Ngày Nhà giáo Việt Nam: Truyền đam mê nghiên cứu khoa học cho học sinh

Ảnh: minh họa

14 năm trong nghề giáo, thầy Tám đã sáng tạo gần 20 thiết bị, mô hình phục vụ cho việc dạy và học. Trong căn nhà nhỏ của anh có rất nhiều mô hình, thiết bị được sắp xếp gọn gàng, có cái đã hoàn thiện, cũng có cái đang dở dang. Chỉ tay vào những mô hình đó, thầy Tám cười bảo: Đó là những đứa con tinh thần, tài sản quý giá của tôi trong những năm làm giáo viên. Các thiết bị này chủ yếu làm từ đồ tái chế, nhưng khả năng ứng dụng vào cuộc sống và giảng dạy rất lớn, lại thân thiện với môn trường. Có lẽ vì vậy mà anh dành hẳn một ngăn tủ để chứa các nguyên vật liệu có thể sử dụng cho nghiên cứu, từ những máy móc, thiết bị đã hư hỏng như máy tính, tivi...

Tốt nghiệp Cao đẳng Sư phạm Huế ngành vật lý vào năm 2000, thầy giáo Nguyễn Văn Tám về giảng dạy tại Trường THCS Điền Lộc, đến năm 2008 thì chuyển sang Trường THCS Điền Hòa. Trong quá trình giảng dạy, thầy luôn nỗ lực hết mình để truyền thụ kiến thức cho học trò; đồng thời tích cực học tập, nghiên cứu khoa học để nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ. Theo thầy Tám, môn vật lý là môn học thực nghiệm nên việc làm thí nghiệm trong dạy học là yêu cầu bắt buộc, là yếu tố để học sinh yêu thích môn học. Vì thế, thầy đã tìm tòi, học hỏi để tự làm đồ dùng dạy học, tạo ra các thiết bị thí nghiệm từ các vật liệu tái chế. Sau giờ lên lớp, nhiều khi thầy Tám ngồi lỳ trong phòng thí nghiệm vật lộn với những dụng cụ thí nghiệm đã cũ nát, biến những vật liệu phế thải, rác thải điện tử thành thiết bị, máy móc hữu dụng...

Từ năm 2008 đến nay, thầy Tám đã chế tạo, sáng chế nhiều thiết bị dạy học hữu ích được đánh giá cao và đạt giải cao tại các hội thi đồ dùng dạy học cấp trường, cấp tỉnh như: Mô hình con quay dao động ứng dụng vào dạy học môn Vật lý lớp 8, lớp 9; mô hình Nhà máy sản xuất điện bằng năng lượng gió, ứng dụng dạy học môn Công nghệ 8 và Vật lý 8, 9; mô hình tác dụng từ trường của nam châm lên khung dây khi có dòng điện chạy qua, ứng dụng chế tạo động cơ điện xoay chiều, mô hình chế tạo hệ thống loa điện...

Thầy Nguyễn Khanh, Hiệu trưởng trường THCS Điền Hòa cho biết: Các thiết bị, giải pháp do thầy Tám chế tạo đã đáp ứng được yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học, phát huy tối đa khả năng tư duy sáng tạo của học sinh. Không chỉ vậy, thầy Tám còn tích cực nhen đam mê, truyền “lửa” cho học sinh nghiên cứu khoa học. Thầy đã trực tiếp hướng dẫn và tham gia sáng chế cùng học sinh để nâng cao chất lượng phong trào nghiên cứu khoa học ở trường. Năm học vừa rồi, trường đã gửi dự thi 5 mô hình và đều đạt giải cao trong cuộc thi sáng tạo khoa học kỹ thuật của học sinh trong tỉnh như mô hình Nhà chống ngập lụt; thiết bị xác định độ cao và góc trong không gian; thiết bị bẫy và diệt ruồi thông minh, thiết bị bẫy chuột thông minh...

