7.000 lít hoá chất siêu độc đe dọa Hạ Long: Quảng Ninh vẫn loay hoay chờ

Sáng 13/8, theo ghi nhận của PV tại Cảng Cái Lân (Quảng Ninh), 2 container chứa máy biến thế và các phuy dầu chứa hóa chất PCB (Polychlorinated Biphenyls) - loại hóa chất siêu độc, chỉ sau Dioxin vẫn được lưu trữ trong điều kiện sơ sài tại Cảng đã nhiều năm qua, như một mối hiểm họa có thể ập xuống Vịnh Hạ Long - di sản Thiên nhiên thế giới bất cứ lúc nào.

Lô hàng nhập về rồi để phơi mưa nắng gần 7 năm tại Cảng Cái Lân (Quảng Ninh) 

Lô hàng nguy hại nằm “đày giời” gần 7 năm

Được biết, tháng 11/2007, Công ty Cổ phần Đầu tư Cửu Long Vinashin (nay là Công ty Cổ phần Đầu tư Cửu Long) nhập về một lô hàng thiết bị điện gồm các máy biến thế đã qua sử dụng tại Hàn Quốc, để phục vụ lắp đặt thi công dự án Nhà máy Nhiệt điện Sông Hồng tại Nam Định do Tập đoàn Công nghiệp Tàu thủy Việt Nam (Vinashin) làm chủ đầu tư.

Khi về đến cảng Cái Lân, các cơ quan chức năng phát hiện 1/3 máy biến thế của lô hàng có chứa PCB trong dầu biến thế. Do PCB là chất thải nguy hiểm, chất hữu cơ khó phân hủy nên theo quy định chỉ được nhập khẩu với mục đích quản lý chất thải an toàn. Vì vậy, lô hàng trên phải được chuyển về nước.

Ngày 17/7/2008, UBND tỉnh Quảng Ninh có quyết định xử phạt vi phạm hành chính Công ty Cổ phần Đầu tư Cửu Long Vinashin vì vi phạm Luật Bảo vệ Môi trường và buộc phải trả lại lô hàng nhiễm PCB nói trên về nước. Tuy nhiên, Công ty này không thể tái xuất về Hàn Quốc do đối tác xuất khẩu không nhận lại.

Vì vậy, suốt gần 7 năm qua, lô hàng máy biến thế chứa gần 7.000 lít dầu nhiễm PCB độc hại, mặc dù đã được đóng trong các container nhưng vẫn tiềm ẩn nguy cơ tràn ra môi trường, uy hiếp Vịnh Hạ Long vẫn nằm ở Cảng Cái Lân, cách mép nước Vịnh Hạ Long chừng hơn 200m.

Theo ông Hoàng Danh Sơn - PGĐ Sở Tài Nguyên và Môi trường Quảng Ninh, do số lượng dầu nhiễm PCB tại Cảng Cái Lân nhiều, lại nằm ngay sát vịnh Hạ Long nên tiềm ẩn một nguy cơ quá lớn. Nếu không may một phần hoặc tất cả số lượng PCB này tràn xuống biển, vịnh Hạ Long sẽ vĩnh viễn không thể khôi phục nguyên trạng. 

Mặc dù vậy, đến tháng 5/2014, sau gần 7 năm, các bên liên quan mới tiến hành đóng gói tại chỗ máy biến thế và lô dầu nhiễm PCB này. Số lượng dầu nhiễm PCB lấy ra từ máy biến thế chứa đầy 34 phuy, 200 lít/phuy và 1 phuy 100 lít, tổng số dầu nhiễm PCB khoảng 7.000 lít.

Ngoài ra, thân máy biến thế, toàn bộ lượng gạch lát nền và cát xung quanh khu vực đặt máy biến thế cũng được đào lên. Tất cả được bảo quản trong 2 container và vẫn đặt trong khu vực kho bãi của Cảng Cái Lân.

Việc lưu trữ, bảo quản này cũng không theo một quy chuẩn, tiêu chuẩn nào vì Sở Tài nguyên và Môi trường Quảng Ninh không nhận được hướng dẫn cụ thể của Bộ Tài nguyên và Môi trường. Việc bảo quản mới dừng ở mức đảm bảo kín, container có khung khỏe và có chuông báo cháy, báo nổ. 

Tuy nhiên, lô hàng này vẫn tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây tràn số dầu nhiễm PCB này ra môi trường, nhất là đang trong mùa mưa bão. "Nếu sét mà đánh vào 02 container này thì không biết hậu quả thế nào”, ông Sơn lo lắng. 

 Về phương án vận chuyển và tiêu hủy số hóa chất độc hại này, ông Hoàng Danh Sơn cho biết, Sở Tài nguyên và Môi trường Quảng Ninh đã có công văn yêu cầu Công ty Cổ phần Đầu tư Cửu Long lên phương án vận chuyển hai container nói trên về kho lưu giữ an toàn của Công ty tại Hải Phòng.

