Diễn biến khí tượng thủy văn trong mùa mưa, bão, lũ năm 2016

 Các quan trắc về nhiệt độ mặt nước biển tại khu vực trung tâm xích đạo Thái Bình Dương (NINO 3.4) cho thấy, mặt nước biển đã liên tiếp lạnh đi kể từ cuối năm 2015 tới nay, chuẩn sai nhiệt độ mặt nước biển tại khu vực NINO 3.4 giảm nhanh và ở mức 1,5 độ C vào cuối tháng 3/2016.

Ảnh: AP

* El Nino có thể chấm dứt vào cuối tháng 6

Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Trung ương dự báo chuẩn sai nhiệt độ mặt nước biển sẽ tiếp tục suy giảm nhanh, nhiều khả năng El Nino sẽ chấm dứt và hiện tượng ENSO (2 hiện tượng El Nino và La Nina) trở về trạng thái trung tính từ khoảng tháng 6-7/2016. Những tháng tiếp theo, chuẩn sai nhiệt độ mặt nước biển có khả năng tiếp tục giảm nhanh, do vậy khả năng xuất hiện hiện tượng La Nina từ những tháng cuối năm 2016 là tương đối cao.

Qua phân tích hoàn lưu quy mô lớn và dự báo diễn biến của hiện tượng ENSO nêu trên, nhiều khả năng bão và áp thấp nhiệt đới trên khu vực Biển Đông sẽ xuất hiện muộn và ít hơn trung bình nhiều năm (trung bình nhiều năm khoảng 12-13 cơn/năm); trong đó sẽ có khoảng 4-5 cơn bão, áp thấp nhiệt đới sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến đất liền nước ta (trung bình nhiều năm khoảng 5-6 cơn) và tập trung vào những tháng cuối năm (tháng 8-11/2016).

Từ tháng 5/2016, nhiệt độ trung bình trên phạm vi toàn quốc phổ biến ở mức cao hơn trung bình nhiều năm từ 1-1,5 độ C. Tháng 6-8, nhiệt độ trung bình trên phạm vi toàn quốc phổ biến cao hơn trung bình nhiều năm từ 0,5-1,0 độ C. Tháng 9 và tháng 10, ngoại trừ khu vực Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ có nhiệt độ trung bình ở mức xấp xỉ trung bình nhiều năm, các khu vực khác phổ biến cao hơn trung bình nhiều năm từ 0,5-1 độ C.

Nắng nóng ở Bắc Bộ và Trung Bộ tập trung nhiều từ tháng 5 đến tháng 8. Nhưng mức độ không gay gắt như các đợt nắng nóng trong năm 2015. Ngoài ra trong tháng 5 khu vực Tây Nguyên, Nam Bộ sẽ tiếp tục xảy ra nhiều ngày nắng nóng.

* Khô hạn, thiếu nước ở Trung Bộ kéo dài đến tháng 9

Thời điểm bắt đầu mùa mưa tại các khu vực trên toàn quốc có khả năng đến muộn hơn so với trung bình nhiều năm. Trong thời kỳ chuyển tiếp (tháng 4-5) ở Bắc Bộ, Tây Nguyên và Nam Bộ đề phòng hiện tượng dông mạnh kèm theo tố, lốc, mưa đá. Lượng mưa tại khu vực Bắc Bộ trong tháng 5 ở mức thấp hơn trung bình nhiều năm từ 20-40%; các tháng 6, 7, 8 ở mức cao hơn trung bình nhiều năm từ 5-15%; các tháng 9 và 10 ở mức thấp hơn trung bình nhiều năm từ 5-15%. Các đợt mưa lớn ở Bắc Bộ sẽ tập trung từ tháng 6-8/2016, cần đề phòng các đợt mưa lớn trong thời đoạn ngắn.

Lượng mưa tại khu vực Trung Bộ trong tháng 5 ở mức thấp hơn trung bình nhiều năm từ 30-50%; các tháng 6, 7, 8 ở mức thấp hơn trung bình nhiều năm từ 15-30%; các tháng 9 và 10 ở mức cao hơn trung bình nhiều năm từ 5-15%. Đặc biệt tình trạng thiếu hụt lượng mưa ở Ninh Thuận, Bình Thuận sẽ còn tiếp tục kéo dài đến khoảng tháng 9. Lượng mưa tại khu vực Tây Nguyên và Nam Bộ trong tháng 5 ở mức thấp hơn trung bình nhiều năm từ 20-40%; các tháng 6, 7, 8 ở mức thấp hơn trung bình nhiều năm từ 15-30%; các tháng 9 và 10 ở mức cao hơn trung bình nhiều năm từ 5-15%.

