Một vài gợi ý về Đánh giá tác động môi trường và Đánh giá môi trường chiến lược ở Việt Nam

Ảnh minh họa: TL

(i) Thực trạng ĐTM/ĐMC ở các nước Đông Bắc Á tiên tiến hơn ở Việt Nam dù họ cũng chỉ đi trước ta vài năm – 10 năm về ban hành luật pháp, hướng dẫn kỹ thuật về ĐTM/ĐMC. Đây là các vấn đề các cơ quan quản lý ĐTM/ĐMC, các đơn vị, cá nhân làm trong lĩnh vực này nên tìm hiểu, khiêm tốn học hỏi hoặc rút bài học kinh nghiệm.
 
(ii) Trong tương lai gần (đến năm 2020 -2025) Việt Nam nên có “Luật Đánh giá tác động môi trường” (dĩ nhiên bao gồm cả ĐMC) vàđ ến năm 2020 một tạp chí khoa học chuyên ngành về ĐTM cũng cần được xuất bản để tập trung và khuyến khích các nghiên cứu đặc thù về phương pháp luận và tác động do tự nhiên hoặc hoạt động của con người đến môi trường, sức khỏe, xã hội.

 
(iii) Trong ĐTM, ĐMC việc dự báo và đánh giá mức độ tác động là quan trọng nhất. Đây cũng là nội dung cần hàm lượng kiến thứccao nhất, vì chỉ có dự báo đúng (hoặc gần đúng) thì mới khoanh vùng tác động, đề xuất biện pháp giảm thiểu, quan trắc, quản lý môi trường. Vì vậy các nghị định, thông tư, hướng dẫn kỹ thuật về ĐTM/ĐMC và cả các vị ủy viên hội đồng thẩm định tập trung thích đáng vào nội dung dự báo tác động, không chỉ tác động đến môi trường vật lý.

(iv) Các nghị định, thông tư, hướng dẫn kỹ thuật về ĐTM/ĐMC hiện nay quá tập trung vào chất thải, ô nhiễm và xử lý môi trường, trong khi khá sơ sài về môi trường sinh học(biological environment, chứ không nên gọi là môi trường sinh thái), môi trường (đặc điểm) xã hội. Thiếu chú ý hoặc không tập trung vào các đối tượng chịu tác động rất quan trọng này thì nghị định, thông tư, hướng dẫn kỹ thuật chưa đạt yêu cầu, dẫn đến sự hiểu biết không đầy đủ về “môi trường” và “tác động môi trường”.

(v) Trong ĐTM: các biện pháp giảm thiểu, nhất là giảm thiểu ô nhiễmcần nêu các phương pháp, kỹ thuật “chuẩn” đã được khuyến cáo trong các hướng dẫn kỹ thuật, nhất là với các dự án có nguồn ô nhiễm lớn.

(vi) Không nên có điều khoản nào trong nghị định, thông tư, hướng dẫn kỹ thuật yêu cầu báo cáo ĐTM đề ra là phải nêu rõ: danh mục, số lượng thiết bị bị xử lý môi trường, nước, năm sản xuất; số lượng chủng loại hóa chất, hoặc khối lượng đấtthải, số lượng công nhân, số lượng chất lượng xe, máy…