Thứ tư, 30/10/2024, 20:24:16 PM (GMT+7)

Đi tìm nét xưa của Chùa Một Cột

(13:47:41 PM 04/09/2012)
(Tin Môi Trường) - Chùa Một Cột nằm trên phần đất thôn Phụ Bảo, tổng Yên Thành cũ. Đến giữa thế kỷ XIX thôn này đã hợp nhất với thôn Thanh Ninh và mang tên mới là Thanh Bảo. Đây là một ngôi chùa có kiến trúc hết sức độc đáo ở nước ta.

 

 

Chùa[-]Một[-]Cột[-]ngày[-]nay.

Chùa Một Cột ngày nay.

Chùa hình vuông, mỗi chiều 3m, mái cong dựng trên cột đá hình trụ có đường kính 1,2m, cao 4m (chưa kể phần chìm dưới đất) gồm 2 trụ đá chồng lên nhau, gắn rất khéo, thoạt nhìn cứ tưởng là một khối đá liền. Tầng trên đỡ một hệ thống những thanh gỗ tạo thành bộ khung sườn kiên cố đỡ cho ngôi chùa dựng bên trên, nhìn chẳng khác nào một đoá hoa sen vươn thẳng lên từ một hồ nhỏ hình vuông có xây lan can bằng gạch chung quanh. Một cầu thang xây xinh xắn dẫn lên chùa. Trên cửa chùa có tấm biển đề "Liên hoa đài" (đài hoa sen) gợi nhớ đến sự tích nằm mộng của vua Lý dẫn tới việc xây dựng chùa.

Sử cũ chép rằng: "Vua Lý Thái Tông chiêm bao thấy Phật Quan Âm dắt vua lên toà sen. Khi tỉnh dậy, vua đem việc ấy hỏi các quan. Có người cho là điềm không lành. Nhà sư Thiền Tuệ khuyên vua làm chùa, dựng cột đá ở giữa hồ, làm toà sen bên trên giống như đã thấy trong mộng. Rồi cho các sư chạy đàn tụng kinh. Vì vậy gọi là chùa Diên Hựu".

Sử còn cho biết cụ thể là chùa này xây vào khoảng tháng 10 năm Kỷ Sửu, tức vào tháng 9 năm 1049. Và văn bia tháp Diên Linh ở chùa Đọi (Duy Tiên, Hà Nam) soạn năm Tân Sửu (1121) tức là 72 năm sau khi xây xong chùa Một Cột có tả chùa này như sau: "... Giữa hồ vọt lên một cột đá, đỉnh cột nở đoá hoa sen nghìn cánh, trên sen dựng toà điện màu xanh, trong điện đặt pho tượng vàng tài năng nhân đức (tức tượng Quan Âm). Vòng quanh hồ là dãy hành lang: lại đào ao Bích Trì mỗi bên đều bắc cầu vồng để đi qua. Phía sân cầu đằng trước, hai bên tả, hữu xây tháp lưu ly...".

Như vậy, chùa Một Cột thời Lý lớn hơn ngày nay nhiều và cả kiểu dáng, những bộ phận hợp thành cũng phong phú hơn nhiều. Sang thời Trần, trong bốn câu đầu của bài thơ "Đề Diên Hựu tự" (đề chùa Một Cột) nhà sư Huyền Quang mô tả:

"Thượng phương thu dạ nhất chung lan

Nguyệt sắc như ba phong thụ đan

Xi vẫn đảo miên phương kinh lãnh

Tháp quang song trĩ ngọc tiêm hàn".

Nghĩa là:

Đêm thu trên gác chùa một tiếng chuông tan

Màu trăng như sóng gợn, cây bàng như son đỏ

Tượng những con xi vẫn (tức là những tượng chim, thú...) đắp trên mái chùa in xuống ao vuông lạnh như mặt gương, khác nào nằm ngược mà ngủ say.

Trước chùa hai toà tháp bóng láng như đôi tay ngọc lạnh ngắt.

