Các loài linh trưởng của Việt Nam bên bờ vực tuyệt chủng

>> Cây Thiên tuế hơn 200 tuổi ở Bến Tre được công nhận là Cây Di sản Việt Nam >> Chủ tịch UBND tỉnh Yên Bái trực tiếp trao Bằng công nhận Cây di sản Việt Nam cho đại diện Khu bảo tồn Chế Tạo huyện Mù Cang Chải >> Những cây cổ thụ đầu tiên của Thành phố Hồ Chí Minh được công nhận Cây Di sản Việt Nam >> Công nhận 156 Cây di sản Việt Nam tại Vườn Quốc gia Bái Tử Long >> Cây Đa Tía trên 120 tuổi được công nhận Cây Di sản Việt Nam ở Nam Định

Trong tuần trước, các chuyên gia linh trưởng đã họp tại Singapore để đánh giá hiện trạng tất cả các loài linh trưởng ở Châu Á và thảo luận về Danh sách 25 loài linh trưởng nguy cấp nhất. Các chuyên gia linh trưởng trên khắp thế giới đã đánh giá các mối đe dọa của 182 loài linh trưởng ở Nam Trung Quốc, Nam Á và Đông Nam Á, bao gồm cả 25 loài phân bố ở Việt Nam.

Kết quả thảo luận cho thấy linh trưởng ở Việt Nam đang ở tình trạng đặc biệt nghiêm trọng. Số loài được xếp ở mức Cực kỳ nguy cấp toàn cầu đã tăng lên từ 7 loài năm 2008 lên 11 loài năm 2015. Việc có nhiều loài nguy cấp đã làm cho Việt Nam trở thành tâm điểm về đa dạng linh trưởng cũng như các mối đe dọa mà các loài này đang gặp phải chủ yếu là săn bắn và mất sinh cảnh. Trừ một loài, còn lại tất cả được xếp vào mức độ bị đe dọa toàn cầu.

11 loài ở Việt Nam đang trên bờ vực tuyệt chủng bao gồm:

1.    Voọc Cát Bà (Trachypithecus poliocephalus) –  < 70 cá thể

2.    Voọc mông trắng (Trachypithecus delacouri) – < 200 cá thể

3.    Voọc mũi hếch (Rhinopithecus avunculus) – < 200 cá thể.

4.    Chà vá chân xám (Pygathrix cinerea) – < 1,500 cá thể.

5.    Chà vá chân nâu (Pygathrix nemaeus) – chưa rõ số lượng quần thể.

6.    Chà vá chân đen (Pygathrix nigripes) – chưa rõ số lượng quần thể.

7.    Vượn Cao Vít (Nomascus nasutus) – ~ 130 cá thể.

8.    Vượn đen tuyền Tây Bắc (Nomascus concolor) < 60 cá thể ở Việt Nam.

9.    Vượn đen má trắng (Nomascus leucogenys) < 300 đàn ở Việt Nam.

10.    Vượn đen má trắng siki (Nomascus siki) – chưa rõ số lượng quần thể.

11.    Khỉ đuôi dài Côn Đảo (Macaca fascicularis condorensis) – < 2,000 cá thể.

Tổ chức Bảo tồn động thực vật hoang dã quốc tế (FFI) – Chương trình Việt Nam hiện nay đang thực hiện các hoạt động bảo tồn đối với 5 loài: Voọc Cát Bà, Voọc mũi hếch, Vượn Cao Vít, Chà vá chân xám, Vượn đen tuyền. Tuy nhiên, công tác bảo tồn chắc chắn sẽ cần thêm nhiều nỗ lực hơn nữa.

“Những đánh giá mới này càng làm rõ tầm quan trọng của Việt Nam như một trung tâm linh trưởng quan trọng trên toàn cầu”. Đây là nhận định của Tiến sỹ Ben Rawson, Giám đốc FFI-Chương trình Việt Nam và là Đồng trưởng nhóm IUCN SSC cho khu vực Nam và Đông Nam Á. “Các đánh giá cũng nhấn mạnh Việt Nam đang có nguy cơ là quốc gia đầu tiên có linh trưởng bị tuyệt chủng.” Cho tới nay chưa có ghi nhận về linh trưởng bị tuyệt chủng trong thế kỷ 20 và thế kỷ 21.

