Cáp treo Sơn Đoòng: Tiềm ẩn nhiều hệ lụy khôn lường!

Các nhà thám hiểm sững sờ trước vẻ đẹp của hang (Ảnh: National Geographic).

Đó là nhận định chung của các chuyên gia nghiên cứu về hang Sơn Đoòng đến từ Khoa Địa lý, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQGHN; cùng với các kết quả nghiên cứu của Hội nghiên cứu hang động Anh (BCRA); Khoa khoa học hành tinh và Khí quyển Trái Đất, Trường ĐH Purdue (Mỹ); Viện Địa lý, Viện hàn lâm khoa học và công nghệ VN.

Chia sẻ với Đất Việt, PGS.TS Nguyễn Hiệu - Khoa địa lý - Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQGHN cho biết: "Trước hết, đây là một dự án chưa được phê duyệt chính thức, chúng ta chỉ bình luận và phân tích những vấn đề xung quanh của ý tưởng này – một ý tưởng có ngay từ khi Quảng Bình có dự định đưa hang Sơn Đoòng vào khai thác du lịch vào cuối năm 2010".

Nói về phương án được đưa ra, ông Hiệu cho biết, theo người phát ngôn của UBND tỉnh Quảng Bình thì dự án này dự kiến xây dựng tuyến cáp treo dài 10,6km. Đoạn một có ga xuất phát từ trước cửa động Tiên Sơn đến khu vực cầu Trạ Ang trên đường Hồ Chí Minh nhánh tây.

Đoạn hai từ cầu Trạ Ang đến cửa sau hang Sơn Đoòng (ở phía bắc). Đoạn ba từ nhà ga ở cửa sau hang Sơn Đoòng đến nhà ga ở miệng hố sụt thứ hai của hang Sơn Đoòng và đoạn bốn từ ga ở miệng hố sụt thứ hai của hang Sơn Đoòng xuống đáy hố sụt thứ hai trong hang Sơn Đoòng.

Dự án có tổng vốn đầu tư vào khoảng 4.500 tỉ đồng. Đây là một phương án mạo hiểm, có những lợi ích lớn về mặt kinh tế trước mắt, nhưng tiềm ẩn những hệ lụy khôn lường tới khu di sản thiên nhiên thế giới Phong Nha – Kẻ Bàng nói chung, tới hang Sơn Đoòng nói riêng.

Về đơn vị đầu tư, theo ông Hiệu thì tập đoàn Sun Group mới được thành lập năm 2007, lĩnh vực tập trung chủ yếu là đầu tư xây dựng, bất động sản và du lịch nghỉ dưỡng. Đối với lĩnh vực du lịch, cho đến nay, tập đoàn này đã xây dựng thành công 2 công trình khá nổi tiếng, một là Bà Nà Hills, hai là Đà Nẵng Resort.

Song, những công trình này, ngoài thể hiện về năng lực rất tốt trong xây dựng hệ thống cáp treo và tổ chứ các dịch vụ du lịch, chưa có gì nhiều để khẳng định về kinh nghiệm của tập đoàn với việc phát triển du lịch cho một nơi đặc thù như ở Di sản thiên nhiên thê giới Phong Nha – Kẻ Bàng, đặc biệt là hang Sơn Đoòng – nơi lưu giữ những giá trị tự nhiên độc đáo mà phải mất hàng triệu năm để tạo ra được, nơi mà sự bảo tồn những giá trị tự nhiên phải được đặt lên hàng đầu, chứ không phải lợi ích về kinh tế..

Tất nhiên thì phải làm thì mới có kinh nghiệm, nhưng với một dự án liên quan đến khu di sản thiên nhiên nổi tiếng TG thì chắc chắn cần có nhiều thứ phải cân nhắc khi lựa chọn nhà đầu tư.

Điều quan trọng nhất, theo ông Hiệu, hang Sơn Đoòng nằm trong vùng lõi của vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng, là một khu di sản thiên nhiên TG về các giá trị địa chất, địa mạo đã được UNESCO công nhận. Mà đã là di sản TG thì là tài sản của cả nhân loại, không chỉ đơn phương Quảng Bình có thể cho phép thực hiện mà cần ý kiến của UNESCO.