Những tháp ấy nay không còn, cả những mái chùa có đắp hình các con thú "xi vẫn" cũng không còn. Vì chùa đã nhiều lần sửa chữa qua bao biến cố thăng trầm của Thăng Long - Đông Đô - Hà Nội. Không phải nói tới xa xưa, mà mới gần đây, ngày 11/9/1954, trước khi rút lui, thực dân Pháp đã cho nổ mìn phá hủy ngôi chùa Một Cột, chỉ còn lại cái cột đá và mấy chiếc xà gồ. Sau khi tiếp quản Thủ đô, Chính phủ đã cho làm lại nguyên dạng như trước và đến tháng 4/1955 thì hoàn thành.

Cạnh chùa Một Cột có một cây bồ đề lịch sử. Nguyên là năm 1958 Hồ Chủ tịch sang thăm Ấn Độ, Tổng thống Ấn Độ có tặng Bác một cây bồ đề. Về nước Bác đã cho trồng tại khu chùa Một Cột.


(Nguồn: Tuấn Đạt / Kiến thức)
Từ khóa liên quan: Đi tìm, nét xưa, Chùa Một Cột.
TÁI CHẾ ĐƠN GIẢN THẾ

Gửi ý kiến bạn đọc về: Đi tìm nét xưa của Chùa Một Cột

* *
*
*
Chọn file
(File: .Zip - 2M)
(Tin Môi Trường hoan nghênh các ý kiến đóng góp của bạn đọc cho bài viết. Các thảo luận sẽ được xem xét trước khi đăng tải. Tin Môi Trường giữ quyền từ chối những lời lẽ xúc phạm cá nhân, tổ chức; lời lẽ trái thuần phong mỹ tục, vi phạm pháp luật. Bạn đọc thảo luận bằng tiếng Việt có dấu. Ý kiến không nhất thiết thể hiện quan điểm của Tin Môi Trường. Cám ơn sự đóng góp và hợp tác của các bạn)
 SHIP TRUNG VIỆT
Không xả rác
VACNECPECO
Tin Môi Trường
 Làng Vạn Lộc tổ chức Lễ đón nhận Cây di sản Việt Nam vào đúng ngày Quốc khánh 2/9

Làng Vạn Lộc tổ chức Lễ đón nhận Cây di sản Việt Nam vào đúng ngày Quốc khánh 2/9

(Tin Môi Trường) - Hòa chung với niềm phấn khởi tự hào của nhân dân cả nước đón chào Kỷ niệm 79 năm Quốc khánh (2/9/1945 - 2/9/2024), nhân dân làng Vạn Lộc, xã Xuân Phong (được sát nhập thành xã Xuân Giang từ ngày 01/9/2024), huyện Xuân Trường, tỉnh Nam Định long trọng tổ chức lễ công bố quyết định và đón bằng công nhận Cây Di sản Việt Nam.

VACNE 30 năm
 Đà Lạt muốn nâng Dinh Tỉnh trưởng lên 28m, xây tổ hợp khách sạn, thương mại… bên dưới

Đà Lạt muốn nâng Dinh Tỉnh trưởng lên 28m, xây tổ hợp khách sạn, thương mại… bên dưới

(Tin Môi Trường) - Phương án kiến trúc khu vực đồi Dinh Tỉnh trưởng của Đà Lạt được lãnh đạo tỉnh Lâm Đồng lựa chọn là phương án Hotel du Printemps của KTS. Thierry Van de Winagaert. Theo đó, Dinh Tỉnh trưởng sẽ được nâng cao 28m so với vị trí ban đầu. Phần dưới và xung quanh sẽ là tổ hợp khách sạn, thương mại, trung tâm hội nghị quốc tế 1.500 chỗ...

Hội BVTN&MT Việt Nam
 Quảng Nam:Cây Đa nơi trú ẩn của quân dân qua 2 cuộc kháng chiến được công nhận Cây Di sản Việt Nam

Quảng Nam:Cây Đa nơi trú ẩn của quân dân qua 2 cuộc kháng chiến được công nhận Cây Di sản Việt Nam

(Tin Môi Trường) - Cây Đa hơn 250 năm tuổi trong khuôn viên Đình làng thôn Bàng Tân, xã Đại Đồng, huyện Đại Lộc, tỉnh Quảng Nam được chính quyền và nhân dân long trọng tổ chức Lễ cong nhận Cây Di sản Việt Nam vào ngày 24/4/2024.

KHÔNG XẢ RÁC BỪA BÃI