VRN kêu gọi dừng đập Don Sahong, vãn hồi hợp tác Mê Công

Ảnh minh hoạ: IE

Theo thông tin mới nhất từ thông cáo báo chí ngày 18/6/2014 của tổ chức Sông ngòi quốc tế, hoạt động xây dựng công trình đập Don Sahong vẫn đang được tiến hành bất chấp sự phản đối từ chính phủ các nước hạ lưu và yêu cầu phải tiến hành tham vấn khu vực. Các tài liệu trước đây đã thể hiện rằng Dự án thủy điện Don Sahong là một công trình nằm trên dòng chính sông Mê Công. Vì vậy, theo Hiệp định Mê Công 1995, dự án này bắt buộc phải tuân thủ quy trình thông báo, tham vấn và thỏa thuận trước (PNPCA) với các quốc gia Ủy hội Mê Công. Tuy nhiên, các viên chức phía Lào liên tiếp cho rằng con đập này không nằm trên dòng chính của sông Mê Công và muốn bỏ qua quy trình PNPCA này. Lào đang đơn phương xúc tiến triển khai công trình này bất chấp sự phản đối của  chính phủ và nhân dân các nước Campuchia, Thái Lan, Việt Nam.

Việc Lào đơn phương tiến hành dự án Don Sahong mà không thông qua quy trình PNPCA sẽ là một bước đi sai lầm thứ hai sau dự án đập Xayaburi và sẽ đặt dấu chấm hết cho hiệu lực của Hiệp định Mê Công năm 1995, thách thức hợp tác trong Ủy hội sông Mê Công, đồng thời nó đưa an ninh sinh kế của hàng chục triệu người dân trong lưu vực sông Mê Công đến nguy cơ bất ổn. 

Trước diễn biến trên, Mạng lưới Sông ngòi Việt Nam (VRN) và các thành viên VRN kiên quyết phản đối việc phía Lào đơn phương triển khai xây dựng đập Don Sahong mà không tuân thủ quy trình Thông báo, Tham vấn và Thỏa thuận trước (PNPCA). VRN ủng hộ nỗ lực và tuyên bố chung của các chính phủ Campuchia, Thái Lan và Việt Nam rằng dự án đập Donshahong cần tuân theo thủ tục PNPCA quy định trong Hiệp định Mê Công 1995. VRN yêu cầu chính phủ Lào cần dừng ngay lập tức tất cả các hoạt động xây dựng liên quan tới công trình Don Sahong và Xayabury cho tới khi kết quả nghiên cứu về tác động hạ lưu của hệ thống bậc thang thủy điện dòng chính sông Mê Công được khẳng định. VRN yêu cầu tất cả các dự án trên dòng chính sông Mê Công cần phải tuân thủ nghiêm túc các quy định và thủ tục trong Hiệp định Mê Công 1995 và các quy định khác của luật pháp quốc tế.

Trước thềm kỳ họp Hội đồng Ủy hội sông Mê Công diễn ra ngày 26 tháng 6 năm 2014, VRN kêu gọi Chính phủ các nước Việt Nam, Campuchia và Thái Lan và cộng đồng các nhà tài trợ, các đối tác phát triển của Ủy hội cần có hành động dứt khoát yêu cầu Chính phủ Lào tuân thủ PNPCA đối với dự án đập Donshahong và nghiêm túc thực hiện cam kết với các quốc gia thành viên Ủy hội sông Mê Công.

Sông Mê Công là dòng sông quốc tế, tài sản chung của tất cả các quốc gia và người dân trong lưu vực, mọi quyết định liên quan tới việc sử dụng nguồn tài sản chung này không thể do một phía đơn phương thực hiện mà cần phải tôn trọng quyền và đạt được sự đồng thuận của tất cả các quốc gia liên quan.