Kiến nghị ngừng xây dựng Thủy điện Don Sahong

Ảnh: TL

Thủy điện Don Sahong là thủy điện thứ hai đang được Chính phủ Lào đề xuất xây dựng trên dòng chính sông Mê Công và cách biên giới Campuchia 2 km về phía thượng lưu. Khu vực này được biết đến là vùng đa dạng sinh học và thủy sản có nguy cơ bị tác động ảnh hưởng lớn, đặc biệt là loài cá heo nước ngọt (Irrawaddy dolphin) hiện nằm trong top 10 loài bị đe dọa nghiêm trọng nằm trong danh Sách đỏ của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN), ước tính chỉ còn không đến 10 cá thể hiện đang sinh sống phía dưới đập Don Sahong. Nếu thủy điện Don Sahong được xây dựng sẽ là một con đập ngăn chặn dòng di cư của cá và các loài sinh vật thủy sinh khác trên toàn hệ thống sông Mê Công, ảnh hưởng nghiêm trọng tới nghề đánh bắt cá, an ninh lương thực toàn khu vực và đe dọa sinh kế của hàng chục triệu người đang sinh sống dưới hạ lưu công trình.

Ngay sau khi Ủy hội sông Mê Công Quốc tế (MRC) tuyên bố khởi động tiến hành Quy trình Thông báo, Tham vấn và Thảo thuận trước (viết tắt là PNPCA) vào tháng 7 năm 2014, Mạng lưới Sông ngòi Việt Nam (VRN) với sự tham gia các tổ chức thành viên bao gồm GreenID, CSRD, WARECOD, CEWAREC, CBD đã chủ động phối hợp cùng ban chỉ đạo Tây Nam Bộ, Chính quyền các cấp và Liên hiệp Hội Phụ nữ các tỉnh ĐBSCL, giảng viên và sinh viên trường Đai học Cần Thơ và Đại học An Giang đã xúc tiến các hoạt động tham vấn trực tiếp với 1014 người dân ở Đồng bằng Sông Cửu Long và các nhà khoa học;1832 người Việt ở trong và ngoài nước đã tham gia ký trực tuyến. Kết quả tham vấn cho thấy có 99% người được tham vấn phản đối việc xây dựng thủy điện Don Sahong. Ý kiến đóng góp của người dân trong quá trình tham vấn đã được gửi tới Ủy ban sông Mê Công Việt Nam (VNMC).

Dựa vào kết quả tham vấn trên, Mạng lưới sông ngòi Việt Nam (VRN) và các tổ chức thành viên đưa ra các kiến nghị như sau:

1. VNMC, Bộ Tài Nguyên và Môi trường, Bộ Ngoại Giao và các cơ quan chính phủ Việt Nam cần quan tâm, xem xét các ý kiến đóng góp và nguyện vọng của người dân. Đưa các ý kiến của người dân vào biên bản chính thức của Việt Nam gửi tới MRC về kết quả tham vấn dự án thủy điện Don Sahong tại Việt Nam.

2.Tài liệu của VNMC gửi tới MRC về quá trình tham vấn trước của Việt Nam đối với dự án thủy điện Don Sahong cần nhấn mạnh các vấn đề sau: (i) cần kéo dài thời gian tham vấn để các bên liên quan có thêm điều kiện cần thiết để tiến hành các nghiên cứu bổ sung thêm thông tin, minh chứng và xem xét đánh giá tính khả thi của các giải pháp giảm thiểu đưa ra; (ii) nhà đầu tư và chính phủ Lào cần nghiêm túc tuân thủ các cam kết theo Hiệp định Mê Công 1995 và các cam kết cấp cao; không được tiến hành khởi công xây dựng đập cho đến khi hoàn thành các nghiên cứu bổ sung về tác động tích lũy, minh chứng cho tính khả thi của các giải pháp giảm thiểu,(iii) ý kiến và nguyện vọng của người dân ĐBSCL về vấn đề thủy điện Don Sahong

3.Vấn đề thủy điện trên dòng chính sông Mê Công tại Việt Nam cần đảm bảo cập nhật thông tin sát thực cho công chúng được biết. Đồng thời thúc đẩy các nỗ lực đấu tranh bảo vệ lợi ích của hàng chục triệu người dân vùng ĐBSCL, cũng như lợi ích của Việt Nam.

4.Nghiên cứu “Tác động của hệ thống thủy điện bậc thang trên dòng chính sông Mê Công đối với đồng bằng sông Cửu Long” do VNMC chủ trì cần tham vấn rộng rãi tới nhà khoa học, các tổ chức phi chính phủ và tổ chức quần chúng tại ĐBSCL để thu nhận những ý kiến đóng góp thực tiễn phục vụ cho chính sách liên quan tới sự phát triển bền vững của ĐBSCL.