Tấm lợp amiăng gây ung thư: tranh luận gay gắt tại hội thảo

Quang cảnh buổi hội thảo - Ảnh: Nguyễn Quang

Người bảo có nguy cơ gây ung thư cao

Hội thảo nhằm mổ xẻ vấn đề quản lý và sử dụng amiăng trắng trong sản xuất tấm lợp sau khi Bộ Y tế căn cứ vào khuyến cáo của tổ chức y tế thế giới (WHO), đã trình chính phủ kiến nghị cấm sử dụng amiăng trắng trong sản xuất tấm lợp xây dựng do nguy cơ gây ra ung thư cho con người.

Mở đầu hội thảo, đại diện WHO tại Việt Nam cho rằng, theo báo cáo của WHO và tổ chức lao động quốc tế (ILO), các bệnh liên quan đến amiăng là ung thư phổi, u trung biểu mô, xơ phổi, ung thư thanh quản, ung thư buồng trứng… Do đó hai tổ chức này khuyến nghị cấm hoàn toàn mọi dạng amiăng là cách hiệu quả nhất để loại bỏ mọi bệnh liên quan tới loại vật liệu này.

Vị đại diện WHO nêu dẫn chứng, theo ước tính của WHO năm 2004, có tới 107.000 người chết liên quan tới amiăng. Ông này cũng cho hay, hiện nay trên thế giới có 54 quốc gia chính thức cấm amiăng, do vậy Việt Nam nên cấm sử dụng amiăng và sử dụng các vật liệu thay thế mà hiện nay hoàn toàn đủ điều kiện.

Cùng quan điểm, đại diện Cục quản lý môi trường y tế (Bộ Y tế) dẫn thông tin của cơ quan nghiên cứu ung thư quốc tế (IARC) khẳng định: "tất cả các loại amiăng đều gây ung thư và không có ngưỡng an toàn cho các chất gây ung thư".

Vị đại diện đưa ra hàng loạt lý do nên cấm sử dụng amiăng, đó là: rất khó để kiểm soát an toàn tại các cơ sở sản xuất sử dụng amiăng, khả năng gây bệnh rất cao dù mức độ tiếp xúc thấp, đã có sản phẩm thay thế an toàn được sản xuất với quy mô công nghiệp tại Việt Nam… Cụ thể hơn, đại diện cục quản lý môi trường y tế dẫn chứng, kết quả nghiên cứu khoa học của Bộ Y tế giai đoạn 2010-2011 tại sáu bệnh viện ghi nhận 447 trường hợp bệnh nghi ngờ đến amiăng nhập viện thì có 46 trường hợp được chẩn đoán ung thư trung biểu mô màng phối (chiếm trên 10%).

Bên bảo không có bằng chứng cụ thể

Phản bác lại hai ý kiến trên, TS Võ Quang Diệm - Phó chủ tịch hiệp hội tấm lợp Việt Nam viện dẫn số liệu có tới 149 quốc gia và vùng lãnh thổ hiện nay vẫn đang sử dụng amiăng trong sản xuất các sản phẩm, trong đó có cả các nước lớn như Mỹ, Nga, Trung Quốc…"Tôi băn khoăn tại sao bộ Y tế không đi lo chống quyết liệt những thứ độc hại hơn nhiều dễ nhận thấy hàng ngày như thuốc lá chẳng hạn, mà lại đi ngăn chặn tấm lợp - trong khi chúng có lịch sử 50 năm nay mà không có bằng chứng nghiên cứu rõ ràng nào về độc hại của nó cả", TS Diệm bày tỏ.

Trong khi đó, dù không đăng ký phát biểu từ trước, nhưng một lãnh đạo doanh nghiệp tấm lợp tại Đông Anh (Hà Nội) đã giơ tay xin phát biểu trong "nghẹn ngào", thậm chí không thể ngừng nói khi nhiều lần được chủ tọa nhắc nên dừng lại vì quá thời gian. "Chúng tôi có hàng nghìn cán bộ nhân viên hàng ngày vẫn tiếp xúc trực tiếp với amiăng, 100% đều được khám sức khỏe, chiếu chụp cẩn thận và được chuyên gia y tế đánh giá nhưng không có vấn đề gì nghiêm trọng. Chẳng ai trong chúng tôi chết vì ung thư, quy chụp như thế là vơ đũa cả nắm khiến doanh nghiệp lao đao, khốn khó", vị lãnh đạo doanh nghiệp nói trong bức xúc.

Một diễn biến bất ngờ khác khi ông Lê Văn Tới - Vụ trưởng vụ Vật liệu xây dựng (Bộ xây dựng) dẫn chứng kết quả chương trình khám bệnh nghề nghiệp và đo môi trường lao động cho công nhân và các doanh nghiệp ngành sản xuất tấm lớp amiăng xi măng được bệnh viện Xây dựng (Bộ Xây dựng) triển khai trong suốt sáu năm (2008-2013). Kết quả sau khi tiến hành khám cho gần 3.600 công nhân các nhà máy tấm lợp - những người lao động trực tiếp tiếp xúc với amiăng trắng, kết quả hội chẩn sáu năm liên tiếp được công bố bởi hội đồng đọc phim uy tín cho thấy: Không phát hiện tổn thương điển hình của bệnh bụi phổi liên quan đến amiăng. Vì lẽ đó, ông Tới kiến nghị cần tiếp tục cho phép sử dụng amiăng trắng trong sản xuất tấm lợp đi kèm kiểm soát chặt chẽ và bảo vệ môi trường nghiêm ngặt.

Chưa thể đưa ra kết luận

Tham gia ý kiến đóng góp, ông Lê Hồng Tịnh - ủy viên thường trực Ủy ban khoa học công nghệ và môi trường Quốc hội- người đồng chủ trì hội thảo khẳng định, mọi ý kiến cần tập trung vào quyền của con người đã ghi trong hiến pháp, đó là mọi người có quyền được sống trong không khí trong lành và cái gì có hại cho dân thì cấm. Tuy nhiên ông Tịnh cũng lưu ý mọi vấn đề cần nghiên cứu kỹ và có lộ trình cụ thể chứ không được nóng vội.

Kết luận cuộc họp, thứ trưởng bộ xây dựng Nguyễn Trần Nam thừa nhận, vấn đề tại hội thảo còn có nhiều ý kiến "trái chiều và tranh luận gay gắt, thậm chí bức xúc", đồng thời ông Nam nói "khó có thể đưa ra kết luận được". Theo vị thứ trưởng xây dựng, những vấn đề ảnh hưởng độc hại của amiăng trắng trong sản xuất tấm lợp cần phải có những nghiên cứu sâu hơn, thuyết phục hơn của các nhà khoa học, các cơ quan chức năng, trước khi cơ quan có thẩm quyền đưa ra quyết sách cuối cùng là "cấm" hay "không cấm".

"Tới đây, sau khi trải qua quá trình xem xét, tổng hợp ý kiến từ các bộ ngành trên cơ sở đặt vấn đề sức khỏe của người dân lên trên hết, cộng với xem xét hài hòa các yếu tố kinh tế- xã hội, các lợi ích của người dân, doanh nghiệp, các bộ liên quan sẽ đề xuất với chính phủ ra quyết định cuối cùng.

Còn hiện nay khi quyết định của Thủ tướng còn hiệu lực, việc sản xuất vẫn tiến hành bình thường, tuy nhiên lưu ý các doanh nghiệp cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về an toàn lao động, đặc biệt quan tâm chăm sóc sức khỏe của người lao động", ông Nam nhấn mạnh.