Vụ "Công ty Nicotex Thanh Thái chôn thuốc trừ sâu": Cần xử lý hình sự

Khai quật hố chôn chất thải độc hại tại Cty Nicotex Thanh Thái.

Hứa xem xét nhưng không xử lý

Ngày 6.10, Công an (CA) tỉnh Thanh Hoá đã có văn bản số 271/PC46 gửi ông Lê Đình Sơn ở thôn 5 xã Cẩm Vân, huyện Cẩm Thuỷ - người đã viết đơn tố giác hành vi chôn thuốc trừ sâu xuống lòng đất của Cty CP Nicotex Thanh Thái - thông báo “quyết định không khởi tố vụ án hình sự” số 488/PC46 ngày 1.10.2014. Cơ quan CSĐT CA Thanh Hoá cũng đã chỉ đạo xác minh và kết luận Cty Nicotex Thanh Thái vi phạm 11 lỗi trong lĩnh vực bảo vệ môi trường. Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hoá đã ra quyết định xử phạt hành chính 10 lỗi hành chính với mức phạt hơn 421 triệu đồng. Riêng hành vi chôn lấp thuốc bảo vệ thực vật hết hạn sử dụng và chất thải nguy hại, có dấu hiệu của tội “gây ô nhiễm môi trường” theo Điều 182 BLHS và “tội vi phạm các quy định về quản lý chất độc” theo Điều 239 BLHS năm 1999 (được sửa đổi, bổ sung năm 2009) nên chưa xử lý hành chính mà tiếp tục kiểm tra, xác minh để xem xét trách nhiệm hình sự.

Sau gần 14 tháng, CA Thanh Hoá kết luận: “Hành vi chôn lấp thuốc BVTV hết hạn sử dụng và các chất nguy hại của Cty CP Nicotex Thanh Thái diễn ra từ năm 1999 đến tháng 4.2009 qua hai thời kỳ do ông Nguyễn Đức Việt và ông Nguyễn Xuân Trường làm giám đốc, mãi cho đến tháng 8.2013 mới phát hiện”. Do đó, không đủ căn cứ khởi tố vụ án hình sự đối với hành vi chôn lấp thuốc BVTV hết hạn sử dụng và các chất thải nguy hại tại khu vực xưởng sản xuất của Cty CP Nicotex Thanh Thái. Tuy nhiên, Trung tâm Nghiên cứu pháp luật và chính sách phát triển bền vững cho rằng, các ông giám đốc: Nguyễn Đức Việt, Nguyễn Xuân Trường đã nhận chỉ đạo chôn thuốc trừ sâu xuống lòng đất; về mặt tang chứng đã đào được hàng chục nghìn tấn thuốc trừ sâu và các chất thải độc hại... Còn CA Thanh Hoá cho rằng, không đủ căn cứ khởi tố vụ án hình sự là một sự áp đặt duy ý chí quan điểm pháp luật. Bởi lẽ, căn cứ điểm c khoản 2 Điều 1 Nghị quyết 33/2009/NQ-QH ngày 19.6.2009 của Quốc hội (QH) về việc thi hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của BLHS 1999 (được sửa đổi, bổ sung năm 2009) thì hành vi trên có dấu hiệu của tội vi phạm các quy định về quản lý chất độc quy định tại Điều 239 BLHS năm 1999 (được sửa đổi, bổ sung năm 2009) được xử lý hình sự.

Căn cứ điểm đ khoản 2 Điều 1 Nghị quyết 33 của QH như đã dẫn ở trên về việc thi hành luật sửa đổi, bổ sung một số điều của BLHS 1999 (được sửa đổi, bổ sung năm 2009) thì hành vi chôn lấp thuốc bảo vệ thực vật hết hạn sử dụng và các chất thải nguy hại tại khu vực xưởng sản xuất của Nicotex Thanh Thái chưa bị xử lý vi phạm hành chính, vì vậy hành vi này phải được xử lý hình sự.

Luật sư (LS) Lê Quốc Hiền - Trưởng Văn phòng LS Lê Quốc Hiền - cho rằng, “Hành vi chôn lấp của ông Việt và các giám đốc cùng với những người có liên quan đã vi phạm khoản 4, khoản 5, Điều 7 Luật Bảo vệ môi trường 2005. Và đương nhiên, hành vi trên đã đủ dấu hiệu cấu thành tội phạm tại Điều 182, 182a BLHS”.

Xử lý hành chính cũng “đã hết thời hiệu”

Theo phân tích của CA tỉnh, về trách nhiệm hành chính của hành vi chôn lấp thuốc BVTV và các chất thải nguy hại đã diễn ra trước tháng 5.2009, mãi cho đến ngày 27.8.2013 mới bị phát hiện; căn cứ Điều 6 Luật Xử lý vi phạm hành chính số 15/2012/QH13 ngày 20.6.2012 của QH quy định thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính về bảo vệ môi trường là 2 năm, thì hành vi chôn lấp thuốc BVTV hết hạn sử dụng và các chất thải nguy hại của Cty CP Nicotex Thanh Thái đã hết thời hiệu xử phạt hành chính (đã quá 4 năm 5 tháng), mà chỉ áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả. Đến nay, việc khắc phục hậu quả đã cơ bản hoàn thành với hơn 239.072kg chất độc hại và đất nhiễm nặng hóa chất độc hại phải đem đi tiêu huỷ và hàng chục tấn chất thải khác xử lý tại chỗ.

Việc không thể quy tội cho những người đang tâm chỉ đạo chôn thuốc độc xuống lòng đất, gây bất bình lớn trong dư luận.