Vừa qua, thầy Nguyễn Văn Tám đã giúp hai em Nguyễn Hoàng Phi Long (lớp 8/1) và Hồ Văn Anh Kim (lớp 9/1) phát minh ra thiết bị chế tạo nước biển thành nước ngọt. Thầy Tám kể, để giúp các em thực hiện ý tưởng, ba thầy trò lặn lội chở nhau lên phố mua sắm vật liệu, tận dụng những vật dụng có sẵn trong gia đình để chế tạo thiết bị. Sau hơn 1 tháng, cả thầy và trò hì hục ngồi cưa, lắp ghép, chỉnh sửa, cuối cùng bộ thiết bị lọc nước biển thành nước ngọt cũng hoàn thành. Ba thầy trò dắt nhau ra biển, đặt thiết vị dưới ánh nắng mặt trời và lấy nước biển đổ vào. Khoảng 1 tiếng đồng hồ, những giọt nước ngọt đầu tiên đã được tách lọc, ba thầy trò cùng nếm thử và sung sướng ôm chầm lấy nhau vì chế tạo thành công. Thiết bị lọc nước biển thành nước ngọt này hoạt động bằng năng lượng mặt trời, bao gồm các bộ phận: Một gương cầu lõm để hội tụ ánh sáng mặt trời, giá đỡ, hệ thống ống dẫn và các bình chứa nước biển, bộ phận lọc tạp chất và cuối cùng là bình chứa nước ngọt sau khi tách lọc. Khi cho nước biển vào bình chứa, ánh sáng mặt trời sẽ chiếu trực tiếp xuống bề mặt gương cầu lõm và phản xạ hội tụ để tạo ra nhiệt năng làm nước biển trong bình nóng lên rồi bay hơi. Thể tích nước ngưng tụ trên bề mặt nghiêng sẽ tích tụ và được thu gom về đường ống dẫn xuống bình chứa nước ngọt. Theo đó, nếu cho 1 m3 nước biển vào bình chứa kích thước 1,2 m2 thì sau 8 giờ thiết bị hoạt động, sẽ thu được trên 0,95 m3 nước ngọt. Đây là mô hình thiết thực, có tính ứng dụng cao, đã đạt giải 3 trong cuộc thi Sáng tạo Khoa học - Kỹ thuật dành cho thanh thiếu niên và nhi đồng tỉnh Thừa Thiên - Huế lần thứ VII – năm 2014 và được chọn gửi đi tham dự kỳ thi sáng tạo Khoa học - Kỹ thuật cấp quốc gia, cùng với mô hình thiết bị bẫy và diệt ruồi thông minh.

Em Nguyễn Hoàng Phi Long chia sẻ: Được sự hướng dẫn, giúp đỡ của thầy Tám, chúng em đã thực hiện được ý tưởng, ước mơ từ thuở bé là chế tạo thành công thiết bị lọc nước biển thành nước ngọt. Bởi quê em - Điền Hòa là xã ven biển nên thường đối mặt với tình trạng thiếu nước ngọt, nhất là mùa khô. Chúng em sẽ luôn nhớ lời thầy: "Muốn thành công ngoài niềm đam mê, cần có sự nỗ lực và không bỏ cuộc khi thất bại".

Mặc dù hoàn cảnh gia đình của thầy Tám còn nhiều khó khan, nhưng thầy luôn tâm huyết với việc nghiên cứu khoa học khi mà phần lớn các thiết bị làm ra thầy đều tự chi phí. Mỗi sản phẩm sáng tạo của thầy là kết tinh của những trăn trở, đúc kết, trải nghiệm từ chính công tác giảng dạy của bản thân. Nói về những thành tích của mình, thầy Tám cho rằng: Sáng tạo, nghiên cứu khoa học là niềm đam mê của tôi và phục vụ cho chính công việc giảng dạy hàng ngày. Hơn nữa, muốn khuyến khích học sinh tham gia nghiên cứu khoa học, thì thầy cần phải làm trước. Thấy học trò của mình thông minh, sáng tạo đó là niềm vui, niềm tự hào lớn nhất.