"Thuốc đặc trị" cho hồ tiêu ở vùng Tây Nguyên

Ảnh: TL

Vùng Tây Nguyên có diện tích hồ tiêu hơn 40.000 ha chủ yếu nằm trên địa bàn của 3 tỉnh Gia Lai, Đăk Lăk và Đăk Nông, chiếm đến 51,6% diện tích trong cả nước. Năng suất và sản lượng hồ tiêu vùng Tây Nguyên cũng đạt cao nhất, bình quân đạt 29 tạ/ha; riêng ở địa bàn Gia Lai đạt đến 45 tạ/ha. Nguyên nhân dẫn đến t iêu bệnh - tiêu chết ngày càng nhiều được các cơ quan chức năng nhận định là là do nhiều năm qua người dân ở vùng Tây Nguyên đã tập trung đầu tư mở rộng diện tích trồng hồ tiêu một cách ồ ạt, phá vỡ quy hoạch trong cơ cấu kinh tế các loại cây trồng của từng địa phương.

Riêng tại tỉnh Gia Lai, theo quy hoạch từ năm 2015 - 2020 giữ nguyên diện tích 6.000 ha hồ tiêu nhưng hiện nay đã phát triển lên đến hơn 11.000 ha và đang có chiều hướng tăng nhiều hơn nữa trong những năm tới. Bên cạnh đó, hồ tiêu ở vùng Tây Nguyên thường "bội thực" về lượng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật trong những năm đầu cho thu hoạch, bởi sức ép từ việc tăng năng suất và sản lượng, bất chấp sự cảnh báo của các đơn vị chức năng. Từ thực tế đó, hệ luỵ đang diễn ra là tiêu bệnh - tiêu chết là điều tất yếu.

Theo thống kê của các Trung tâm Bảo vệ thực vật vùng, cả nước có khoảng 15.000 ha hồ tiêu bị nhiễm bệnh, trong đó ở khu vực Miền Trung - Tây Nguyên có khoảng 6.000 ha. Phần lớn diện tích hồ tiêu bị nhiễm bệnh đều do 6 loại bệnh chủ yếu gây hại, đó là rệp sáp, bệnh chết nhanh, bệnh chết chậm, tuyến trùng rễ, bệnh thán thư và bệnh đốm lá đen. Sau khi cây trồng bị nhiễm bệnh, bà con đã tự ý dùng thuốc trừ sâu "vô tội vạ" với mong muốn vực sống lại vườn cây, song việc sử dụng không đúng chủng loại thuốc, không đúng liều lượng và đã dẫn đến tình trạng "tiền mất, tật mang".

Kết quả khảo sát dư lượng thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) trên cây hồ tiêu của Cục bảo vệ thực vật (thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) cho thấy, trong số 30 mẫu hạt tiêu (23 mẫu tiêu đen, 7 mẫu tiêu trắng) được lấy ngẫu nhiên trên thị trường và trong các kho dự trữ, đã có đến 12/30 mẫu có dư lượng thuốc BVTV vượt quá 40% mức cho phép, trong đó chỉ có 1 mẫu tiêu đen vượt 3,3%. Điều đó sẽ dẫn đến nguy cơ năng suất, sản lượng hồ tiêu trong cả nước và lượng sản phẩm xuất khẩu sẽ giảm mạnh. Trong 9 tháng đầu năm 2014, các doanh nghiệp đã xuất khẩu lượng hồ tiêu trên 13.6000 tấn, đạt giá trị trên 1tỷ USD, đang ở mức độ ngang bằng so với những năm trước đây.

Trước thực trạng trên, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã tổ chức bàn về "Công tác bảo vệ thực vật trong sản xuất hồ tiêu bền vững". Đây được coi là liều "thuốc đặc trị" cho cây hồ tiêu phát triển ổn định và bền vững trong tương lai. Theo đó, giải pháp quan trọng là các đơn vị chức năng sẽ tập trung nghiên cứu chọn tạo giống hồ tiêu có năng suất, chất lượng cao và khả năng kháng bệnh, nhất là bệnh chết nhanh, chết chậm và tuyến trùng rễ để kịp thời cung cấp cho sản xuất; nghiên cứu các biện pháp sinh học phòng chống sâu bệnh hại hồ tiêu theo hướng bền vững. Nông dân cũng phải chủ động áp dụng kỹ thuật canh tác và biện pháp quản lý dịch hại tổng hợp trên cây hồ tiêu, hạn chế sử dụng thuốc bảo vệ thực vật và phải sử dụng thuốc bảo vệ thực vật theo nguyên tắc "4 đúng" để nâng cao hiệu quả sản xuất và đảm bảo an toàn thực phẩm.

Theo Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Cao Đức Phát, hồ tiêu là loại cây trồng có giá trị kinh tế cao, nhiều tiềm năng, lợi thế trong xuất khẩu Việt Nam, được quan tâm hàng đầu trong định hướng của Đề án "tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững". Bộ trưởng Cao Đức Phát đã yêu cầu các cơ quan chức năng và các địa phương phát triển cây hồ tiêu trước mắt ngăn chặn sự lây lan của các loại bệnh gây hại trên đối với những vùng tiêu hiện đang phát triển tốt; chuyển tải thông tin về phương pháp phòng trừ các loại bệnh gây hại trên cây hồ tiêu phải đến tận hộ dân để nông dân thực hiện theo đúng hướng dẫn.

Từ nay đến cuối năm 2014, các đơn vị chuyên môn thuộc các Cục Bảo vệ thực vật, Viện nghiên cứu khoa học cập nhật và ban hành quy trình trồng tiêu thống nhất; cũng như ban hành quy trình các loại bệnh gây hại hồ tiêu và cách phòng ngừa. Các địa phương có trồng và phát triển cây hồ tiêu tiến hành rà soát lại quy hoạch, kìm chế việc phá vỡ quy hoạch trên cơ sở tính toán về mặt kinh tế dài hạn.