Tê giác Java đã tuyệt chủng tại Việt Nam

 

  

Kết quả phân tích gen của 22 mẫu phân do nhóm khảo sát của WWF và Vườn Quốc gia Cát Tiên thu thập từ năm 2009 đến năm 2010 cho thấy tất cả các mẫu phân này đều thuộc về xác cá thể tê giác được tìm thấy tại Vườn vào tháng 4, năm 2010. Xác cá thể này, cùng với một viên đạn tìm thấy ở chân và sừng đã bị lấy đi, đã được tìm thấy ngay sau khi cuộc khảo sát kết thúc. Kết luận này được công bố trong một báo cáo mới nhất của WWF, trong đó nêu rõ săn bắn trộm có thể là nguyên nhân gây ra cái chết của cá thể này.

 

Đây là cuộc điều tra quần thể loài Tê giác Java thứ 2 tại Việt Nam, cuộc đầu tiên do trường đại học Queen, Ca-na-da, thực hiện năm 2004 đã nhận định có ít nhất 02 cá thể tê giác còn sống tại Vườn quốc gia tại thời điểm đó.

 

 “Cá thể tê giác Java cuối cùng tại Việt Nam đã chết.” Bà Trần Minh Hiền, Giám đốc WWF-Việt Nam bày tỏ. “Thật đau lòng khi mà những nỗ lực bảo tồn đã không bảo vệ được loài Tê giác Java này. Chúng ta đã đánh mất vĩnh viễn một phần di sản của thiên nhiên, một biểu trưng của giá trị đa dạng sinh học tại Việt Nam ”

 

Tê giác Java từng được coi là tuyệt chủng tại đất liền châu Á cho đến khi người ta phát hiện một cá thể tê giác bị săn bắn vào năm 1988 tại khu vực Cát Tiên. Sự tồn tại của một quần thể nhỏ tê giác đã được biết đến. Bắt đầu từ giữa những năm 1990, một số tổ chức đã tham gia sâu vào công tác bảo tồn quần thể tê giác Java còn lại ở Vườn quốc gia Cát Tiên. Tuy nhiên báo cáo lại nhấn mạnh rằng công tác bảo vệ thiếu hiệu quả tại VQG chính là một trong những nguyên nhân dẫn tới sự tuyệt chủng. WWF cho biết đây là một vấn đề phổ biến của hầu hết các khu bảo tồn tại Việt Nam và là nguyên nhân đe dọa sự sống còn của rất nhiều loài khác.

 

Săn bắt động thực vật hoang dã trái phép nhằm cung cấp cho các đường dây buôn bán và tiêu thụ trong nước và khu vực đã khiến cho nhiều quần thể loài tại Việt Nam bị suy giảm và cô lập. Hổ, voi châu Á và các loài đặc hữu như Saola, voọc mũi hếch và cá sấu Xiêm đang cũng đang trên bờ tuyệt chủng.

 “Thảm kịch của tê giác Java Việt Nam là một minh chứng đáng buồn cho cuộc khủng hoảng tuyệt chủng này”. Ông Nick Cox, Quản lý Chương trình Loài của WWF-Greater Mekong cho biết, “Bảo vệ môi trường sống tự nhiên và ngăn chặn nạn săn bắn và buôn bán động vật hoang dã trái phép là yếu tố quan trọng nhất để bảo vệ các loài này khỏi sự tuyệt chủng – báo cáo đã chỉ rõ rằng hiện nay, những vấn đề này chưa được thực hiện thỏa đáng dẫn đến việc thất bại trong bảo tồn tê giác Java tại Việt Nam. Và nếu tình trạng này không được cải thiện, nhiều loài nữa tại Việt Nam sẽ bị tuyệt chủng là điều không thể tránh khỏi. Các khu bảo tồn tại Việt Nam cần phải có nhiều kiểm lâm hơn, họ cần được đào tạo và giám sát tốt hơn nữa, đồng thời chịu trách nhiệm giải trình cao hơn.”

 

WWF cho rằng mất sinh cảnh sống là yếu tố then chốt dẫn đến sự tuyệt chủng của tê giác Java tại Việt Nam, đồng thời cảnh báo rằng việc thực thi pháp luật không thỏa đáng, quản lý thiếu hiệu quả, xâm lấn đất và xây dựng cơ sở hạ tầng bên trong và gần các khu vực được bảo vệ chỉ làm tăng thêm áp lực cho các quần thể loài vốn đã dễ bị tổn thương trong các khu vực này.

 

Ông Christy Williams, điều phối viên Chương trình Voi và Tê giác châu Á của WWF cho biết: “Đưa tê giác trở lại Việt Nam là một việc làm tốn kém và không khả thi. Loài này đã vĩnh viễn mất khỏi Việt Nam”.

 

Hiện nay, chỉ còn lại một quần thể tê giác Java duy nhất tại một vườn quốc gia nhỏ của In-đô-nê-xi-a với số lượng chưa đến 50 cá thể. Loài này đang bị đe dọa nghiêm trọng, trong khi nhu cầu đối với sừng tê giác dùng cho các loại thuốc cổ truyền ở châu Á gia tăng mỗi năm khiến cho hoạt động bảo vệ và mở rộng quần thể tê giác tại In-đô-nê-xi-a trở thành một trong những ưu tiên hàng đầu.

 

Bà Susie Ellis, Quỹ Bảo tồn Tê giác Quốc tế cho biết: “Sự kiện này khiến cho hoạt động của chúng tôi ở Indonesia càng trở nên cấp thiết. Chúng ta cần phải đảm bảo rằng kết cục đáng buồn của tê giác Java tại Việt Nam sẽ không được phép lặp lại đối với quần thể tê giác tại In-đô-nê-xia.”