Việt Nam thiệt hại 780 triệu USD mỗi năm do vệ sinh môi trường kém

>> Cây Gạo huyền thoại thôn Tân Mỹ được vinh danh là Cây Di sản Việt Nam >> Cây Ruối khổng lồ của tỉnh Hải Dương được vinh danh Cây Di sản Việt Nam >> Những cây cổ thụ quý hiếm của tỉnh Yên Bái được công nhận Cây Di sản Việt Nam >> "Bảo vệ môi trường chính là bảo vệ mái nhà chung của toàn nhân loại" >> SOS Môi trường và NACCET ký kết hợp tác trong lĩnh vực môi trường và ứng phó sự cố

Ảnh minh họa IE

90% nước thải chưa xử lý

Báo Người Lao Động dẫn theo báo cáo của WB cho thấy việc quản lý nước thải sinh hoạt ở Việt Nam còn nhiều vấn đề cần nhanh chóng giải quyết. Báo cáo cho hay khoảng 60% hộ dân đấu nối xả nước thải vào hệ thống thoát nước công cộng nhưng hầu hết xả thẳng ra hệ thống tiêu thoát nước bề mặt, chỉ 10% lượng nước thải được xử lý.

Ngoài tổn thất kinh tế thì ô nhiễm môi trường cũng sẽ tác động tiêu cực và ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người với tỷ lệ chi trả để bảo vệ chăm sóc sức khỏe của năm 2010 khoảng 3% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) – theo Báo Sài Gòn Tiếp Thị.

Đến năm 2012, chỉ có 3 thành phố lớn là Hà Nội, TPHCM, và Đà Nẵng được đầu tư 17 hệ thống thoát nước và xử lý nước thải đô thị. Tỉ lệ hộ gia đình đấu nối thấp, thành phần hữu cơ trong nước thải được xử lý hay phân hủy sơ bộ trong bể tự hoại vào kênh - mương thoát nước, nước ngầm xâm nhập hệ thống cống, nước mưa được thu gom lẫn với nước thải… khiến nước thải trong hệ thống thoát nước chung có nồng độ chất ô nhiễm thấp.

Trường hợp này lẽ ra nên áp dụng công nghệ xử lý chi phí thấp và cho phép nâng cấp, cải tiến dần, khi nồng độ chất ô nhiễm tăng lên thì các nhà máy xử lý nước thải sinh hoạt được lựa chọn công nghệ tiên tiến, có chi phí đắt đỏ hơn. Tuy nhiên, các cấp ra quyết định chưa hiểu biết thấu đáo về những công nghệ xử lý phù hợp, cũng như quỹ đất bố trí cho nhà máy xử lý nước thải rất hạn chế, trong khi việc tái sử dụng bùn thải và nước thải đã qua xử lý lại chưa được quan tâm.

Ngoài ra, 90% hộ gia đình xả nước thải vào bể tự hoại, trong đó chỉ 4% lượng phân bùn được xử lý. Bên cạnh đó, khả năng thu hồi chi phí đầu tư xây dựng, vận hành, bảo dưỡng hệ thống cấp - thoát nước còn thấp: phí thoát nước dao động ở mức 10% giá nước sạch.

WB đánh giá vệ sinh môi trường kém gây thiệt hại cho nền kinh tế Việt Nam khoảng 780 triệu USD/năm, tương đương 1,3% GDP. WB ước tính Việt Nam cần tới 8,3 tỉ USD để cung cấp đủ dịch vụ thoát nước cho khoảng 36 triệu người (tính theo dân số đô thị năm 2025).

Theo ước tính, nếu GDP Việt Nam trong 10 năm tới tăng gấp đôi mà không quan tâm đúng mức tới công tác bảo vệ môi trường thì ô nhiễm môi trường sẽ tăng lên 3 lần so với hiện nay, đến năm 2025 có thể gấp 4 đến 5 lần – Báo Sài Gòn Tiếp Thị cho biết.

Ngành đầu tư lợi nhuận cao

Cho rằng vệ sinh môi trường kém đang gây thiệt hại đến nền kinh tế nhưng theo WB, đầu tư lĩnh vực này cũng mang lại lợi nhuận cao. Nghiên cứu của Tổ chức Y tế Thế giới đã chỉ ra rằng đầu tư 1 USD vào vệ sinh môi trường sẽ đem lại 8 USD cho nền kinh tế. Thế nhưng, sự thiếu vắng những chính sách khuyến khích thỏa đáng hay các doanh nghiệp (DN) đi tiên phong… khiến lĩnh vực này chưa thu hút được nhiều vốn đầu tư.

Hầu hết các đơn vị quản lý hệ thống thoát nước và xử lý nước thải không sở hữu công trình mà chỉ vận hành theo đặt hàng của chính quyền, chi phí từ ngân sách nhà nước. Điều đó khiến DN không thể đầu tư phát triển hoặc tìm cách tối ưu hóa hệ thống này. DN phải trình chi phí phát sinh ngoài kế hoạch lên các cơ quan quản lý cấp trên phê duyệt.

Quy trình này mất nhiều thời gian và có thể ảnh hưởng đến dịch vụ thoát nước. Đây cũng là nguyên nhân khiến các công ty thoát nước chưa quan tâm đến lợi ích mang lại từ hoạt động nâng cao nhận thức cộng đồng - những người chịu ảnh hưởng nhưng cũng là lực tác động lớn đến vệ sinh môi trường.

Theo khuyến nghị của WB, Việt Nam nên xây dựng các chính sách khuyến khích mô hình đối tác công - tư và sự tham gia của khối tư nhân vào lĩnh vực vệ sinh môi trường. Chẳng hạn, các nhà đầu tư tư nhân tham gia phát triển địa ốc có thể đưa chi phí đầu tư cơ bản công trình thu gom và xử lý nước thải vào giá thành bán cho khách hàng theo thị trường, nhờ đó giảm chi tiêu ngân sách nhà nước. Ngoài ra, xây dựng các phương án thu gom, xử lý nước thải hợp lý cũng giúp giảm chi phí vận hành công trình.