Cao Bằng: Nỗi đau "vàng" núi

Thực tế chúng tôi ghi nhận cho thấy, ngay dọc quốc lộ 34 đoạn qua thị trấn huyện Nguyên Bình trong suốt thời gian qua đã hình thành lên những điểm tập kết và buôn bán quặng sắt rầm rộ. Nhiều người dân ngang nhiên khai thác quặng sắt ngay ven đường đem bán.

Tình trạng khai thác quặng sắt ở Cao Bằng.

Ngay tại khu vực mỏ sắt Nà Lũng, xã Duyệt Chung (nơi xảy ra lũ bùn hồi tháng 11/2010), xung quanh khu mỏ thấy rất nhiều người dân địa phương đang khai thác quặng sắt tự phát, phương tiện khai thác còn thô sơ. Qua hỏi han, chúng tôi được biết quặng sẽ được chở bằng xe máy về một bãi tập kết ở đầu xóm Bẫy, xã Duyệt Chung, thị xã Cao Bằng, đầu nậu đứng ra thu mua là một người đàn ông họ Lê.

Theo như lời ông Lưu Hồng Sơn, Chủ tịch UBND xã Thông Huề thì từ năm 1991: "Dân khai thác tự phát, rồi sau đó có 2 công ty tiếp quản cho đến hiện tại". Khắp tỉnh Cao Bằng, đi đến đâu chúng tôi cũng thấy những dãy núi đẹp như mơ bị tàn phá, móc "ruột" đến tận cùng. Những hố sâu đủ loại xuất hiện như những cái bẫy lộ thiên trên sườn núi hay ngay bên ven đường.

Huy động cả máy móc để khai thác.

Năm 2007 cũng lại xảy ra thảm họa dẫn tới cái chết của 3 học sinh khi các em vào mỏ moi quặng mong kiếm vài đồng đóng học phí giúp bố mẹ bớt đi khó khăn. Nhưng ai ngờ, quặng cho dân bản ít tiền xóa mù chữ nhưng lại lấy đi nhiều thứ quý giá hơn thế. Cũng trong năm ấy, chị Nguyễn Thị Nhung ở xã Đoài Côn lên Thông Huề "mót" quặng. Chẳng may bị va chạm với máy xúc, từ đó đến nay, chị nằm liệt một chỗ, mọi sinh hoạt đều phải nhờ vào người cha già ốm yếu.

Vì quặng, chị Nhung đã phải nằm liệt giường.

Ông Nguyễn Xuân Tạo, bố chị là một cựu binh, một lão thành cách mạng trải qua bom lửa chiến tranh nên đã can trường. Can trường nhưng ông vẫn phải nhỏ lệ, ngậm ngùi cho số phận con gái mình: "Vì quặng chú ạ, người ta đi "mót", nó cũng phải đi không thì chết đói, ai ngờ". Và còn nhiều, nhiều những cái chết vì quặng, có thể không vì quặng nhưng lại vì hố quặng - hậu quả của việc không "hoàn thổ" sau khai thác.