Nếu để sự can thiệp quá nhiều của các hoạt động kinh tế vào khu di sản có thể sẽ dẫn tới việc Phong Nha – Kẻ Bàng mất đi danh hiệu là khu di sản thiên nhiên thế giới.

Đối với hang Sơn Đoòng, hang lớn nhất TG cho đến thời điểm hiện nay, có dạng tuyến, gần như thẳng tắp. Nó phát triển dọc theo một đứt gãy lớn có phương bắc – nam

Đá vôi có đặc tính giòn, trong khối đá có rất nhiều các khe nứt, một số trong đó theo thời gian bị quá trình rửa lũa hòa tan bởi nước có thể tạo nên những hang hốc ngầm. Thêm vào đó, với kích thước khổng lồ như vậy thì khối núi gần như bị rỗng, trần hang nhiều đoạn sẽ rất mỏng manh.

Việc xây dựng trạm cáp treo ở khu vực hố sụt 2 thì càng nguy hiểm, bởi đây là vị trí giao cắt của một đứt gãy phương tây bắc-đông nam với đứt gãy chính mà hang Sơn Đoòng phát triển dọc theo, tạo thành một nơi có kết cấu địa chất rất yếu.

Cũng chính kết cấu yếu đó đã tạo ra hố sụt hai với kích thước lớn như vậy. Các rung chấn kiến tạo dọc theo các hệ thống đứt gãy cũng là những ẩn họa đối với các công trình xây dựng. Sự hoạt động liên tục của hệ thống cabin cũng có thể gây ra những chấn rung nhân tạo, kích thích sự sụt sập của trần và vách hang.

Ông Hiệu cho rằng, với cấu tạo địa chất như vậy, nếu xây dựng tuyến cáp treo ở ở ngay trên hang là vô cùng nguy hiểm và ảnh hưởng trực tiếp đến sự an toàn của các kiến trúc tự nhiên hiện nay của hang Sơn Đoòng.

Thế vào đó, lượng khách tới thăm hang động, các khu vệ sinh, nơi chứa rác thải có thể bị quá tải và ảnh hưởng tới môi trường tự nhiên ở trong và ngoài hang Sơn Đoòng.

Lượng khách đông đi xuống lòng hang cũng sẽ làm ảnh hưởng tới môi trường không khí trong hang, tới các loài sinh vật đặc hữu trong hang và trong thảm rừng nguyên sinh ở đáy hố sụt thứ hai.

Thêm vào đó, việc kiểm soát không tốt sẽ có thể xuất hiện hiện tượng một số du khách thiếu ý thức sẽ gây ra những tác động trực tiếp tới thảm thực vật ở hố sụt, hay nền hang, nhũ đá...

Chính vì thế, ông Hiệu nhấn mạnh: "Tôi cũng đồng ý với quan điểm không thể ngồi cạnh nồi cơm mà phải nhịn đói, cũng không phải là có một cái gì đó giá trị mà giữ khư khư không khai thác.

Xu hướng chung của TG hiện nay là khai thác các giá trị di sản đi song song với việc bảo tồn, nhưng cần phải đánh giá, phân tích và tham khảo ý kiến rộng rãi của các nhà khoa học, các doanh nghiệp và người dân về việc khai thác thế nào, khai thác đến đâu".

Riêng đối với hang Sơn Đoòng chỉ nên dành nó cho những người đam mê khám phá hang động và những nhà nghiên cứu khoa học với cách thức tổ chức du lịch theo phương châm tôn trọng tự nhiên, trân trọng và gìn giữ những giá trị độc đáo của hang động nổi tiếng này.

Có thể sử dụng các thước phim, ảnh chụp và mô hình thu nhỏ của hang để có thể giới thiệu rộng rãi tới du khách. Đa dạng hóa các loại hình dịch vụ du lịch và mởi thêm các tour du lịch mạo hiểm tới các hang khác để giảm áp lực cho Sơn Đoòng.