Sinh viên Nhân văn làm sống dậy kịch hình thể với “Mắt Rừng”Hội thảo đánh giá cuối kỳ dự án giảm thiểu tác động của đốt lộ thiên và sử dụng hóa chất bảo vệ thực vật trong nông nghiệp Trại Cai Nhựa - Chữa lành hành tinh bắt đầu từ những hành động nhỏ Ninh Thuận: Phát triển công nghệ tiền xử lý rác thải phù hợp với địa phương Việt Nam Vì sao ngày nào cũng báo không khí lạnh mà trời vẫn "nắng chang chang"?

Di sản xanh » Kiến trúc xanh

Chủ nhật, 24/11/2024, 06:10:10 AM (GMT+7)

Nghệ An: Di tích lịch sử quốc gia 250 năm đang kêu cứu

(09:53:12 AM 27/05/2012)

(Tin Môi Trường) - (Tinmoitruong.vn)- Đình Hoành Sơn (thuộc xóm 4, xã Khánh Sơn, Nam Đàn, Nghệ An) được là một công trình kiến trúc có quy mô đồ sộ vào loại bậc nhất của miền Trung. Thế nhưng, di sản văn hóa cấp quốc gia này đang kêu cứu do sự xuống cấp nghiêm trọng theo thời gian.

>> Hơn 750ha rừng thông ở Nghệ An bị sâu róm ăn trụi lá >> Hoa hậu Lương Thùy Linh cùng 4 đại sứ nhí sẽ góp mặt trong chương trình “Vì môi trường xanh Quốc Gia 2024” >> Cháy lớn ở Vườn quốc gia Tràm Chim >> Nhà thiết kế Yến Ngô lan tỏa thông điệp bảo vệ môi trường trong gala "Khát vọng xanh" ở Đền Hùng >> Thanh Hóa triển khai Dự án chống sét cho di tích Hòn Vọng Phu

Toàn cảnh ngôi đình Hoành Sơn (Ảnh: Đại An - Tin Môi Trường)

Từ trong truyền thuyết...

Đình Hoành Sơn được xây dựng cách đây 250 năm, tọa lạc ngay bên bờ sông Lam, cửa đình hướng thẳng ra dòng sông. Trải qua những biến cố của lịch sử, ngôi đền đã chứng kiến biết bao đổi thay của vùng quê nơi đây.

Theo “Truyền thuyết trong kho tàng truyện kể dân gian xứ Nghệ của giáo sư Ninh Viết Giao kể rằng: Vào một năm cách đây đã lâu lắm rồi, nước sông Lam tự nhiên dâng rất to, dân Hoành Sơn phải chạy lên núi Ngang để tránh lụt. Giữa một đêm trời mưa như trút, sấm chớp ầm ầm, người ta thấy ngỗn ngang những cây gỗ 3-4 người ôm không xuể từ trên rừng trôi về, dạt thành đống vào cánh bãi trước làng. Tiếp đó có 9 người đan ông xuất hiện đến bên đống gỗ ra sức cưa, đục, đeo… sau 3 năm ròng rã, họ làm thành một cái đình đồ sộ và được chạm trổ, trang trí rất công phu. Xong việc, 9 người đàn ông cũng đi mất mà không ai biết.

Tuy nhiên, theo các tư liệu ít ỏi còn ghi chép lại thì Đình Hoành Sơn được xây dựng vào tháng Chạp năm Nhâm Ngọ, niên hiệu Cảnh Hưng thứ 23 (2-1763) và đến cuối năm sau (Quí vị 1764) thì hoàn thành. Tọa lạc trên một khu đất bằng phẳng nằm bên dòng sông Lam thơ mộng. Đình được bố cục gồm sân, bái đường và hậu cung với chất liệu chủ yếu là gạch ngói và gỗ lim. Người khởi xướng và chủ sự xây dựng công trình này là Đặng Thạc. Ông đổ cử nhân dưới triều vua Lê Hiển Tông (1740-1786) thuộc dòng dõi thế tộc và có uy quyền rất lớn trong vùng. Sau khi thi đỗ, làm tri phủ huyện Kỳ Sơn (phủ Tương Dương). Khi nghỉ hưu, gặp năm được mùa, đời sống nhân dân sung túc, các tầng lớp sĩ, nông, công, thương đều làm ăn phát đạt, ông bèn chọn đất tốt và huy động tiền của trong dân để mua gỗ quý đồng thời chiêu vời các toán thợ giỏi về xây đình cho làng ngay trên vườn nhà mình.

