Phú Yên: Thí điểm phân loại rác và xử lý rác sau phân loại

 

 

Ngay sau khi đại dịch covid-19 được kiểm soát, các quy định về giãn cách xã hội được gỡ bỏ, Dự án đã tổ chức thành công chuyến thăm quan học tập mô hình phân loại, thu gom và xử lý rác sau phân loại thực hiện bởi Công ty Môi trường Đô thị Hải Phòng. Phú Yên đã cử đoàn công tác tham gia gồm đại diện: Sở TN&MT, UBND TP. Tuy Hoà, Chi cục BVMT, Công ty môi trường đô thị (URENCO) Phú Yên, Hội Phụ nữ,... Tại chuyến thăm quan thực tế, đoàn công tác được tham gia các hoạt động tuyên truyền, vận động người dân tham gia mô hình; tham gia hoạt động thu gom rác phân loại lại khu dân cư, nhà hàng và chợ đầu mối và thăm quan Khu liên hợp xử lý rác thải Tràng Cát với quy trình thu gom - phân loại - sơ chế - ủ rác và sử dụng thành phẩm phân bón hữu cơ.  

 

Sau khi tham gia chuyến thăm quan tại Hải Phòng cùng quá trình kết nối, Dự án làm việc với các bên liên quan bao gồm Sở TN&MT tỉnh Phú Yên, UBND TP. Tuy Hoà, Hội LHPN tỉnh Phú Yên, URENCO Phú Yên, và Trung tâm Hỗ trợ Phát triển Xanh (Greenhub) để xây dựng và ban hành kế hoạch phối hợp nhằm thí điểm việc phân loại rác tại chợ Phường 7, tiến tới việc thu gom riêng và xử lý rác hữu cơ bằng phương pháp ủ có sục khí tại bãi rác Thọ Vức.

 

Theo khảo sát, mỗi ngày chợ Phường 7 phát sinh hơn 300kg rác hữu cơ chủ yếu từ các quầy hàng rau củ quả tại chợ. Ở giai đoạn 1 của mô hình, Dự án đã phối hợp với Hội LHPN tỉnh Phú Yên tổ chức các lớp tập huấn cho 500 tiểu thương và hộ gia đình về vấn đề ô nhiễm rác thải, hướng dẫn phân loại rác; trang bị các thùng rác để phục vụ công tác phân loại; vẽ tranh tuyên truyền ở chợ và thực hiện các hoạt động bổ trợ khác như cho mượn túi đi chợ, giám sát - đánh giá,… Tuy nhiên, mô hình với sự tham gia của nhiều bên liên quan có sự cồng kềnh nhất định, tốc độ chuyển dịch và vào cuộc của các bên liên quan chưa thực sự như mong đợi. Do đó, ở giai đoạn 1, URENCO vẫn chưa thực hiện thu gom riêng rác hữu cơ, dẫn đến việc thói quen phân loại rác của tiểu thương vẫn chưa được hình thành. 

 

Ở giai đoạn 2, kế hoạch phối hợp giữa các bên liên quan đã được thảo luận kỹ lưỡng, xây dựng và thống nhất triển khai. Theo đó, GreenHub và WWF-Việt Nam đã hỗ trợ xây dựng 5 bể ủ compost có thể tích 10m3/bể trong năm 2022. URENCO Phú Yên tiếp tục thi công mái che khu vực ủ, huy động nguồn lực để thực hiện thu gom riêng và nhân công sản xuất phân bón từ rác hữu cơ của chợ Phường 7. Tháng 2/2023 toàn bộ công trình xây dựng đã hoàn thiện sẵn sàng cho việc thực hiện mô hình thí điểm. 

 

Từ giữa tháng 2/2023 mô hình đã bắt đầu được triển khai thực hiện với sự tham gia phân loại rác của các tiểu thương chợ Phường 7 và 150 hộ gia đình thuộc khu phố Trường Chinh, phường 7. URENCO Phú Yên thực hiện thu gom riêng rác hữu cơ hằng ngày và xử lý tại các bể ủ. Khối lượng rác hữu cơ được thu gom và xử lý khoảng 250 kg/ngày.

