Sống lành mạnh chống ung thư

TS Lê Thị Thu Hiền - Ảnh: L.Anh

Trao đổi với Tuổi Trẻ nhân Ngày thế giới phòng chống ung thư 4-2, TS Hiền nói:

- Đang có rất nhiều câu hỏi đặt ra về quá tải bệnh viện, câu trả lời thường là số giường bệnh không đủ và phải xây dựng thêm bệnh viện. Nhưng tôi cho rằng dự phòng để phòng tránh bệnh tật là một giải pháp quan trọng. Lối sống lành mạnh như bỏ rượu và thuốc lá, tập thể dục hằng ngày... có thể phòng 30% nguy cơ ung thư. Nếu chẳng may đã mắc ung thư thì được thăm khám và điều trị sớm sẽ giảm được 30% nguy cơ tử vong. Nếu phối hợp cả hai điều kiện này, sẽ giảm đáng kể số ca mắc và tử vong do ung thư.

* Thể dục hằng ngày là một trong những yêu cầu khi thực hành lối sống lành mạnh. Nhưng quả thật VN ít có công viên hay khu vực công cộng đủ rộng dành cho người dân tập thể dục...

- Cá nhân tôi thấy người tham gia tập thể dục chủ yếu là người già, người không bận bịu. Còn dân công sở, thanh niên thì nhiều người đang dành thời gian vào các công việc khác như xem truyền hình, vào mạng Internet. Thời gian ủ bệnh của bệnh ung thư lâu, có thể 15-20 năm, nên chúng tôi mong muốn huy động thực hành lối sống lành mạnh từ khi còn trẻ. Còn ý kiến không có chỗ tập thể dục, khảo sát mới đây của HealthBridge trên 3.600 người dân ở Hà Nội, TP.HCM, Huế cho thấy hơn 34% người dân không tham gia bất kỳ hoạt động thể thao nào, trong đó 84% cho rằng không có thời gian, 9% ngại dậy sớm, ngại vận động, chỉ 2% có lý do thiếu phương tiện và nơi tập luyện.

Khuyến cáo vận động 30 phút/ngày, không yêu cầu phức tạp, chỉ cần những vận động như đi bộ ở cầu thang trong nhà, công chức giảm đi lại bằng thang máy mà di chuyển bằng thang bộ, hoặc tăng cường các giao tiếp trực tiếp thay cho gọi điện thoại, gửi email giữa các phòng ban... cũng đủ.

* Vệ sinh an toàn thực phẩm là một trong những vấn đề bị kêu ca nhiều và là căn nguyên dẫn tới bệnh ung thư. Bà đánh giá vệ sinh an toàn thực phẩm có vai trò thế nào trong phòng chống ung thư?

- Phòng chống ung thư cần bốn yêu cầu: người đang hút thuốc lá và hút thuốc lá thụ động (sống trong gia đình có người hút thuốc) cần bỏ thuốc lá, người dùng nhiều rượu bia thì giảm rượu bia, vận động thể lực và vệ sinh ăn uống. Về vệ sinh thực phẩm, muốn phòng chống ung thư cần tăng cường ăn các thực phẩm có lợi cho tiêu hóa, tăng cường rau quả tươi, hạn chế món ăn chiên rán và ủ chua (như dưa chua), thực phẩm chế biến sẵn. Trong giai đoạn sơ chế thực phẩm, thật sự chưa có bằng chứng cụ thể, nhưng ở vai trò người nội trợ tôi cho rằng nên rửa rau quả, thực phẩm nhiều lần, rửa dưới vòi nước chảy.

* Mỗi năm VN có 150.000 bệnh nhân ung thư mới và nhiều loại ung thư ở VN được xếp vào nhóm có tỉ lệ mắc cao khi so sánh với tỉ lệ chung của thế giới. Theo bà, VN còn thiếu gì trong cuộc chiến chống ung thư?

- Tôi cho rằng VN còn thiếu một số chính sách, ví dụ Luật phòng chống tác hại thuốc lá dự kiến năm 2012 Quốc hội mới thông qua. Luật phòng chống tác hại rượu bia hiện mới được khởi thảo. Vấn đề liên quan đến dinh dưỡng, trước đây chúng ta quan tâm nhiều đến suy dinh dưỡng, nhưng nay kinh tế phát triển hơn thì béo phì đang làm tăng nguy cơ dẫn đến ung thư. Về thể dục thể chất, nhiều năm theo dõi y tế trường học, tôi thấy để làm nhẹ chương trình nhiều trường học nếu cắt giảm tiết học thì “ưu tiên” cắt tiết thể dục.

Trước đây khi còn đi học, tôi cũng sợ tiết thể dục vì yêu cầu thành tích và điểm số, trong khi lẽ ra đây là môn học gây hứng thú cho học sinh, nên tổ chức như thời gian để học sinh vui chơi.

Bỏ rượu và thuốc lá, tập thể dục hằng ngày... có thể giảm 30% nguy cơ ung thư - Ảnh: N.C.T.

* Có bốn việc cần làm để thực hành lối sống lành mạnh, phòng chống ung thư. Nhưng cả về chính sách lẫn thực hành đều còn khiếm khuyết. Theo bà, nên ưu tiên vấn đề gì để phòng chống ung thư hiệu quả trong điều kiện VN?

- Khi vận động thực hành lối sống lành mạnh, chúng tôi luôn muốn tiếp cận một quan điểm truyền thông mới là không khuyên người ta thay đổi thói quen - mà hướng làm điều tốt hơn, không phê phán mà đưa ra nhiều cách lựa chọn. Có 47,4% nam giới trưởng thành ở VN hút thuốc lá, tỉ lệ hút thuốc thụ động rất lớn, trong khi thuốc lá liên quan 90% số ca ung thư phổi và nhiều loại ung thư khác.

Cũng trong khảo sát 3.600 người dân ở Hà Nội, Huế, TP.HCM vừa qua, chúng tôi thấy tỉ lệ thường xuyên uống rượu bia rất lớn, rượu bia lại là yếu tố nguy cơ của các loại ung thư khoang miệng, hầu họng, thực quản, gan, đại trực tràng, ung thư vú. Béo phì cũng liên quan nhiều đến ung thư vú.

Người dân biết ung thư là loại bệnh nặng, nhưng chưa chú ý nhiều đến phòng ngừa. Họ nghĩ ung thư là số phận và chấp nhận, họ không nghĩ họ có thể thay đổi được.