Sở cũng gửi công văn lên Bộ Tài nguyên và Môi trường xem xét, ra văn bản hướng dẫn Công ty này vận chuyển, xử lý lô hàng. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại vẫn chưa nhận được hồi âm từ hai phía.

Ngay với phương án tiêu hủy số hàng này, ông Hoàng Danh Sơn cho biết, hiện cả nước chỉ có một đơn vị ở Kiên Giang có đủ công nghệ tiêu hủy PCB. Tuy nhiên, việc vận chuyển cả một khối lượng lớn dầu nhiễm PCB ở cảng Cái Lân đến nơi tiêu hủy cũng là nhiệm vụ vô cùng khó khăn.

Quảng Ninh chờ hướng dẫn của Bộ TN&MT

Trải qua nắng mưa, lô hàng bị gỉ sét, có nguy cơ đe dọa đến môi trường vịnh

Trưa 13/8, trong buổi làm việc với báo chí, ông Đặng Huy Hậu - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh cho biết, hiện 7.000 lít dầu đã được đóng gói đưa vào 2 container, có hệ thống thông gió, hệ thống báo cháy, đảm bảo nhiệt độ an toàn, có bảo ôn, được kẹp chì niêm phong, có cảnh báo nguy hiểm rất cẩn thận, được bảo vệ 24/24, nơi này gần như không có người và phương tiện hoạt động.

Trước mắt, để đảm bảo an toàn, không để hóa chất độc hại rò rỉ ra môi trường, tỉnh đã có chỉ đạo và yêu cầu đơn vị có lô hàng này phải một là vận chuyển đi nơi khác, hai là lên phương án để xử lý. Lô hàng có một loại chất thải nguy hại, theo quy trình khoa học thì phải có sự hỗ trợ của bộ chuyên ngành. Bộ TN&MT vẫn đang nghiên cứu cách xử lý thế nào cho triệt để.

Hiện nay, UBND tỉnh, Sở TN&MT có văn bản đề nghị bộ này có văn bản hướng dẫn sớm nhất để xử lý lô hàng nói trên.

Lý do vì sao lô hàng này nằm ở cảng Cái Lân gần 7 năm mà chưa được xử lý dứt điểm, ông Hậu cho hay, do liên quan đến quy trình xử lý và nhất là bản thân đơn vị nhập lô hàng này về có biến động về tổ chức. Trước kia đơn vị này là của Vinashin, sau đó Vinashin phá sản, chuyển đổi từ doanh nghiệp này sang doanh nghiệp kia nên nảy sinh những phức tạp riêng.

Cuối năm 2007, đầu năm 2008, tỉnh đã có nhiều văn bản chỉ đạo rồi nhưng tiến độ không nhanh được. Tỉnh Quảng Ninh tìm nhiều lần mới ra cái doanh nghiệp chủ sở hữu lô hàng này là Công ty Cửu Long.

Hiện nay, trách nhiệm chính xử lý lô hàng này phải thuộc về Công ty Cửu Long. Tỉnh sẽ chỉ đạo, trên cơ sở hướng dẫn, phối hợp, hỗ trợ của Bộ TN&MT và các cơ quan hữu quan của Trung ương.

Theo ông Hậu, hiện nay chưa có quy trình hướng dẫn của Bộ TN&MT nên chưa biết khi nào sẽ xử lý dứt điểm lô hàng này. Quan điểm của tỉnh Quảng Ninh sẽ quyết tâm xử lý triệt để lô hàng này với sự hỗ trợ tích cực của Bộ TN&MT hướng dẫn và sự vào cuộc của doanh nghiệp; kiên quyết bằng mọi biện pháp không để xảy ra tình trạng rò rỉ gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến Vịnh Hạ Long.  

PCB là hóa chất có độc tính rất cao (chỉ kém 10 lần loại dioxin độc nhất), khó phân hủy trong môi trường tự nhiên, có khả năng di chuyển và phát tán xa đồng thời hấp thụ dễ dàng trong các cơ thể sống. PCB được sử dụng làm phụ gia trong dầu của các thiết bị điện. PCB có thể gây ngộ độc cấp tính như nổi mụn, cháy da, bỏng mắt.

Về lâu dài, PCB dù ở nồng độ nhỏ cũng phá hủy gan, rối loạn sinh sản, biến đổi gene, gây ung thư, quái thai, dị dạng, tác động đến sự phát triển của trẻ nhỏ. Năm 1999 ở Bỉ, 25 lít dầu máy biến thế có chất PCB đã chảy ra một khu vực thu gom chất thải tái chế làm thức ăn cho gia súc. Nước này phải chi phí hơn một tỷ USD để giải quyết hậu quả.