 

Trong tháng 5-6/2023, Dự án đã phối hợp với các bên lấy mẫu và đánh giá chất lượng phân (so sánh với Tiêu chuẩn ngành 10TCN 526:2002: Phân hữu cơ vi sinh vật từ rác thải sinh hoạt) cho thấy các chỉ tiêu phân tích tốt, thấp hơn nhiều lần giới hạn cho phép của tiêu chuẩn. Điều này khích lệ các bên liên quan tiếp tục có những hành động tiếp tục duy trì mô hình.   

 

 

 

Sau 6 tháng Urenco Phú Yên đối ứng thiết bị và nhân công thu gom rác hữu cơ (tháng 2-9/2023); WWF- Việt Nam tiếp tục hỗ trợ chi phí thu gom riêng rác thải hữu cơ chợ Phường 7 và khu dân cư Trường chinh về Bãi rác Thọ Vức để ủ phân (tháng 10-12/2023). Trong thời gian tới, các bên liên quan sẽ tổng hợp các thông tin, đánh giá về mô hình làm cơ sở cho việc xây dựng Đề án quản lý chất thải rắn cho địa phương. 

 

 

Tại Phú Yên, mô hình phân loại rác được thực hiện tại nhiều địa điểm với nhiều đối tác khác nhau xuyên suốt năm 2022. Đến nay, các mô hình đều đang được thực hiện thuận lợi, bước đầu đạt các kết quả tích cực và có sự tham gia vận hành chủ động của các đối tác địa phương, đặc biệt là có sự ủng hộ của cộng đồng. 

 

Trong năm 2023, Dự án tiếp tục đồng hành cùng các đối tác địa phương thực hiện mở rộng các mô hình. Cụ thể như, mô hình PLR tại nguồn và sử dụng thùng ủ rác hữu cơ phối hợp cùng Hội LHPN Phường 7 đã được nhân rộng từ 10 hộ thêm 20 hộ trong tháng 12/2022. Sau khi đánh giá và ghi nhận các kết quả tích cực từ 10 hộ tham gia đầu tiên trong tháng 7/2022, Dự án tiếp tục hỗ trợ thêm 20 thùng ủ phân quy mô hộ gia đình bàn giao cho Hội LHPN Phường 7 để nhân rộng thêm cho các hộ thuộc tổ phân loại rác của phường. Hiện nay mô hình đang vận hành tốt và là điểm sáng của địa phương.

 

 

Hỗ trợ 4 thùng ủ compost dung tích 700 lit/thùng cho Phòng TN&MT huyện Phú Hòa để xử lý rác hữu cơ quy mô cộng đồng tại các khu vực dân cư N03, N07 và chợ Bầu Đục thuộc thị trấn Phú Hòa. Mô hình không chỉ góp phần xử lý rác hữu cơ ở quy mô cộng đồng, góp phần giảm áp lực rác mà hệ thống thu gom phải xử lý, mà còn giúp nâng cao ý thức chung tay xử lý rác và bảo vệ môi trường từ người dân. Mô hình hiện đang được giao cho Hợp tác xã Đồng Din vận hành. Sản phẩm phân bón sẽ được sử dụng cho các công trình cây xanh của thị trấn hoặc cung cấp miễn phí cho các hộ gia đình có nhu cầu sử dụng. 

 

Tập huấn PLR cho các hộ gia đình thuộc xã An Phú được thực hiện trong tháng 11/2022 nằm trong khuôn khổ hợp tác hỗ trợ của Dự án với sáng kiến từ xã đoàn An Phú nhằm thu gom rác hữu cơ được phân loại riêng để thí điểm nuôi trùn quế. Hiện nay, Đoàn Thanh niên xã An Phú đang thực hiện thu gom và xử lý khoảng 60 -100kg rác hữu cơ từ chợ An Phú hàng ngày. Trong thời gian tới, với khả năng nhân rộng của mô hình, dự kiến sẽ tiếp tục mở rộng thu gom thêm lượng rác hữu cơ từ các hộ kinh doanh và hộ gia đình lân cận thông qua lớp tập huấn tháng 11 vừa qua và các hoạt động tuyên truyền tại địa phương. Đến nay, do đầu ra của sản phẩm chưa ổn định dẫn đến ứ đọng phân compost đã được sản xuất. Đây là cũng là khó khăn đã tồn tại lâu nay đối với các mô hình sản xuất phân hữu cơ từ rác thải cho thấy cần phải có giải pháp có tính hệ thống từ cơ chế cho tới sản xuất và tiêu thụ sản phẩm phân hữu cơ có nguyên liệu là rác thải.