Phú Yên: Dân sống dưới… hai “túi” bùn !

Mỏ sắt Phong Hanh được UBND tỉnh Phú Yên cấp phép cho Công ty TNHH Luyện kim Sơn Giang (100% vốn nước ngoài) khai thác trên diện tích 21 ha tại thôn Phong Hanh, xã An Định, huyện Tuy An từ giữa năm 2007. Từ khi hoạt động đến nay, mỏ sắt này liên tục vi phạm các quy định về khai thác, bảo vệ môi trường, đặc biệt việc xả thải đang đe dọa cuộc sống hàng trăm hộ dân nơi đây.

Để tuyển quặng, mỏ sắt Phong Hanh đã đắp đập ngăn thành một hồ chứa bùn, nước thải có sức chứa 30.000 m3. Khi hồ chứa này đầy, nhà đầu tư tiếp tục đắp đập, ngăn thêm hồ chứa thứ 2 có diện tích 1.000 m2 với mục đích lắng lọc nhưng thực tế cũng chứa đầy bùn. Cả hai hồ đều “treo” lưng chừng núi, bên dưới là những hộ dân thuộc các thôn Phong Thăng và Phong Hanh, xã An Định. Trong đó, hồ chứa thứ 2 được Thanh tra Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Phú Yên xác định nằm ngoài diện tích cấp để khai thác mỏ sắt Phong Hanh.

Hiện tại, cả hai “túi” bùn khổng lồ này đã căng đầy, công ty đang đắp cao bờ để tiếp tục... xả thải. Người dân ở hai thôn Phong Thăng và Phong Hanh ngày đêm nơm nớp lo sợ không biết chuyện gì sẽ xảy ra nếu như hai hồ chứa này bất ngờ bị vỡ.

Bà Nguyễn Thị Kim Hoan (73 tuổi, ngụ thôn Phong Thăng) luôn lo lắng vì nhà nằm ngay phía dưới hai hồ chứa bùn. “Mưa lớn, nước từ trên núi đổ xuống, nếu hồ vỡ thì cả nhà tôi bị chôn trong bùn” - bà Hoan nói. Ông Nguyễn Văn Lai (ngụ thôn Phong Thăng) bức xúc: “Gia đình tôi sống chủ yếu nhờ vào 4 sào bắp, đỗ nằm bên sông Đồng Tranh dưới hai hồ chứa bùn. Nếu hồ vỡ thì bùn lấp hết, lấy gì mà sống!”.

Một nguy cơ nữa khiến ông Phan Văn Ba, Chủ tịch UBND xã An Định, lo lắng là khi lũ xảy ra, bùn đổ xuống thì dòng sông Đồng Tranh, nguồn nước tưới cho phần lớn diện tích đất canh tác của xã An Định, sẽ bị bồi lấp hoàn toàn, đời sống người dân nơi đây chắc chắn lâm vào cảnh khốn khó.

Ngay khi mới đi vào hoạt động (đầu năm 2008), Công ty TNHH Luyện kim Sơn Giang đã có hàng loạt sai phạm như sàng tuyển hơn 5.000 tấn quặng tinh luyện nhưng chưa ký hợp đồng thuê đất, chưa ký quỹ phục hồi môi trường, chưa có thiết kế khai thác mỏ. Đặc biệt, qua kiểm tra, cơ quan chức năng còn phát hiện công ty đã ký hợp đồng bán quặng tinh cho một doanh nghiệp tư nhân để xuất sang Trung Quốc, trong khi giấy chứng nhận đầu tư do UBND tỉnh Phú Yên cấp chỉ phục vụ cho nhà máy luyện kim tại địa phương. Lúc đó, UBND tỉnh Phú Yên đã có văn bản yêu cầu công ty chấn chỉnh, nếu không sẽ rút giấy phép.

Ngày 26-7, UBND tỉnh Phú Yên đã ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính 130 triệu đồng đối với công ty vì trong quá trình khai thác đã vận hành hệ thống xử lý môi trường không đúng theo nội dung báo cáo đánh giá tác động môi trường đã được phê duyệt. Tiếp đó, ngày 15-9, đoàn kiểm tra liên ngành tỉnh Phú Yên phát hiện nhiều vi phạm của công ty như tiếp tục xả thải ra môi trường, khai thác ngoài khu vực quy định… Đến ngày 26-9, đoàn kiểm tra liên ngành lại tiếp tục phát hiện công ty xả thải ra môi trường, tự ý khoan giếng sử dụng nguồn nước ngầm khi chưa được phép...

“Quá nhiều sai phạm ở công ty này, nếu xử phạt đúng mức thì vài trăm triệu đồng vẫn chưa đủ” - bà Nguyễn Thị Hà, Chánh Thanh tra Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Phú Yên, cho biết.

 

Tiếp tục xin gia hạn khai thác  Cuối năm 2011, Công ty TNHH Luyện kim Sơn Giang sẽ hết hạn khai thác mỏ sắt Phong Hanh theo giấy phép của UBND tỉnh Phú Yên số 629/GP-UBND ngày 2-4-2007.   Theo ông Nguyễn Phụng Ngoạn, Phó Chủ tịch UBND huyện Tuy An, công ty đang lập tờ trình để xin gia hạn được tiếp tục khai thác.