dám nghĩ đến lũ lớn đổ về. Theo ông Dư, đánh giá một cách tổng thể, lũ về sớm với mực nước cao hơn năm trước là điều rất đáng mừng. Bất cứ người dân nào ở đồng bằng sông Cửu Long cũng mong chờ một mùa lũ đẹp, đủ để cải tạo đất, cung cấp phù sa cho toàn vùng.