Phát hiện loài rắn có chân

Thằn lằn bóng thiên thần (Ảnh: Liên Thương - Mỹ Trung) 

Cơn mưa chiều cuối mùa ào ạt đổ xuống dãy núi Dinh hùng vĩ, làn hơi nước từ đất bốc lên ngưng tụ tạo thành từng đám sương mù đặc quánh bao bọc các sườn núi. Nhìn từ xa dãy núi như được cuốn bằng chiếc khăn quàng trắng nổi bật giữa một màu xanh nhạt màu. Nơi đây trước kia là cánh rừng thường xanh bát ngát một màu xanh trải dài gần như bất tận, giờ đây các sườn núi trơ trọi chỉ còn vài cây gỗ nhỏ và đám bụi thấp lè tè. Những tảng đá mẹ trắng toát, thi gan cùng tuế nguyệt đang bị bào mòn bởi năm tháng càng làm nổi bật một vùng núi thêm phần hoang vắng…

Dòng nước mưa đục ngàu như muốn cuốn trôi tất cả vật cản trên đường đi của nó kể cả chút lá mục cuối cùng. Trên vách đá thẳng đứng đang khoe sắc từng đám rêu còn sót lại đang khoe sắch những bông hoa cuối mùa và phí trước là giai đọan rất khó khăn để sinh tồn, để ngủ khô, để đợi những giọt mưa đầu mùa năm tới trong khô khát và với chúng tôi trong đêm tối những mảng rêu cũng muốn trêu ngươi bước chân của những con người nhỏ bé chuẩn bị vượt qua giai đoạn khó khăn, trơn trượt này để cùng nhau đi tìm loài thằn lằn rất hiếm Lygosoma angeli, một loài thằn lằn tưởng chừng như tuyệt chủng ở Việt Nam và đã vài thập kỷ qua đi chúng chỉ một lần duy nhất được ghi nhận ở Trảng Bom - Đồng Nai. Cơn mưa lớn cuối mùa như một điềm lành báo trước cho chúng tôi những cơ hội tìm, gặp được một vài cá thể thằn lằn vì đây có lẽ là cuộc tìm kiếm cuối cùng trong năm và nếu không có kết quả chắc chắn chúng tôi phải đợi chúng xuất hiện vào cuối mùa mưa năm sau.

Lặng lẽ, bước thấp, bước cao trong ành đèn đội đầu sáng rực ba chúng tôi leo lên lưng chừng núi nơi mà anh bạn thợ rừng tên An đã khẳng định nhìn thấy một con rắn có chân kỳ lạ nhất trong đời anh ta. Mọi người dừng lại một chút để chuẩn bị dụng cụ đào bới, bẩy đá và những chiếc kẹp Inox sẵn sàng tóm gọn bất cứ con thằn nào cố tình trốn thoát. Trước tiên chúng tôi dùng đèn soi kỹ từng hốc đá và lật những đám lá mục chất đống nơi các hốc đá. Mọi người cùng nhau lật những tảng đá lớn san sát xếp chồng lên nhau mặc cho những hạt mưa nhỏ chảy dài hoà vào những giọt mồ hôi mằn mặn trên khuôn mặt. Trong đêm đen kịt, mịt mùng những ánh đèn quất qua quất lại trong những nỗ lực không mệt mỏi. Thời gian cũng âm thầm trôi và công việc của chúng tôi vẫn diễn ra đều đặn trong sự chờ đợi và niềm hy vọng, trong không gian vắng ặng của núi rừng chỉ còn tiếng kêu gọi tình của các loài lưỡng cư và thỉnh thoảng tiếng con chim ăn đêm thoảng thốt.

