Nông dân chống hạn trong vô vọng

Đắk Lắk đang thiếu nước tưới, nông dân tìm mọi cách chống hạn trong vô vọng. (Trong ảnh trẻ em cũng đang tìm cách kiếm nước. ảnh: Việt Nhân)

Vùng lũ chịu hạn

Ông Ngô Văn Năm, cán bộ nông nghiệp xã Ea Trul, huyện Krông Bông, dẫn chúng tôi băng qua những cánh đồng lúa đang gặp đại hạn của buôn P’lum. Dưới cái nắng hanh hao, đốt da thịt là những thửa ruộng lúa nối tiếp nhau một màu vàng úa của lúa chết khô. Lão nông Ama H’Nghê đang cắt những cây lúa đã bị chết khô để về bỏ chuồng bò để làm phân.

Ông than: “Vụ Đông Xuân này gia đình xuống giống được 5 sào thì đến nay có 3,5 sào chết khô, diện tích còn lại cũng đang trong tình trạng ngắc ngoải. Phải đến hàng chục năm nay mới chứng kiến cơn đại hạn ác nghiệt như năm nay”.

Ông Ngô Văn Năm cho biết gia đình Ama H’nghê thuộc hàng khá giả của buôn, nhưng năm vừa rồi liên tiếp phải chịu lũ nay lại đến đại hạn nên viễn cảnh đói giáp hạt là không tránh khỏi.

Ea Trul vốn là là xã vùng trũng của huyện Krông Bông với cây trông chủ lực là lúa, luôn dẫn đầu huyện về sản lượng và diện tích lúa. Vụ Đông Xuân 2009-2010, toàn xã xuống giống được gần 300 ha lúa nước, vượt gần 100 ha so với kế hoạch đề ra thì đến đầu tháng 4/2010 đã có hơn 120 ha bị khô cháy hoàn toàn, diện tích còn lại ngoài dăm chục héc ta xuống giống sớm đã được thu hoạch bị thiệt hại ít thì số còn lại vẫn đang trong tình trạng cầm cự được ngày nào hay ngày đó.

Ông Phan Xuân Hoá, Phó Chủ tịch xã cho biết xã có bảy công trình thuỷ lợi vừa và nhỏ thì đến nay, khi cây lúa đến thời điểm ngậm đòng, trổ bông thì có tới sáu công trình đã cạn trợ đáy, 1 hồ chứa còn lại đang cầm cự được gần 20 ha. Trước tình hình hạn hán gay gắt đang xảy ra, UBND xã đã đưa ra giải pháp hỗ trợ dầu cho bà con chạy máy nổ bơm nước chống hạn.

Tuy nhiên, cho đến nay, xã mới chỉ thực hiện hỗ trợ được hơn 800 lít dầu (trị giá gần 13 triệu đồng) trong số gần 4.000 lít như kế hoạch. Nguyên nhân là có hỗ trợ dầu thì cũng không thể kiếm đâu ra nguồn nước để bơm chống hạn.

Trong tổng số 1.200 hộ của xã Ea Trul hiện vẫn còn gần 20% thuộc diện nghèo đói. Với cơn đại hạn này thì chắc chắn trong thời gian đến tỷ lệ hộ nghèo của xã này sẽ tăng vọt.

Bất lực nhìn trời hạn

Những ngày này đi đến các vùng trồng cà phê của Đắk Lắk thì cụm từ “nước tưới” được người ta nhắc đến nhiều nhất. Dưới cái nắng thiêu đốt là những lô cà phê cành lá rũ rượi, oằn mình dưới cơn đại hạn.

Hầu hết các hồ thuỷ lợi của tỉnh nếu không bị cạn trơ đáy thì cũng đang trong tình trạng quá tải. Không thể trong chờ vào nước thuỷ lợi, để cứu cà phê nhiều hộ đã phải thuê người đào, khoan giếng giữa lô sâu đến 30 mét, rồi 50-60 mét, chổ này không có nước thì khoản chổ khác; nhiều hộ khác dùng tới 4– 5 chiếc máy bơm để “câu nước” từ những khu vực xa về lô nhằm duy trì sự sống cho cà phê.

Tuy nhiên, sức người đang đuối dần trước cơn đại hạn. Lão nông Y Thin Niê ở buôn Tá, xã Ea Bhốk cho biết: gia đình có 1,5 ha cà phê năm thứ 3, năm ngoái chỉ phải tưới năm đợt thì năm nay đã tưới đến chín đợt nhưng vẫn chưa hết mùa khô.

Để có nước tưới, gia đình ông phải đào giếng sâu hàng chục mét ở chân ruộng lúa nước cách rẫy cà phê khá xa vẫn không đủ nước tưới.

Hiện toàn tỉnh Đắk Lắk có 520 công trình thủy lợi, đảm bảo nước tưới cho khoảng 50% diện tích cây trồng. Vì vậy, cứ trời làm hạn là điệp khúc “thiếu nước tưới” lại diễn ra.

Theo thống kê của Ban Chỉ huy phòng chống lụt bão và giảm nhẹ thiên tai tỉnh Đắk Lắk thì hạn hán hiện đang hoành hành dữ dội ở địa bàn các huyện Krông Buk, Ea Hleo, Krông Ana, Krông Bông, Krông Pắk, Krông Năng và đang tiếp tục lan rộng đến các địa phương còn lại.

Hiện tại toàn tỉnh đã có hơn 1.700 ha lúa nước bị khô hạn gây ảnh hưởng đến năng suất, trong đó đã có gần 700 ha mất trắng; hơn 2.500 ha cà phê thiếu nước tưới, trong đó nhiều diện tích bị chết héo, số còn lại thì mong cầm cự duy trì sự sống hoặc bị giảm năn suất nặng.

Ngay cả M’Đrắk, huyện thuộc vùng Đông Trường Sơn của tỉnh Đắk Lắk vốn lâu nay khá xa lạ với chuỵên hạn hán trong mùa khô Tây Nguyên thì đến nay đã có hơn 100 ha lúa nước và gần 100 ha ngô lai bị mất trắng do hạn.

Một thực tế khác, dân đã tự làm khó mình trong việc “phớt lờ” khuyến cáo của cơ quan chức năng để “đánh bạc” với trời khi họ tự ý phát triển cây trồng ngoài vùng quy hoạch.

Theo thống kê, diện tích lúa đông xuân vụ 2009-2010 của tỉnh Đắk Lắk vượt tới 12,8% kế hoạch; hàng nghìn ha cà phê được trồng tự phát ngoài vùng quy hoạch…Chính diện tích này đang phải hứng chịu cơn đại hạn nặng nề nhất.

Trước tình hình hạn hán này, tỉnh Đắk Lắk đã chỉ đạo các địa phương tìm các giải pháp rốt ráo chống hạn. Các địa phương cũng đã chi hàng tỷ đồng để hỗ trợ về vật tư, dầu…phục vụ chống hạn. Tuy nhiên, bài toán về tìm nguồn nước chống hạn thì vẫn chưa có lời giải. Ngay cả ngồn nước ngầm tưởng vô hạn thì hiện đang trong tình trạng bị suy giảm trầm trọng.

Việc chống hạn ở Đắk Lắk đến hiện tại vẫn phụ thuộc vào ông trời. Trong khi chương trình dự báo thời tiết trên các phương tiện thông tin đại chúng vẫn tiếp tục điệp khúc “ngày nắng, đêm không mưa, gió cấp…” dân đành chỉ biết chảy nước mắt ngửa cổ mà “lạy trời mưa xuống…”.