Tương truyền nhiều toán thợ có tiếng đến nhận đề tài rồi bí mật làm vì toán nào làm đẹp nhất thì được thưởng lớn. Trong đó có toán thợ Nam Hoa Thượng không được mời đến, họ bày mưu cử người thợ giỏi nhất tên Chuẩn giả dạng ăn mày đến chỗ làm đình xin ngủ lại rồi cố tình đốt cháy một vì ở phía Nam của ngôi đình. Đặng Thạc vô cùng tức giận nhưng người ăn mày đã xin được làm lại. Chỉ trong một thời gian ngắn người ăn mày đã làm một bức chạm rất đẹp khiến cả hội đồng kỳ mục của làng phải kinh ngạc và thán phục. Sau này nhân dân đã suy tôn Đặng Thạc và người thợ tên Chuẩn thành những vị phúc thần của làng.

...Và kiến trúc “độc nhất vô nhị”

Hai bên mái của đình bị mối mọt nên đã bị sập.

Năm 1764, Đình được hoàn thành trở thành một trong những ngôi đình to lớn và có kiến trúc độc nhất vô nhị ở miền Trung. Trở thành nét văn hóa tâm linh của những người dân địa phương.

Tương truyền, trong đình có rất nhiều pho tượng, dễ có đến hơn 100 pho nhưng vào trận lũ lịch sử năm 1978 và 1988 đã làm con đê chắn trước chùa bị vỡ và nước đã cuốn trôi gần hết số tượng đó, cho đến nay trong đình chỉ lưu giữ được 10 pho. Với diện tích tổng thể của ngôi đình lên đến một mẫu đất, dưới lớp rêu phong của ngôi chùa như tôn thêm vẻ cổ kính và linh thiêng. Đình được xây dựng, đồ sộ, uy nghiêm thể hiện tập trung nhất ở bái đường có 8 vì, 7 gian với tổng số 32 cột gỗ lim tròn.

Trong đó, có 12 cột cái (cao 5,75m, đường kính 0,45m) và 20 cột quân (cao gần 4m, đường kính 0,42m). Ngoài ra, rải đều trên 2 mái bằng gỗ lim tròn còn có 26 đường hoành và 42 đường xà. Các hoa văn trong đình được chạm khắc rất công phu và đặc biệt. Ngoài vẻ đồ sộ, bề thế, nét độc đáo có sức thu hút đặc biệt của ngôi đình này là rất nhiều những đề tài điêu khắc gỗ được các nghệ sỹ tài hoa thể hiện trên các bộ phận của đình: bát tiên, cưỡi hạc, đánh cờ, đua thuyền, tứ linh, tứ quý, sỹ nông công thương…thể hiện quan điểm nhân sinh, triết lý thấm đẫm tinh thần nhân văn của dân tộc và phản ánh trình độ chạm khắc đã đạt đến trình độ bậc thầy.

Đến thăm đình Hoành Sơn, du khách như lạc vào một thế giới sống động mang hồn cốt của quê hương, xứ sở, kết tinh nền văn hóa nghìn năm của dân tộc. Nhiều người cho rằng kỹ thuật chạm khắc của ngôi đình này thuộc vào một trong hai ngôi đình cổ nhất Việt Nam. Đình Hoành Sơn được bộ văn hóa công nhận là di tích lịch sử quốc gia vào tháng 7 năm 1984.

Nhân vật được thờ chính trong đình là Uy minh vương Lý Nhật Quang, con trai thứ 8 của vua Lý Thái Tổ, là người văn võ song toàn, tư chất hơn người nên tháng 11 năm 1041 vua Lý Thánh Tông đã xuống chiếu cho Lý Nhật Quang làm tri châu Nghệ An. Ông đã có nhiều đóng góp lớn lao trong công cuộc xây dựng và bảo vệ vùng đất Nghệ An và quốc gia Đại Việt. Ngoài ra, đình còn thờ “Tứ vị Thánh nương” và Phật Thích ca Mâu Ni. Ngôi đình được xem như là thần hộ mệnh và là niềm tự hào của người dân Khánh Sơn.

