Thực phẩm chức năng chứa chất cấm?

Thực phẩm chức năng Lishou mua tại một nhà thuốc đạt chuẩn GPP trước khi gửi mẫu đi kiểm nghiệm - Ảnh: L.TH.H.

Loại thực phẩm chức năng giảm béo chứa chất cấm sibutramine có tên là: viên uống giảm cân Lishou. Một mặt bao bì của sản phẩm này in tiếng Việt, mặt còn lại in tiếng Nga. Bao bì có logo sản phẩm đạt tiêu chuẩn GMP (thực hành sản xuất tốt), có dán tem chống hàng giả của Viện Khoa học hình sự Bộ Công an, có dán tem nhập khẩu của Công ty cổ phần trang thiết bị y tế Phú Hải (P.Trung Liệt, Q.Đống Đa, Hà Nội). Vỏ hộp và lọ sản phẩm đều có in hạn sử dụng.

Khó thở, tim đập nhanh...

Trên bao bì sản phẩm (vỏ hộp giấy và chai đựng), viên uống giảm cân Lishou có thành phần là các loại thảo dược: nấm phục sinh, lá sen, hoa cam đắng, tinh bột. Lishou được giới thiệu có công dụng giúp lợi tiểu, giảm tích lũy mỡ. Nhà sản xuất viên giảm cân Lishou là Yunan Bai’an Medicinal Science & Technology co. Ltd. Vỏ hộp cũng ghi sản phẩm này được Cục An toàn vệ sinh thực phẩm (Bộ Y tế) cấp chứng nhận tiêu chuẩn số 10228/2009/YT-CNTC.

Tháng 7-2011, một dược sĩ đứng bán thuốc trực tiếp tại một nhà thuốc tại TP.HCM cho PV Tuổi Trẻ biết khi bán viên uống giảm cân Lishou cho khách hàng, ông thấy nhiều khách hàng lo lắng khi sử dụng thuốc này bị khó thở, tim đập nhanh bất thường. Nghi ngờ viên giảm cân Lishou có chứa dược chất vừa bị cấm lưu hành là sibutramine, dược sĩ này đã gửi mẫu một lọ Lishou (số lô 101020, hạn dùng 19-10-2012) đi xét nghiệm định tính và định lượng. Kết quả kiểm nghiệm của Viện Kiểm nghiệm thuốc TP.HCM ngày 17-5 cho thấy viên giảm cân Lishou có chứa sibutramine hydroclorid với hàm lượng 24,62mg/viên (tính theo khối lượng trung bình). Dược sĩ này bức xúc nói: “Như vậy Lishou đã bị trộn lẫn hoạt chất cấm lưu hành với hàm lượng cực lớn, bằng 240% so với liều thường dùng của thuốc”.

Từ phản ảnh của người dược sĩ có trách nhiệm với người tiêu dùng này, ngày 21-7 chúng tôi đã đến một hiệu thuốc đạt tiêu chuẩn GPP (thực hành tốt quản lý nhà thuốc) trên đường Hai Bà Trưng, Q.3, TP.HCM hỏi mua viên uống giảm cân Lishou. Người bán giới thiệu Lishou loại 30 viên có giá 475.000 đồng/hộp, loại 40 viên giá 545.000 đồng/hộp. Chúng tôi đã mua sản phẩm tại nhà thuốc này và gửi mẫu (hộp loại 40 viên, số lô 110302, ngày sản xuất 3-2011, hạn sử dụng 3-2013) đi kiểm nghiệm. Phiếu phân tích kết quả kiểm nghiệm ngày 1-8 của Viện Kiểm nghiệm thuốc TP.HCM cho thấy trong viên giảm cân Lishou có dược chất sibutramine hydroclorid với hàm lượng 23,3mg sibutramine/viên tính theo khối lượng trung bình bột trong viên.

Tác dụng phụ nguy hiểm

PGS.TS.DS Nguyễn Hữu Đức - giảng viên chính bộ môn dược lâm sàng, khoa dược, Đại học Y dược TP.HCM - cho biết sibutramine hydroclorid là loại thuốc có tác động lên hệ thần kinh trung ương, làm người uống có cảm giác no, không muốn ăn, nhưng thuốc này cũng gây ra một số rối loạn, tác dụng phụ - đặc biệt là gây tác động lên hệ tim mạch. Hiện loại thuốc này đã bị Bộ Y tế cấm sử dụng.

Tra cứu từ điển dược phẩm Vidal Việt Nam 2007, chúng tôi thấy trước đây sibutramine có chỉ định để điều trị béo phì với liều dùng 10-15mg/ngày. Liều sử dụng tối đa 15mg/ngày. Thuốc gây các phản ứng phụ chán ăn, táo bón, khô miệng, mất ngủ, nhịp tim nhanh, đánh trống ngực, tăng huyết áp, giãn mạch, chóng mặt, nhức đầu, lo âu, ra mồ hôi, rối loạn vị giác. Vì tác dụng phụ nguy hiểm là gây bệnh tim mạch ở những người có nguy cơ cao nên ngày 15-4 Cục Quản lý dược Việt Nam đã có văn bản đình chỉ lưu hành và thu hồi toàn bộ thuốc chứa hoạt chất sibutramine.

Trả lời Tuổi Trẻ về việc có biết thực phẩm chức năng Lishou có chất cấm sibutramine, ông Nguyễn Công Khẩn - cục trưởng Cục An toàn vệ sinh thực phẩm Bộ Y tế - nói cục đã phát hiện nhiều loại thực phẩm chức năng có tiêu chuẩn chất lượng không đúng như khi công bố tiêu chuẩn sản phẩm với cục. Cục cũng liên tục đình chỉ và xử phạt nhiều loại thực phẩm chức năng nhập khẩu ngụy tạo tân dược. Theo ông Khẩn, sắp tới cục sẽ công bố kết quả kiểm tra một số loại thực phẩm chức năng có chứa dược chất, không đảm bảo chất lượng.