Thực hiện và giám sát thực hiện Bộ luật hình sự 2015 (sửa đổi 2017) và các chính sách liên quan đến quản lý, bảo vệ ĐVHD ở Việt Nam

Toàn cảnh hội thảo 

 

Ngày 19/ 7, 2019 tại Đà Nẵng, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp (UBTP) Quốc hội Lê Thị Nga chủ trì Hội thảo ‘Nâng cao hiệu quả đấu tranh, phòng ngừa vi phạm pháp luật và tội phạm về bảo vệ động vật hoang dã (ĐVHD) nguy cấp, quý, hiếm ở Việt Nam’ do UBTP và tổ chức Wildlife Conservation Society (WCS) phối hợp thực hiện. Hội thảo có sự tham gia của gần 70 đại diện các Ủy ban của Quốc Hội (Ủy ban Tư pháp, Ủy ban Pháp luật, Ủy ban khoa học, công nghệ và môi trường), Hội đồng dân tộc của Quốc hội, đại diện Văn phòng Chính phủ, Văn phòng Chủ tịch nước, Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn, Bộ Công an, Bộ Tư pháp, Tòa án nhân dân tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao và các cơ quan thực thi pháp luật tại 11 tỉnh được coi là ‘điểm nóng’ về các vi phạm liên quan đến ĐVHD nguy cấp, quý, hiếm gồm: Hải Phòng, Quảng Ninh, Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Nghệ An, Quảng Bình, Quảng Trị, Quảng Nam, Đắk Nông, Lâm Đồng, Bình Phước.

 

Tại hội thảo, Phó Chủ nhiệm UBTP Nguyễn Văn Pha và Nguyễn Mạnh Cường thay mặt đoàn công tác của UBTP báo cáo kết quả chuyến khảo sát diễn ra trong tháng 5/2019 về tình hình áp dụng Bộ luật hình sự (BLHS) 2015 và các chính sách phòng, chống vi phạm pháp luật về ĐVHD của các cơ quan thực thi pháp luật tại 6 tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị, Quảng Nam, Đắk Nông, Lâm Đồng, Bình Phước. Các tỉnh này có đa dạng sinh học, đồng thời tội phạm liên quan đến ĐVHD diễn ra phức tạp và có yếu tố buôn bán xuyên biên giới. Các vi phạm chủ yếu là săn bắt, mua bán, vận chuyển trái phép ĐVHD và sản phẩm ĐVHD; các đối tượng mua, bán, vận chuyển ĐVHD sử dụng nhiều thủ đoạn tinh vi để qua mắt lực lượng công an, kiểm lâm; nhiều trường hợp đối tượng phạm tội là người dân vùng cao, người dân tộc thiểu số có trình độ văn hóa hạn chế và sinh kế eo hẹp khiến các cơ quan tố tụng gặp khó khăn trong việc đảm bảo cả sự nghiêm minh và tính nhân đạo.

 

Nỗ lực của các cơ quan chức năng tại các tỉnh nói trên được thể hiện trong công tác truyền thông, phổ biến pháp luật và hướng dẫn người dân tích cực tham gia bảo vệ ĐVHD; công tác tiếp nhận, xử lý tin báo, tố giác tội phạm, vi phạm pháp luật, và truy tố, khởi tố, xét xử tội phạm về ĐVHD diễn ra kịp thời, tuân thủ đúng quy định. Tuy nhiên, các cơ quan thực thi pháp luật vẫn gặp không ít khó khăn, ví dụ như: xử lý vật chứng; giám định, bao gồm việc xác định loài do cán bộ tuyến đầu thiếu kĩ năng nhận diện loài, dẫn tới sự lúng túng ở khâu xử lý ban đầu.

 

Phó Chủ nhiệm UBTP Nguyễn Văn Pha phát biểu: “Chuyến đi thực tế tại sáu tỉnh trọng điểm giúp UBTP nắm được tổng quan tình hình thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật để xử lý các vi phạm liên quan đến ĐVHD, đặc biệt là việc áp dụng Điều 234 và 244 của BLHS có hiệu lực từ 1/1/2018. UBTP Quốc hội khuyến nghị Chính phủ nghiên cứu việc thành lập cơ quan có thẩm quyền giám định về ĐVHD theo khu vực và ban hành danh sách giám định viên tư pháp theo tỉnh để đảm bảo xử lý kịp thời các vụ án liên quan đến ĐVHD, nguy cấp, quý, hiếm. Chính phủ và các cơ quan chức năng cần quan tâm, đầu tư kinh phí cho hoạt động giám định, chăm sóc ĐVHD cũng như bảo quản bộ phận cơ thể, sản phẩm của ĐVHD là tang vật của các vụ việc vi phạm đang được các cơ quan tố tụng xử lý. Các ủy ban liên quan của Quốc hội cần đẩy mạnh việc giám sát thực thi pháp luật liên quan đến bảo vệ ĐVHD để kịp thời phát hiện, xử lý các khó khăn, vướng mắc mà các cơ quan thực thi pháp luật địa phương gặp phải.”

 

Tại hội thảo, nhiều khuyến nghị quan trọng nhằm hoàn thiện các quy định trong BLHS, bộ luật tố tụng hình sự và các quy định khác liên quan đến phòng, chống tội phạm về ĐVHD được đưa ra. UBTP cũng khuyến nghị Ủy ban nhân dân các tỉnh có sự quan tâm, đầu tư hơn đối với công tác bảo vệ ĐVHD như: đảm bảo kinh phí, bổ nhiệm giám định viên tư pháp trong lĩnh vực này; xây dựng các chính sách đặc thù để nâng cao đời sống, phát triển kinh tế của người dân sống gần rừng và có sinh kế phụ thuộc vào rừng để giảm nạn săn bắn trái pháp luật ĐVHD.

 

Hội thảo được thực hiện trên cơ sở hợp tác giữa UBTP và WCS, với sự hỗ trợ của Cục Đặc trách Chất gây nghiện và Thực thi Pháp luật Quốc tế (INL), Bộ ngoại giao Hoa Kỳ thông qua dự án “Tăng cường năng lực thực thi và hợp tác nhằm phòng, chống các mạng lưới buôn bán trái pháp luật ĐVHD ở Đông Nam Á và Châu Mỹ La-tinh”.