Đến tiếng kêu cứu từ ngôi đình

Do biến đổi thiên nhiên, lịch sử nên nhiều bộ phận kiến trúc của đình đều đã xuống cấp trầm trọng

Đến thăm đình Hoành Sơn hôm nay, người xem không khỏi xót xa trước cảnh một di tích quốc gia vốn được xem như biểu tượng, niềm tự hào của nghệ thuật điêu khắc gỗ Việt Nam này. Trải qua những biến đổi của lịch sử, hiện một số chi tiết đã bị mất mát, hư hỏng, một số được làm lại. Nhiều bộ phận kiến trúc đang có nguy cơ đe dọa sự tồn tại của di tích. Nền nhà thấp hơn vườn đình cà khu vực xung quanh nên việc thoát nước không kịp thời. Mái bị sạt lở khá nhiều, bức tường phía Tây đã bị đổ… mỗi lần mưa xuống cả hệ thống cột dầm trong nước. Hệ thống tường bao quanh di tích không còn nên việc bảo vệ di tích cũng rất khó khăn. Bên cạnh đó, việc tôn tạo con đê ngăn nước lũ sông Lam đã ảnh hưởng rất lớn đến cảnh quan của di tích.

Ông Nguyễn Thiện Tư (77 tuổi) đã trông giữ đình 22 năm nay cho biết: “Hàng năm có rất nhiều du khách thập phương và nhiều lớp học chuyên ngành lịch sử về đây để tìm hiểu đình Hoành Sơn. Thế nhiên, những năm gần đây, đình đang bị mối mọt và thời gian làm cho hư hỏng nghiêm trọng”. Cũng theo ông Tư thì trong mấy năm gần đây, cũng có rất nhiều đoàn về khảo sát để tôn tạo và sửa sang lại ngôi đình, nhưng họ đi mà không trở lại, vì thế dự án tôn tạo lại đình mãi vẫn chỉ là nói miệng hoặc nằm trên giấy.

Khi chúng tôi trao đổi với ông Nguyễn Trọng Tranh, Phó chủ tịch UBND xã Khánh Sơn phụ trách văn hóa - xã hội về thực trạng về ngôi đình Hoành Sơn một di tích lịch sử cấp quốc gia đang xuống cấp, được ông cho biết: “Xã cũng đã nhiều lần có kiến nghị gửi lên cấp trên về vấn đề đền Hoành Sơn đang xuống và đề nghị nâng cấp tu sửa, dù đã có hồ sơ của UBND tỉnh nhưng rồi cũng không thấy khởi công”. Ông Tranh cũng cho biết thêm, về bên chính quyền xã cũng mong rằng các cơ quan ban ngành đẩy nhanh tiến độ khôi phục lại ngôi đình để khôi phục lại di tích lịch sử quốc gia này. Đây cũng là nguyện vọng cấp thiết của chính quyền xã Khánh Sơn.

Ông Phan Văn Hùng - Phó Ban Quản lý di tích - Danh thắng tỉnh Nghệ An cho biết: Đình Hoành Sơn được bộ văn hóa công nhận là di tích lịch sử quốc gia vào tháng 7 năm 1984. Ngày 26-7-2007, trước tình trạng xuống cấp UBND tỉnh Nghệ An đã có quyết định số 2574/QD.UBND/VX về việc lập dự án tu bổ, tôn tạo di tích đình Hoành Sơn. Tuy nhiên, cho đến thời điểm hiện tại, dự án vẫn chưa được thực hiện vì nguyên nhân chính cũng là vẫn chưa có nguồn kinh phí để thực hiện.

Đại An

[Quay lại]

Từ khóa liên quan: Nghệ An, di tích, lịch sử, quốc gia , đang kêu cứu

Gửi ý kiến bạn đọc về: Nghệ An: Di tích lịch sử quốc gia 250 năm đang kêu cứu

*	*
*
Nội dung*

Chọn file

(File: .Zip - 2M)

(Tin Môi Trường hoan nghênh các ý kiến đóng góp của bạn đọc cho bài viết. Các thảo luận sẽ được xem xét trước khi đăng tải. Tin Môi Trường giữ quyền từ chối những lời lẽ xúc phạm cá nhân, tổ chức; lời lẽ trái thuần phong mỹ tục, vi phạm pháp luật. Bạn đọc thảo luận bằng tiếng Việt có dấu. Ý kiến không nhất thiết thể hiện quan điểm của Tin Môi Trường. Cám ơn sự đóng góp và hợp tác của các bạn)