Tiến sỹ Lê Khắc Quyết, một trong những nhà linh trưởng học hàng đầu của Việt Nam cho biết “Chúng ta cần hành động nhiều hơn nữa để bảo tồn các loài linh trưởng nguy cấp và sinh cảnh của chúng ở Việt Nam, bằng cách tăng cường bảo vệ các quần thể, phục hồi rừng, thực thi pháp luật và thực hiện các nghiên cứu sinh học bảo tồn cũng như thu hút sự tham gia của người dân vào bảo tồn động vật hoang dã”.

Ba trong số các loài linh trưởng này đã được liệt vào Danh sách 25 loài linh trưởng nguy cấp nhất thế giới giai đoạn 2014-2016 mới được công bố.

Tiến sỹ Russell Mittermeier, Trưởng nhóm Chuyên gia về linh trưởng của IUCN và Phó giám đốc điều hành của Tổ chức Bảo tồn quốc tế (Conservation International), cho biết: “Mục đích công bố Danh sách 25 loài linh trưởng nguy cấp nhất trên thế giới nhằm nhấn mạnh những loài linh trưởng có nguy cơ tuyệt chủng nhất, để thu hút sự quan tâm của công chúng, khuyến khích các chính phủ hành động nhiều hơn nữa và đặc biệt là để tìm kiếm nguồn lực để thực hiện những giải pháp bảo tồn cần thiết.
 

Danh sách 25 loài linh trưởng nguy cấp nhất trên thế giới (Các loài ở Việt Nam chữ in nghiêng, đậm)

1.    Voọc Cát Bà (Voọc đầu vàng) – 60 cá thể

2.    Voọc mông trắng (Voọc quần đùi trắng) - 234-275 cá thể.

3.    Voọc mũi hếch – dưới 250 cá thể.

4.    Vượn cáo lùn Lavasoa (Lavasoa dwarf lemur) – chưa rõ tình trạng quần thể.

5.    Vượn cáo tre Lac Alaotra (Lac Alaotra bamboo lemur) – khoảng 2,500-5,000 cá thể.

6.    Vượn cáo cổ đỏ (Red ruffed lemur) – chưa rõ tình trạng quần thể.

7.    Vượn cáo Northern sportive lemur – khoảng 50 cá thể.

8.    Khỉ Perrier’s sifaka (Perrier’s sifaka) - 1,700-2,600 cá thể.

9.    Vượn cáo Rondo lùn (Rondo dwarf galago) – không rõ số lượng nhưng sinh cảnh còn lại chỉ khoảng 103 km2 (40 dặm vuông).

10.    Khỉ Roloway (Roloway monkey) – chưa rõ tình trạng quần thể và đang trên bờ tuyệt chủng.

11.    Voọc đỏ Preuss (Preuss’s red colobus monkey) – chưa rõ tình trạng quần thể.

12.    Voọc Sông Hồng Tana (Tana River red colobus monkey) - 1,000 cá thể và đang giảm.

13.    Tinh tinh đất thấp (Eastern lowland gorilla) - 2,000-10,000 cá thể.

14.    Cu li Philippine (Philippine tarsier) - chưa rõ tình trạng quần thể.

15.    Cu li Java (Javan slow loris) - chưa rõ tình trạng quần thể.

16.    Voọc đuôi lợn (Pig-tailed langur) - 3,300 cá thể.

17.    Voọc xám Kashmir (Kashmir grey langur) - chưa rõ tình trạng quần thể.

18.    Voọc mặt hồng (Western purple-faced langur) - chưa rõ tình trạng quần thể

19.    Vượn Hải Nam (Hainan gibbon) - 25

20.    Đười ươi Sumatra (Sumatran orang-utan) - 6,600.

21.    Khỉ Ka’apor capuchin (Ka’apor capuchin) - chưa rõ tình trạng quần thể.

22.    Khỉ San Martin titi monkey (San Martin titi monkey) - chưa rõ tình trạng quần thể.

23.    Khỉ hú nâu (Northern brown howler monkey) – dưới 250 cá thể trưởng thành.

24.    Khỉ nhện nâu Colombia (Colombian brown spider monkey) - chưa rõ tình trạng quần thể.

25.    Khỉ nhện đầu nâu Ecuador (Ecuadorian brown-headed spider monkey) – chưa rõ tình trạng quần thể

(Những loài không có ở Việt Nam tên Tiếng Việt là không chính thức).