Nên coi rác thải là tài nguyên tái sinh

Nên coi rác thải là tài nguyên tái sinh -Ảnh minh họa

Hiện trên cả nước, phần lớn lượng rác thải, nước thải sinh hoạt tại khu vực đô thị và nông thôn đang được thu gom, vận chuyển và xử lý bằng biện pháp thủ công; rác thải phần lớn được chôn lấp, thậm chí tồn đọng dồn ứ ngay trên mặt đất, đường làng, góc phố; nước thải trong sinh hoạt và công nghiệp thậm chí xả thẳng ra nguồn nước tự nhiên; đã gây ô nhiễm nghiêm trọng môi trường đất, nước, không khí, sức khỏe người dân.

Thủ tướng Chính phủ vừa phê duyệt Chương trình xử lý chất thải rắn từ nay đến 2020 do Bộ Tài nguyên và Môi trường đệ trình. Theo đó, đảm bảo 70% lượng rác thải nông thôn, 80% rác thải sinh hoạt, 90% rác thải công nghiệp không nguy hại và 100% rác thải nguy hại phải được thu gom, xử lý đạt tiêu chuẩn môi trường.Đặc biệt, Đề án xác định, đến năm 2015 có 60% và lên đến 95% vào năm 2020 lượng rác này phải được tái chế, tái sử dụng. Để đạt được mục tiêu này cần sự nỗ lực chung của toàn xã hội. 

Hoạt động sản xuất kinh doanh công nghiệp dịch vụ, nông nghiệp, tiểu thủ công nghiệp đang trong đà tăng trưởng mạnh. Tuy nhiên, rác thải, nước thải, khí thải trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh, trong đời sống xã hội đang là mối lo ngại chung. Theo tính toán, bình quân mỗi ngày, các khu, cụm, điểm công nghiệp thải ra khoảng 30.000 tấn chất thải rắn, lỏng, khí và chất thải độc hại khác; hàng chục vạn m³ nước thải.

Đã xảy ra nhiều khiếu kiện xung đột môi trường, điển hình Công ty CPHH Vedan Việt Nam (Đồng Nai), Nhà máy Miwon, (Phú Thọ) Nhà máy Tungkhang (Hải Dương); Nhà máy đóng tàu Vinassin (Khánh Hòa)... làm tổn hại môi trường qua nhiều hình thức, quy mô khác nhau. Báo chí là công cụ lên tiếng nhiều nhất trong các sự kiện gây ô nhiễm môi trường.

Kết quả công bố thanh tra, kiểm tra của Bộ Tài Nguyên và Môi trường mới đây cho biết, hiện có đến 40% khu công nghiệp trên cả nước vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường. 

Các thành phố lớn đều chung quan điểm, đối chất thải nguy hại và các loại rác thải khác đến nay các cơ quan chức năng rất lúng túng trong việc quản lý xử lý.

Theo quan điểm của Bộ Xây dựng cho biết, hiện cả nước có khoảng 52 bãi chôn lấp rác gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, trong đó chỉ mới có 27 bãi đã được khắc phục cơ bản.

Tổng cục Môi trường, Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng cho biết, lượng chất thải rắn sinh hoạt tại các đô thị ở nước ta đang có xu thế phát sinh ngày càng tăng, tính trung bình mỗi năm tăng khoảng 10%.

Tại các địa phương, rất khó để chấm dứt thực trạng gây ô nhiễm môi trường của các bãi rác hiện nay. Muốn đóng cửa bãi rác cũ cần phải xây dựng bãi rác mới, cơ sở xử lý chất thải rắn mới và tiêu tốn rất nhiều kinh phí. Người dân nhiều địa phương đã ngăn cản quyết liệt việc nhà nước phê duyệt cấp phép đầu xây mới khu chôn lấp, xử lý chất thải rắn. Mỗi bãi rác sắp đầy là bài toán vô cùng khó khăn cho lãnh đạo địa phương và người dân sở tại.

Như vậy, có thể khẳng định đây là thực trạng hiện hữu về rác thải của nước ta. Đồng thời cũng là nguồn tài nguyên tiềm năng về rác thải của nước ta hiện nay và thời gian tới rất lớn.

Dự báo tổng lượng chất thải rắn sinh hoạt tại đô thị đến năm 2020 khoảng gần 22 triệu tấn/năm. Đây là thách thức và áp lực vô cùng lớn đối với môi trường, nhưng cùng là nguồn lời nếu có biện pháp công nghệ tốt.

Một số quốc gia trên thế giới đã thành công lớn trong việc tận dụng rác thải là tài nguyên tái sinh. Quy trình khép kín hiện đại công nghiệp việc từ định hướng sử dụng, thu gom, phân loại, tái chế và cho ra các sản phẩm thân thiện môi trường, thậm chí xuất khẩu rác sang quốc gia khác để kiếm lời. Nhà nước đầu tư nguồn lực lớn cho việc thu gom, phân loại và xử lý rác. Công nghiệp về rác thải được hình thành, phát triển hiệu quả.

Các chuyên gia môi trường nước ta cho rằng, nước ta có xu hướng phát sinh ngày càng lớn rác thải rắn và các chủng loại rác. Tuy nhiên, lại chưa xác định rác thải là một tài nguyên tái sinh rất lớn. Chưa có quy trình thu gom, phân loại xử lý rác hoàn chỉnh và từ rác cho ra sản phẩm thân thiện môi trường hoặc các sản phẩm hữu ích khác tái phục vụ đời sống xã hội. Các khâu phân loại, giảm thiểu tại nguồn, tăng cường tái chế, tái sử dụng, đầu tư công nghệ xử lý, tiêu hủy đều đang gặp những vấn đề khó khăn từ nhận thức và hành động, nhất là đầu tư nguồn lực.

Mỗi cá nhân, mỗi gia đình hiện nay đều tựa chung một quan điểm là coi rác thải, nước thải là thứ bỏ đi, thậm chí không hợp vệ sinh.

Phải chăng nên tận dụng tối đa nguồn lợi chính từ rác, thậm chí phát triển lĩnh vực công nghiệp rác thải. Mỗi cá nhân, gia đình, nhà máy, khu công nghiệp cần nhìn nhận và tôn trọng cần thiết nguồn rác thải là sản phẩm hàng hóa cần được tận dụng, tái chế và sử dụng hữu ích. Nhà nước đầu tư nguồn lực cần thiết như tài chính, nhân lực, nhất là khoa học công nghệ để hình thành, vận hành quy trình từ việc thu gom, vận chuyển, xử lý và cho ra các sản phẩm chính từ rác. Đây chính là giải pháp quan trọng trong việc giảm thiểu ô nhiễm môi trường, giảm khiếu kiện về môi trường, giải quyết việc làm và sinh lời.