Đâu rồi thương hiệu ngói Hương Canh ?

Ảnh minh họa

Trong thời buổi nhiều doanh nghiệp và hợp tác xã sản xuất ngói có uy tín làm ra sản phẩm đến đâu, tiêu thụ hết đến đó, lời lãi hàng chục phần trăm. Thương hiệu ngói Hương Canh có thời lừng danh, tại sao không vào cuộc cạnh tranh mà bị quên lãng?...Chúng tôi đã có dịp đến làng nghề tìm hiểu, được biết ngoài lý do nguồn nguyên liệu làng nghề này đang bị cạn kiệt, thì điều quan tâm hơn chính người Hương Canh đã làm mất uy tín, làm lu mờ thương hiệu sản phẩm của mình.

Nghệ nhân làng gốm Hương Canh- ông Nguyễn Thanh thổ lộ: Ngói Hương Canh trước đây có màu sắc đẹp, độ bóng và độ cứng cao, sản phẩm ít cong vênh, viên ngói dày chống mưa nắng tốt, chính vì thế mà nổi tiếng được nhiều người khắp các tỉnh, thành biết tới. Ai đã sử dụng sản phẩm ngói Hương Canh chính hiệu đều cho rằng: Ngói không ít khi bị rêu phong, cáu bụi bẩn, bởi bề mặt viên ngói vừa nhãn, vừa cứng, mọi thứ tạp chất bám lên viên ngói, chỉ sau một trận mưa lớn buộc phải trượt theo nước mưa xuống khỏi mái nhà và trả lại màu sắc của viên ngói gần như mới. Cũng vì thế các gia đình có mái nhà lợp ngói Hương Canh, mỗi mùa mưa đến họ yên tâm hứng nước mưa từ trên mái ngói xuống bể làm nước sinh hoạt hàng ngày và nguồn nước mưa trong bể lúc nào cũng trong vắt, chứ không vẩn đục như những mái nhà lợp bằng các loại ngói khác.

Tiếc thay, sản phẩm ngói Hương Canh gần đây đã đi vào quên lãng mà rất ít người hay biết nguyên cớ tại sao?. Theo ông Thanh cùng người dân từng làm nghề ngói, nghề gốm ở Hương Canh: Năm 1987, Hợp tác xã (HTX) gốm Hương Canh giải thể do Nhà nước có chủ trương xoá bỏ cơ chế bao cấp, mặt khác hàng gốm cùng thời điểm ít được dùng hơn khi đồ dùng bằng nhôm, đồ nhựa, sứ...phát triển mạnh chưa từng thấy, các chủng loại sản phẩm nêu trên rất đa dạng và phong phú, giá cả phải chăng được bày bàn tràn ngập trên thị trường. Từ đó, người dân ít dùng sản phẩm gốm hơn, người dân Hương Canh chuyển từ sản xuất gốm sang sản xuất ngói lợp là chủ yếu để làm kế mưu sinh. Chỉ một thời gian ngắn, Hương Canh có hàng trăm lò ngói hoạt động suốt ngày đêm, sản phẩm làm ra tiêu thụ dễ dàng và người dân nơi đây thấy nguồn lợi làm ngói mang lại là rất lớn.
 

Việc sản xuất ngói ồ ạt của hàng trăm lò đã bắt đầu gây ra những vấn đề phức tạp, đó là nạn khai thác đất nông nghiệp trái phép diễn ra trên diện rộng. hệ thống kênh, mương phục vụ tưới tiêu bị phá vỡ sự liên thông; ao, hồ, đầm ở địa phương cũng bị đào bới ảnh hưởng đến khả năng dự trữ nước và nuôi trồng thuỷ sản. Trước tình hình đó, chính quyền địa phương bắt đầu thắt chặt việc sản xuất ngói với mong muốn tránh sự ô nhiễm môi trường quá mức, kiểm soát việc khai thác đất nguyên liệu làm ngói.
 

Khi nguồn đất khan hiếm, bà con sản xuất viên ngói mỏng hơn, nhẹ hơn trước nhiều để đỡ tốn nguyên liệu, dễ dàng cho việc bốc vác và vận chuyển đi nơi khác tiêu thụ. Vệc làm này đã bị người tiêu dùng ở các tỉnh, thành khác tẩy chay sản phẩm ngói lợp của người dân nơi đây, họ chê bai đủ điều rằng viên ngói mỏng manh không còn tốt như xưa và ngói mỏng không có khả năng chống nóng cho ngôi nhà khi nắng hè gay gắt.

Ngói Hương Canh trong lúc vừa ế ẩm, vừa bị người tiêu dùng đánh giá chất lượng thấp, một số người dân làng nghề này đã lấy khuôn mẫu ngói của họ đang làm xoá bỏ chữ "Hương Canh", trộm thương hiệu ngói "Sông Cầu" và thế vào khuôn mẫu của mình với mong muốn bán chạy hàng, nhưng chấp nhận rẻ hơn sản phẩm của mình từng được người tiêu dùng ưa chuộng trước đó. Tuy nhiên, trò bịp bợm này không bao lâu cũng bị người dân nhiều tỉnh, thành phát hiện và họ đồng loạt quay lưng với sản phẩm của người dân làng nghề Hương Canh. Người làm ngói Hương Canh phải từ bỏ nghề từ sau năm 2000 là chủ yếu vì sản phẩm làm ra khó tiêu thụ, rẻ mạt. Và đến nay những lò ngói còn lại ở đây hầu hết trở thành hoang tàn.


Giờ đây, cho dù các cấp chính quyền và ngành chức năng ở Vĩnh Phúc có quy hoạch nơi khác thác đất nguyên liệu làm ngói chất liệu giống ở Hương Canh; đồng thời quy hoạch lại làng nghề, di chuyển làng nghề đến địa điểm khác để khắc phục những vấn đề về môi thường, cũng đã mất niềm tin, mất uy tín đối với nhiều người dân trong và ngoài tỉnh. Đây là một bài học cho những doanh nghiệp, những làng nghề không coi trọng chất lượng sản phẩm, vi phạm nhãn hiệu, thương hiệu.