Do đó, nguồn nước trên các sông Bắc Bộ trong các tháng cuối mùa cạn tiếp tục có xu thế giảm dần, nhỏ hơn trung bình nhiều năm từ 10-30%. Lũ tiểu mãn xuất hiện muộn và nhỏ hơn trung bình nhiều năm, xấp xỉ năm 2015. Song mùa lũ chính vụ trên các sông Bắc Bộ có khả năng xuất hiện đúng theo chu kỳ trung bình nhiều năm với 2-3 đợt lũ lớn. Đỉnh lũ năm trên các sông phổ biến tương đương đỉnh lũ năm 2015; trên một số sông suối nhỏ khu vực miền núi đỉnh lũ có khả năng vượt mức báo động 3 (BĐ3), các sông chính ở thượng lưu hệ thống sông Hồng-Thái Bình, sông Hoàng Long ở mức trên BĐ2 đến BĐ3, hạ lưu sông Hồng tại Hà Nội dưới mức BĐ1, hạ lưu sông Thái Bình tại Phả Lại ở mức trên BĐ1. Đặc biệt, tương tự như năm 2015, lũ muộn có khả năng xẩy ra, lũ quét và sạt lở đất có nguy cơ xuất hiện nhiều hơn.

Trong các tháng tiếp theo của mùa khô năm 2016 (từ cuối tháng 4-8), dòng chảy trên các sông ở Trung Bộ và khu vực Tây Nguyên tiếp tục giảm dần; các sông từ Thanh Hóa đến Hà Tĩnh có khả năng thấp hơn trung bình nhiều năm từ 30-60%; các sông từ Quảng Bình đến Bình Thuận và khu vực Tây Nguyên thấp hơn từ 40-65%, riêng các sông ở Khánh Hòa và Ninh Thuận thấp hơn 80-90%.

Trên hầu hết các sông ít có khả năng xảy ra lũ tiểu mãn, riêng các sông ở Thanh Hóa có khả năng xảy ra lũ tiểu mãn nhỏ. Hạ lưu các sông sẽ tiếp tục xuất hiện mực nước thấp nhất trong chuỗi số liệu quan trắc cùng thời kỳ hoặc thấp nhất lịch sử. Tình trạng khô hạn, thiếu nước sẽ lan rộng ra các tỉnh Trung Bộ khu vực từ Nghệ An đến Bắc Bình Thuận và có khả năng kéo dài tới tháng 8-9; ở khu vực Nam Bình Thuận và Tây Nguyên kéo dài đến đầu tháng 6. Xâm nhập mặn sẽ lấn sâu vào vùng cửa sông, ven biển khu vực Trung Trung Bộ.

* Đề phòng khả năng xuất hiện lũ lớn, lũ quét cục bộ

Mùa lũ năm 2016 trên các sông ở khu vực Trung Bộ và Tây Nguyên có khả năng xuất hiện muộn hơn so với trung bình nhiều năm. Đỉnh lũ năm 2016 trên các sông đều cao hơn đỉnh lũ năm 2015 và có khả năng như sau: Các sông ở Bắc Trung Bộ ở mức BĐ1 - BĐ2, xấp xỉ đỉnh lũ trung bình nhiều năm; các sông từ Quảng Bình đến Bình Thuận và khu vực Tây Nguyên ở mức BĐ2 và trên BĐ2, thấp hơn đỉnh lũ trung bình nhiều năm, đề phòng khả năng xuất hiện lũ lớn, lũ quét trên một số sông suối nhỏ.

Đỉnh lũ cao nhất năm 2016 trên các sông ở Thanh Hóa, Bình Thuận xảy ra vào tháng 8 và 9; trên các sông từ Nghệ An đến Quảng Bình và Tây Nguyên vào tháng 9 và 10, các sông từ Quảng Trị đến Ninh Thuận vào tháng 10 và 11.

Trong tháng 4, lưu lượng thượng nguồn sông Mê Kông về Đồng bằng sông Cửu Long khả năng được duy trì và tương đương tháng 3; từ nay đến cuối tháng 5 xu thế đỉnh triều giảm do đó độ mặn các trạm thuộc hệ thống sông Cửu Long, sông Đồng Nai-Sài Gòn và sông Vàm Cỏ có xu thế giảm dần nhưng vẫn còn cao hơn cùng kỳ năm 2015, riêng vùng bán đảo Cà Mau - Kiên Giang độ mặn cao nhất năm khả năng xuất hiện vào đầu tháng 5.

Trong năm 2016, ít có khả năng xuất hiện lũ sớm tại đồng bằng Nam Bộ. Đỉnh lũ năm 2016 trên sông Tiền tại Tân Châu và sông Hậu tại Châu Đốc có khả năng xuất hiện vào nửa đầu tháng 10 và ở mức BĐ1-BĐ2, cao hơn năm 2015, thấp hơn đỉnh lũ trung bình nhiều năm.

Về khí tượng thủy văn biển: Thời tiết trên biển, vùng ven bờ có khả năng diễn biến phức tạp hơn so với năm 2015. Nhận định gió mùa mùa hè năm nay yếu hơn so với khô hạn, thiếu nước sẽ lan rộng ra các tỉnh Trung Bộ, sóng trên Biển Đông và vùng ven bờ cũng sẽ có xu hướng lặng hơn so với năm 2015 và trung bình nhiều năm. Bão, áp thấp nhiệt đới di chuyển hướng Tây sẽ gây nguy cơ nước dâng ven bờ cao hơn các hướng khác. Ngoài ra, các đợt gió mùa đông bắc mạnh kết hợp với triều cường, sóng lớn sẽ tiếp tục là nguy cơ gây ngập lụt tại các khu vực trũng ven bờ và cửa sông, đặc biệt là vào thời kỳ cuối năm 2016.