“Chảy máu” tài nguyên: Khai thác lậu, trốn đóng thuế

Mỏ đá bị Công ty TNHH Sản xuất đá granite Phú Yên khai thác trái phép cạnh khu dân cư

UBND huyện Sơn Hòa, tỉnh Phú Yên vừa đình chỉ việc khai thác trái phép tại mỏ đá granite thuộc thôn Xuân Sơn, xã Sơn Xuân, huyện Sơn Hòa của Công ty TNHH Sản xuất đá granite Phú Yên (Công ty Đá granite Phú Yên).

Làm liều

Công ty Đá granite Phú Yên được cấp phép khai thác mỏ đá granite có trữ lượng 50.000 m3 trên diện tích 0,68 ha giáp ranh 2 xã Sơn Xuân và Sơn Nguyên (huyện Sơn Hòa) hơn 10 năm nay. Sau đó, doanh nghiệp (DN) này được cho phép thăm dò thêm trên diện tích 17,6 ha, trong đó có một mỏ đá rộng 4,3 ha nằm sát khu dân cư nơi đang có 115 hộ dân sinh sống. Mặc dù chỉ mới cấp phép thăm dò, chưa được khai thác nhưng Công ty Đá granite Phú Yên lại tiến hành nổ mìn, khai thác đá suốt 8 năm qua mà các ngành chức năng huyện, tỉnh không hay biết (?).

“Khoảng 9 giờ là họ nổ mìn để khai thác đá. Mảnh đá văng rào rào trên ngọn cây, nóc nhà nên chẳng ai dám ở nhà ban ngày” - ông L.V.L, một người cao tuổi ở đây, bức xúc. Theo ông L., đã có một vụ suýt chết do đá văng xảy ra tại nhà ông Võ Văn Thanh ở kế bên. Hôm ấy, vợ ông Thanh mới sinh con nhỏ đang nằm trong nhà thì một mảnh đá lớn văng thủng mái tôn, rơi xuống đúng giường vợ và con ông Thanh nằm. May có treo mùng nên mảnh đá mất lực không đủ gây sát thương. “Chúng tôi đã nhiều lần ý kiến lên huyện, xã nhưng đâu lại vào đấy. Bức xúc, cả xóm kéo lên ngăn cản, lúc đó huyện, tỉnh mới đến và cho dừng việc khai thác đá” - bà Hồ Thị Thể kể.

Tại mỏ đá granite vừa bị đình chỉ khai thác còn ngổn ngang những khối đá sau khi khai thác bị lỗi, bỏ lại. Trên diện tích hơn 2 ha như một bãi chiến trường, đầy hầm hố và lổn ngổn đá. Người dân thôn Xuân Sơn lo lắng đây sẽ là những cái bẫy chết người khi mỗi chiều trẻ em ra đây chơi. Ông Nguyễn Ngọc Bảo, Thường trực Ban Giám đốc Công ty Đá granite Phú Yên, thừa nhận có khai thác trái phép tại mỏ đá rộng 4,3 ha ở cạnh khu dân cư thôn Xuân Sơn với lý do…  vì thiếu nguyên liệu. “Đúng là trước đây công ty đã dùng mìn khai thác đá, thêm nữa, công nhân làm ẩu nên đã ảnh hưởng đến người dân” - ông Bảo nói và cho rằng việc khai thác đá khi chưa có giấy phép do đã có sự đồng ý của lãnh đạo huyện Sơn Hòa.

Khó thu thuế

Theo ông Bảo, DN này đã hoàn tất mọi thủ tục và đang chờ Bộ Tài nguyên và Môi trường cấp phép khai thác đá trên diện tích 17,6 ha mà công ty đã thăm dò, trong đó có cả mỏ đá 4,3 ha ở cạnh khu dân cư thôn Xuân Sơn.

Trong khi đó, ông Phạm Đình Phụng, Phó Chủ tịch UBND huyện Sơn Hòa, phủ nhận việc huyện cho phép Công ty Đá granite Phú Yên khai thác khi chưa có giấy phép vì UBND huyện không có thẩm quyền cho phép khai thác khoáng sản. “DN này đóng trên địa bàn huyện chỉ được mỗi chuyện là giải quyết lao động cho hơn 100 công nhân, còn môi trường thì quá ảnh hưởng. Xe của mấy ổng chở nặng làm nát đường ĐT 646 từ Ngân Điền ra Vân Hòa. Kỳ họp nào cũng đề nghị Công ty Đá granite Phú Yên phải góp phần làm lại con đường này nhưng họ cứ làm lơ, còn đóng góp ngân sách thì chẳng bao nhiêu” - ông Phụng nói.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, Công ty Đá granite Phú Yên mỗi năm khai thác trên dưới 3.000 m3 đá granite. Thế nhưng, theo số liệu của Cục Thuế tỉnh Phú Yên, thuế tài nguyên khoáng sản mà DN này đóng hằng năm chưa đến 200 triệu đồng: năm 2012 đóng 185 triệu đồng; năm 2013 chỉ hơn 93 triệu đồng...

Không chỉ Công ty Đá granite Phú Yên, việc thu thuế tài nguyên đối với gần 150 DN khai thác khoáng sản trên địa bàn tỉnh Phú Yên ở con số rất thấp. Trung bình trong 5 năm qua, thuế tài nguyên khoáng sản thu được mỗi năm chưa đến 7 tỉ đồng, chưa bằng 0,5% tổng thu ngân sách của tỉnh. Trong khi đó, có hàng triệu tấn khoáng sản bị khai thác vô tội vạ, “chảy” ra khỏi địa phương. Mới đây, trong quá trình chặn bắt xe quá tải, lực lượng chức năng tỉnh Phú Yên phát hiện hàng đoàn xe chở đá khối granite để xuất trái phép ra ngoài tỉnh.

Trong báo cáo về tình hình thu thuế tài nguyên khoáng sản gửi đến HĐND tỉnh Phú Yên mới đây, Cục Thuế tỉnh này thừa nhận đang diễn ra tình trạng khai thác khoáng sản lậu, không nộp thuế tài nguyên. “Tình trạng xuất thô đá khối trái phép cũng đang diễn ra. Điều đó lý giải vì sao thuế tài nguyên những năm trước thu còn cao nhưng gần đây ngày càng teo tóp” - ông Ngô Đức Toàn, Cục trưởng Cục Thuế Phú Yên, cho biết.