Xử trí khi bị rắn lục đuôi đỏ cắn

 Bác sĩ Phan Minh Đan, Giám đốc Bệnh viện đa khoa Tư Nghĩa (Quảng Ngãi) cho biết, gần đây nhiều người dân đã bị rắn lục đuôi đỏ cắn. Làm thế nào để xử trí, sơ cứu kịp thời trước khi đưa nạn nhân đến bệnh viện là đặc biệt quan trọng. 

Theo bác sĩ Đan, rắn lục đuôi đỏ cắn người thường gây tổn thương tại chỗ làm sưng đau vùng bị cắn, nặng thì có thể hoại tử hoặc rối loạn đông máu (chảy máu hoặc tạo những cục máu đông trong mạch máu).

Rắn lục đuôi đỏ xuất hiện nhiều ở các tỉnh miền Trung. Ảnh: Trí Tín.

Để sơ cứu, trước mắt cần động viên và trấn an để người bệnh đỡ lo lắng hốt hoảng, không để họ tự đi lại. Tháo đồ trang sức ở chi bị cắn như nhẫn, vòng, lắc... để tránh gây chèn ép khi chi đó bị sưng. Bất động chi bị rắn cắn, có thể bằng nẹp, miếng gỗ, que, bìa cứng... Nếu bị cắn ở tay thì cố định bàn tay, cẳng tay, dùng khăn hoặc dây treo quàng lên cổ người bệnh. Trường hợp bị cắn ở chân thì cố định bàn chân, cẳng chân, đùi. Có thể dùng dây vải hoặc băng vải cố định 2 chân lại với nhau. Khẩn trương đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế có đủ điều kiện cấp cứu. 

Nọc độc của rắn lục đuôi đỏ không tác động lên hệ thần kinh mà thường tác động lên hệ tuần hoàn, gây rối loạn đông máu, sưng nề hoặc hoại tử. Điều đáng ngại là một con rắn chết, thậm chí đầu rắn bị cắt rời vẫn có thể cắn và phóng nọc độc theo phản xạ cho đến 90 phút sau khi chết. Đây là loài duy nhất trong họ nhà rắn lục có thể đẻ con. Rắn mẹ lúc mang thai rất hung dữ và độc lực của nọc thời điểm này rất mạnh.

​Bác sĩ Đan khuyến cáo không được băng ép, không garot, không chích rạch, giác hút, đắp lá... lên vết rắn cắn. Các nghiên cứu khoa học chứng minh cho thấy những kiểu xử lý vết thương do rắn cắn như thế này không có lợi mà còn có thể làm nặng thêm các tổn thương tại chỗ như hoại tử, chảy máu, nhiễm trùng...

Các chuyên gia nhận định, rắn lục đuôi đỏ (hay còn gọi là rắn lục mép trắng, rắn lục tre) có vùng phân bố khá rộng, xuất hiện ở hầu hết các vùng rừng trong cả nước. Loài này sống chủ yếu trên cây, hoạt động vào ban đêm, ăn chuột, thằn lằn, ếch, nhái…

Người phụ nữ này bị rắn lục đuôi đỏ cắn sưng tay. Ảnh: Trí Tín.

Theo Giáo sư Đặng Huy Huỳnh, Chủ tịch Hội động vật học Việt Nam, rắn lục đuôi đỏ sinh sản khá nhiều. Chúng đẻ con chứ không đẻ trứng như nhiều loài rắn khác, mỗi lần đẻ từ 4 đến 14 con. Các loài thiên địch của chúng trong môi trường như cầy, cáo, chim bìm bịp bị săn bắt nhiều cũng làm gia tăng số lượng rắn. Mặt khác loài rắn này thịt hôi, không có giá trị kinh tế nên không được sử dụng làm thức ăn hay ngâm rượu thuốc, do đó chúng càng có cơ hội phát triển nhanh.

Giáo sư Huỳnh khuyến cáo, rắn lục đuôi đỏ không độc như hổ mang hay cạp nong, cạp nia, nhưng rất khó phát hiện. Chúng thường sống trong bụi cây, hang hốc và có màu xanh. Người dân cần phát quang bụi rậm quanh nhà, khi đi ra ngoài vào ban đêm nên dùng đèn pin, đi ủng. Ngoài ra, có thể trồng sả, trồng nén hoặc nuôi chó, mèo quanh nhà để hạn chế rắn xuất hiện.

Thống kê của bệnh viện đa khoa các tỉnh miền Trung, hai tháng qua có ít nhất hơn 400 người dân bị rắn lục đuôi đỏ cắn phải nhập viện cấp cứu. Cục Quản lý Khám, chữa bệnh (Bộ Y tế) đã  yêu cầu các cơ sở khám chữa bệnh tập trung cấp cứu, điều trị cho người bệnh bị rắn độc cắn không để xảy ra tử vong. Trường hợp cần tư vấn về cấp cứu, điều trị cho người bệnh nặng do rắn độc cắn, có thể liên hệ với Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai) theo đường dây nóng.

Viện Văcxin và Sinh phẩm y tế Nha Trang cũng đã sản xuất được huyết thanh kháng độc nọc rắn lục đuôi đỏ. Hiện ngành y tế các địa phương đang tập huấn, đào tạo lại về việc sơ cứu, cấp cứu, hồi sức, chống độc, chăm sóc người bị rắn độc cắn cho bác sĩ, điều dưỡng. 

Theo các chuyên gia, loài rắn độc khi cắn người đều để lại hai dấu vết ranh nanh. Tuy nhiên vết cắn của rắn lục đuôi đỏ gây bầm nhanh, sưng phù nề, nọc độc gây rối loạn hệ tuần hoàn, có thể gây hoại tử da thịt. Nếu không biết cách sơ cứu kịp thời dễ có nguy cơ ngưng tim, ngưng thở dẫn đến tử vong. Còn các loại rắn độc khác cắn người ít gây bầm vết thương, nọc độc tác động trực tiếp đến hệ thần kinh khiến tử vong nhanh.