Đồng hồ đã chỉ gần 2 giờ sáng nhìn bãi đá và đám lá khô bị lật tung một vùng khá lớn nhưng chưa tìm thấy bất cứ cá thể thằn lằn nào và ai cũng cảm thấy mệt mỏi. Nhưng những kinh nghiệm trong trong cuộc đời nghiên cứu cho thấy chính những lúc tưởng chừng như cực nhọc và bất lực ấy cơ hội lại đang đến rất gần và thành công không bao giờ đến với những người thiếu ý trí, lòng kiên nhẫn.

Ba chúng tôi tiến đến một tảng đá lớn với nhiều kẽ nứt, bất chợt An kêu lên vì anh ta phát hiện một con nằm trong kẹt đá đầy lá cây mục nát. Chúng tôi chạy đến, tập trung dùng các dụng cụ mang theo và cố gắng nới rộng vách đá và dùng kẹp lôi r một con thằng lằn nhỏ. Thành quả đầu tiên bằng những nỗ lực không mệt mỏi nhưng con thằn lằn bóng non này sẽ rất khó để đo đếm và so sánh các kết quả với những mẫu chuẩn có sẳn nhưng dù gì thì … có còn hơn không và hy vọng năm sau chúng tôi sẽ trở lại đây để tìm kiếm những cá thể trưởng thành phục vụ cho mục đích nghiên cứu và ghi nhận vùng phân bố mới của chúng.

Trên đường chúng tôi trở về bình minh đã bắt đầu ửng hồng trên đỉnh núi Dinh, những tia nắng đầu tiên trong như dát vàng trên vùng đồi trọc, bầy chim ăn đêm rủ nhau về tổ và nhường vùng đất cho những loài kiếm ăn ban ngày. Mặc dù mệt mỏi và thiếu ngủ sau một đêm cực nhọc nhưng đó là một phần những đam mê khám phá đã ngấm vào máu thịt của những người làm công tác nghiên cứu phân loại đã giúp chúng tôi cảm nhận được niềm vui nhiều hơn nỗi buồn. Bất chợt nhìn lên những mảng núi trơ trọi của dãy núi Dinh hùng vĩ rất nhiều loài đặc hữu hẹp được ghi nhận và công bố trước đây. Tim tôi như thắt lại với nỗi đau của rừng của các loài động, thực vật hoang dã bị tàn phá bởi bàn tay con người. Phải chăng loài thằn lằn bóng quí hiếm Lygosoma angeli được phát hiện ra vùng phân bố mới sau nhiều thập kỷ cũng là lúc những cá thể cuối cùng của loài này đứng trước nguy cơ tuyệt chủng hoàn toàn trong tự nhiên. 

Thằn lằn bóng : Loài rắn có chân

Thằn lằn bóng thiên thần Lygosoma angeli Khoảng cách giữa nách và bẹn gấp 3,5–4 lần khoảng cách giữa mút mõm đến chi trước. Mi mắt dưới có vẩy. Có vảy trên mũi, các vảy này tiếp xúc với nhau ở giữa. Vảy trước trán nhỏ và tách biệt nhau. Vảy trán dài bằng vảy trán-đỉnh, chỉ có 1 vảy trán đỉnh. Hai vảy đỉnh tiếp xúc nhau ở phía sau vảy gian đỉnh, nhỏ hơn rất nhiều so với vảy trán đỉnh. Không có vảy gáy. Vảy thái dương không phát triển, lỗ tai ngoài chỉ là 1 chấm nhỏ, có 7 vảy môi trên,  vảy thứ 4 hoặc thứ tư và thứ năm nằm phía dưới ổ mắt. Thân thuôn dài. Có 30 hàng vẩy quanh giữa thân, những vẩy trên lưng không lớn hơn các vẩy khác. Có 110-115 vẩy docj theo sống lưng tính từ vảy đỉnh đến vị trí tương ứng với rìa sau của chi sau. Các chi rất ngắn, các ngón có kích thước đều nhau, kể cả các ngón chân trừ ngón I. Có 5  bản mỏng dưới ngón chân thứ 4. Đuôi dầy ở phần gốc, tương đương độ dầy của thân.