Nan giải xử lý rác thải nông thôn tại Đắk Nông

 

Bãi rác tại thôn Quảng An, xã Đạo Nghĩa, huyện Đắk R’lấp (xã Nông thôn mới đầu tiên của tỉnh Đắk Nông) được UBND huyện Đắk R’lấp giao cho Hợp tác xã nông nghiệp Tân Quý quản lý, vận hành từ năm 2015. Hiện nay, mỗi ngày bãi rác đang tiếp nhận, xử lý khoảng 20 tấn rác thải sinh hoạt của 3 xã: Đạo Nghĩa, Nghĩa Thắng và Nhân Cơ. Kiểm tra thực tế cho thấy, bãi rác không có sân chứa rác, phân loại rác trước khi đưa vào lò đốt rác, nên nước rỉ rác từ khu vực chứa ra bên ngoài và có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường, có mùi hôi phát sinh từ bãi chứa rác phát tán ra xung quanh. Mặc dù đơn vị vận hành đã sử dụng các loại men vi sinh, thuốc diệt côn trùng từ 2-3 lần/ngày để xử lý, nhưng vẫn không thể hạn chế mùi hôi. Hiện tại khả năng của đơn vị chỉ có thể xử lý bằng lò đốt tối đa 10 tấn/ngày, dẫn tới rác thải tồn đọng tại bãi chứa ngày càng nhiều, làm cho tình trạng ô nhiễm môi trường thêm nghiêm trọng. 

 

Tại bãi rác xã Chư K’nia (huyện Cư Jút) đang tiếp nhận xử lý khoảng 18 tấn rác/ngày cho hầu hết các xã trên địa bàn huyện. Bãi rác này chưa được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường trước khi đi vào vận hành, hoạt động theo quy định. Kiểm tra thực tế cho thấy, có mùi hôi phát sinh từ bãi chứa và từ lò đốt rác phát tán ra xung quanh khi vận hành. Nước rác thải rỉ ra từ khu vực chôn lấp chưa có biện pháp xử lý theo đúng quy định của bãi rác hợp vệ sinh theo Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia. Diện tích bãi rác về lâu dài không bảo đảm đủ nhu cầu xử lý chôn lấp rác trên địa bàn huyện. 

 

Tại bãi rác xã Quảng Trực, huyện Tuy Đức do không được đầu tư theo đúng quy chuẩn nên về lâu dài nguy cơ ô nhiễm môi trường đất tại khu vực bãi rác do nước rác thải rỉ ra là rất cao. Hiện tại bãi rác này không có đơn vị nào quản lý vận hành nên người dân vẫn vứt rác bừa bãi xung quanh. 

 

Tình trạng các bãi rác nói trên cũng là thực trạng chung trong công tác quản lý, xử lý rác thải sinh hoạt nông thôn tại Đắk Nông. Theo ông Nguyễn Văn Hiệp, Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường Đắk Nông, công tác quản lý, bảo vệ môi trường tại các bãi chôn lấp chất thải rắn còn nhiều khó khăn, bất cập. Trước hết, việc quản lý rác thải nông thôn chưa xác định rõ nhiệm vụ của sở, ngành nào. Theo các quyết định của UBND tỉnh Đắk Nông, Sở Xây dựng có chức năng quản lý chất thải rắn thông thường đô thị; còn trong các nhiệm vụ của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (liên quan đến lĩnh vực phát triển nông thôn), Sở Tài nguyên và Môi trường (liên quan đến công tác bảo vệ môi trường) chưa đề cập đến quản lý chất thải rắn sinh hoạt. 

 

Khó khăn khác là việc phân bổ kinh phí cho xử lý chất thải rắn chưa được chú trọng và thường xuyên. Qua thực tế khảo sát tại các bãi rác ở các xã Đạo Nghĩa, Quảng Trực, Chư K’nia cho thấy, kinh phí vận hành phục vụ công tác xử lý chất thải rắn phát sinh từ hoạt động chôn lấp tại các bãi rác quy mô cấp xã trên địa bàn tỉnh còn hạn chế. Điều này dẫn đến việc thu gom rác thải và các biện pháp xử lý mùi hôi thối không được triển khai thường xuyên. Trong khi đó, lượng rác phát sinh hàng ngày nhiều, lò đốt rác hầu hết có công suất nhỏ nên thường trong tình trạng vận hành quá tải. 

 

Việc phân bổ kinh phí sự nghiệp môi trường cho các huyện còn dàn trải, chưa tập trung vào việc triển khai các biện pháp bảo vệ môi trường trong xử lý rác. Năm 2017, dự toán ngân sách tỉnh Đắk Nông chi cho sự nghiệp môi trường chỉ là 0,7% (quy định của Trung ương là không dưới 1%). Dự toán sử dụng kinh phí sự nghiệp môi trường của UBND các huyện cho thấy, các địa phương chỉ đầu tư các trang thiết bị phục vụ thu gom, xử lý rác mà chưa chú trọng đầu tư cho việc vận hành việc xử lý rác bảo đảm hợp vệ sinh... 

 

Ông Nguyễn Văn Hiệp cho rằng, để giải “bài toán” xử lý rác thải nông thôn ngoài công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức người dân về bảo vệ môi trường, điểm mấu chốt là phải phân bổ kinh phí về sự nghiệp môi trường cho hợp lý và quy định rõ trách nhiệm của từng đơn vị, địa phương. Theo đó, cùng với ban hành quy định về quản lý chất thải rắn, UBND tỉnh Đắk Nông cần quy định rõ trách nhiệm của sở, ngành, địa phương trong công tác quản lý chất thải rắn. Tỉnh cần sớm có quy chế phối hợp giữa các sở, ngành, UBND các huyện trong phân bổ ngân sách sự nghiệp môi trường để có thể giải quyết được các vấn đề cần ưu tiên đối với môi trường của tỉnh và của từng địa phương.