Ăn uống và bí quyết giữ sức khỏe của vua Gia Long

Vua Gia Long (Tranh minh họa)

Vua Gia Long tên thật là Nguyễn Phúc Ánh, con thứ của thế tử Nguyễn Phúc Luân và là cháu nội chúa Võ Vương Nguyễn Phúc Khoát. Thân mẫu là bà Nguyễn Thị Hoàn.

Sau khi các nhân vật chủ chốt của dòng tộc Nguyễn Phúc bị bắt, giết trong cuộc chiến với Tây Sơn, trách nhiệm khôi phục quyền vị của dòng họ này đặt lên vai Nguyễn Phúc Ánh. Từ nhỏ cho đến khi được tôn lên làm chúa năm Canh Tý (1780) Nguyễn Phúc Ánh không ít lần phải chạy nạn khắp nơi, bôn ba khổ cực, thậm chí trốn ra các hải đảo như Phú Quốc, Côn Lôn…, rồi lưu vong sang Xiêm La (Thái Lan ngày nay).

Những ngày bôn tẩu ấy, có lúc lương thực hết, phải ăn trái cây, bốc cơm nguội, mắm ruốc hoặc dùng cơm với mắm tôm và các gia vị như hồ tiêu, ớt, hồi hương, quế chi, tỏi, gừng, ô mai tán nhỏ hòa trộn lẫn. Chúa tôi vừa ăn vừa động viên: “Lam chướng ở trên rừng, trên biển nhiều, ăn các thứ này tốt lắm, cũng là để tỏ ra cùng các khanh tân khổ có nhau”.

Ăn uống đạm bạc do hoàn cảnh bắt buộc tạo thành thói quen ăn uống đơn giản, Thậm chí cả khi làm vua, bữa cơm của Nguyễn Phúc Ánh (Gia Long) không có sơn hào hải vị, tốn kém mà rất dân dã. Bên cạnh đó sinh hoạt khoa học, hợp lý kết hợp với hoạt động trí não, vận động chân tay đã giúp ông có thể lực khỏe mạnh. So với các vua triều Nguyễn mất khi tại vị, ông là người có tuổi thọ cao nhất, ông qua đời ngày 19 tháng Chạp năm Kỷ Mão (tháng 2/1820), thọ 59 tuổi.

Linh mục người Pháp là Lelabrousse trong bức thư ngày 01/5/1800 gửi giám đốc trường Tu nghiệp hội truyền giáo ngoại quốc ở Paris thuật lại chuyện Gia Long chỉ huy đóng tàu, có đoạn nhắc đến giờ giấc sinh hoạt của vua như sau:

“Sáng ra, mặt trời vừa mọc, Ngài từ trong cung đi ra quân cảng trông nom làm việc, cứ đến bữa ăn mới về. Nhiều khi ngài ở lại suốt ngày chỉ bảo các quan, mỗi người coi một sở, làm một việc. Vua tôi ngồi chung một bàn, không có cảnh tượng nào ngoạn mục cho bằng trông thấy hàng nghìn hàng vạn con người cùng hăng hái làm công việc, ở trước mắt nhà vua”.

Trong cuốn “A voyage to Cochinchina in the year 1792 – 1793” (Một chuyến du hành đến xứ Nam Hà trong năm 1792 – 1793) của John Barrow - người Anh xuất bản năm 1806 cũng viết như sau:

“Để ông có thể tham gia tốt hơn vào những công việc của chính quyền cai trị, lối sống của ông đã được điều chỉnh theo một kế hoạch cố định. Lúc 6 giờ sáng, vua trở dậy, đi tắm nước lạnh; tới 7 giờ, vua tiếp các quan, tất cả những thư từ tấu biểu nhận được của ngày hôm trước đều được tuyên đọc, những mệnh lệnh của vua về các tấu biểu này được ghi chép tỉ mỉ…. Vào khoảng 12 giờ trưa hoặc một giờ chiều, ông dùng bữa ngay ở xưởng đóng tàu, gồm có một ít cơm ăn với cá khô. Lúc 2 giờ chiều, vua lui về phòng mình và ngủ cho tới lúc 5 giờ. Khi đó vua lại trở dậy, hội kiến với các sĩ quan quân đội và hải quân, người cầm đầu các tòa án hay các công sở”.

Thực đơn hoàng đế (Tranh minh họa)

Sách sử triều Nguyễn cho biết, trong các bữa ngự thiện giản đơn, Gia Long không có thói quen dùng rượu, kể cả rượu thuốc để tăng cường sức khỏe hay rượu Tây. Lý do là vua cho rằng rượu có tác hại đến sức khỏe, tinh thần nên ông không uống, dù chỉ là một giọt.

Trong bức thư của linh mục Lelabrousse có viết: “Thuở còn trẻ tuổi, Ngài có tật nghiện rượu, nhưng đến khi phải điều hành các việc chính trị, binh cơ, trách nhiệm nhà nước nhất nhất quan hệ ở mình, thì Ngài quyết chừa rượu ngay, chừa một cách quyết liệt, đến nỗi từ đó về sau không nhấp một giọt rượu nào vào môi nữa. Chính Ngài thường nói: Tôi nghĩ ở đời không có thứ gì làm mất phẩm giá người ta nhiều bằng cái tật quá chén; không có thứ gì tai hại cho bằng rượu, nó khiến người ta hư hèn vô lực đủ đường; không có thứ gì tệ cho bằng rượu, nó khiến sinh ra lắm sự lỗi lầm, lắm cảnh khốn đốn. Một kẻ rượu chè say sưa chẳng nên cai quản, sai khiến ai bao giờ. Con người ta, đến bản thân còn chẳng tự trị nổi thì mong trị thiên hạ làm sao được?”.

Còn trong sách của mình, John Barrow cũng viết về thói quen ăn uống của Gia Long như sau: “Ông không dùng rượu Tàu hay bất kỳ loại đồ uống có chất cồn nào, ăn rất ít thịt; một ít cá, cơm, rau, hoa quả, nước trà và bánh bột nhẹ là những đồ ăn uống chính hàng ngày”.

Phải chăng chính việc ăn uống đơn giản, không ăn nhiều thịt, không uống rượu, thường xuyên uống trà, ăn nhiều rau và hoa quả cùng với vận động thể lực, ngủ nghỉ điều độ đã giúp cho Gia Long có một sức khỏe tuyệt vời?.