Cần Thơ: Khó khăn, lúng túng trong xử lý rác

 Đặc biệt, kể từ đầu năm đến nay, tức là sau 10 năm thành phố Cần Thơ trực thuộc Trung ương, công tác xử lý rác thải càng bộc lộ yếu kém khi người dân ở quận Ô Môn không cho xe chở rác vào đổ tại bãi rác tạm ở phường Phước Thới. Mới đây nhất là nhân dân huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long, cũng ngăn chặn không cho xe chở rác vào Nhà máy xử lý rác Phương Thảo, huyện Long Hồ.

Nhà máy xử lý rác Phương Thảo bên núi rác

Sau khi tách thành phố Cần Thơ và tỉnh Hậu Giang vào đầu năm 2004, cả 2 địa phương sử dụng chung bãi rác Tân Long nằm trên địa bàn xã Tân Long, huyện Phụng Hiệp, tỉnh Hậu Giang, để đổ với khối lượng hơn 500 tấn rác/ngày. Bãi rác Tân Long do Công ty TNHH một thành viên Công trình đô thị thành phố Cần Thơ (sau đây gọi tắt là Công ty Công trình đô thị) quản lý. Những tưởng mọi việc sẽ suôn sẻ nên thành phố Cần Thơ không nghĩ đến việc quy hoạch và xây dựng bãi rác hay Nhà máy xử lý rác trên địa bàn của mình. Thế nhưng chỉ vài năm sau đó, do công tác xử lý môi trường không đảm bảo, hàng trăm hộ dân và chính quyền trong khu vực quanh bãi rác Tân Long đã gửi đơn yêu cầu các cơ quan chức năng không cho các phương tiện vào đổ rác vì gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe người dân. Đặc biệt, từ những năm 2012 -2013, khi bãi rác Tân Long quá tải và tình trạng ô nhiễm môi trường càng nghiêm trọng, hàng trăm hộ dân xã Tân Long khởi kiện Công ty Công trình đô thị thành phố Cần Thơ và yêu cầu bồi thường thiệt hại về sản xuất, sinh hoạt. Lúc này, chính quyền tỉnh Hậu Giang mới tuyên bố đóng cửa bãi rác và yêu cầu thành phố Cần Thơ không đổ rác vào bãi rác Tân Long nữa. Tuy nhiên, do thành phố Cần Thơ không có bãi rác nên yêu cầu tỉnh Hậu Giang kéo dài thời gian đổ rác ở bãi rác Tân Long. Đến ngày 31/12/2013, tỉnh Hậu Giang đã có quyết định chính thức đóng cửa bãi rác Tân Long vì đã quá tải và gây ô nhiễm môi trường. Cũng bắt đầu từ ngày đó, thành phố Cần Thơ đưa vào sử dụng bãi rác tạm đặt tại phường Phước Thới, quận Ô Môn.

Chỉ mới đưa vào sử dụng vài ngày thì đến lượt người dân phường Phước Thới và phường Thới An của quận Ô Môn chặn đường không cho xe chở rác vào vì cho rằng bãi rác gây ô nhiễm môi trường. Chính quyền và các ngành chức năng của thành phố Cần Thơ đã đến vận động, thuyết phục người dân và cho biết đây chỉ là bãi rác tạm. Thành phố sẽ cho xây dựng nhà máy xử lý rác cũng tại địa điểm trên đồng thời hứa sẽ khắc phục tình trạng ô nhiễm tại bãi rác bằng cách xây dựng hàng rào chắn bao quanh, trồng cây xanh, phun thuốc khử mùi... Người dân đã đồng ý cho xe chở rác tiếp tục vào đổ. Thế nhưng mới đây, cụ thể là vào ngày 22/4, hàng trăm người dân ở 2 địa phương nói trên đã dùng bao cát và dùng cây rào chắn không cho xe đổ rác vào vì cho rằng bãi rác gây ô nhiễm trầm trọng và các cơ quan chức năng đã không giữ lời hứa trong việc xử lý tình trạng ô nhiễm môi trường. 

Lãnh đạo và các cơ quan chức năng thành phố Cần Thơ đến tuyên tuyền vận động nhưng không thuyết phục được người dân. Bà con cho rằng chính quyền đã không thực hiện đúng lời hứa của mình, không thực hiện các biện pháp xử lý môi trường làm ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe và sinh hoạt, sản xuất của bà con. Và cũng từ đó đến nay, bãi rác tạm Ô Môn đã bị người dân không cho xe chở rác vào. Mỗi ngày có đến hàng chục người canh giữ ngay ở đầu đường vào bãi rác, đến nửa đêm mới về, kiên quyết không cho tiếp tục đổ rác.

Ngay sau khi sự việc trên xảy ra, lãnh đạo thành phố Cần Thơ đã tổ chức rất nhiều cuộc họp nhằm giải quyết vụ việc nói trên. Hầu hết lãnh đạo thành phố đều cho rằng người dân đấu tranh không cho đổ rác vì cho rằng bãi rác gây ô nhiễm môi trường là đúng. 

Để giải quyết bài toán rác không có nơi đổ, lãnh đạo thành phố Cần Thơ đã yêu cầu các địa phương trước mắt rác ở địa phương nào thì địa phương đó tự lo nơi đổ. Riêng các quận trung tâm như Ninh Kiều, Bình Thủy, Cái Răng... thì Công ty Công trình đô thị Cần Thơ sẽ sử dụng các trạm trung chuyển rác để trữ rác tạm, chuyển một phần rác thải đổ tạm ở bãi rác huyện Cờ Đỏ, sử dụng các lò đốt đặt tại quận Cái Răng và tiếp tục tìm nơi đổ rác mới. Chỉ trong 3 ngày sau đó, khi các trạm trung chuyển rác và nhiều khu phố đã bắt đầu bốc mùi thì rác ở 3 quận trung tâm thành phố Cần Thơ cũng đã có nơi xử lý. Đó là Nhà máy xử lý rác Phương Thảo, đặt tại huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long. Doanh nghiệp này đã ký hợp đồng với Công ty Công trình đô thị thành phố Cần Thơ mỗi ngày cung ứng cho doanh nghiệp trên 200 tấn rác thải để xử lý. 

Những tưởng bài toán xử lý rác ở Cần Thơ bước đầu đã có lời giải để thành phố có thời gian tiếp tục chuẩn bị đầu tư xây dựng máy máy xử lý rác lâu dài, quy mô lớn trên địa bàn. Tuy nhiên, Công ty Phương Thảo mới vận hành thử nghiệm và chưa được UBND tỉnh Vĩnh Long cho phép hoạt động chính thức vì cho rằng nhà máy chưa đảm bảo các tiêu chuẩn về môi trường. Cũng vì lý do trên mà tỉnh Vĩnh Long đã không cho Công ty tiếp nhận rác trên địa bàn để xử lý, đồng thời có Công văn đề nghị UBND thành phố Cần Thơ chỉ đạo không cho Công ty Công trình đô thị thành phố Cần Thơ ký hợp đồng và vận chuyển rác đến Công ty Phương Thảo. Cũng với lý do trên mà đến ngày 6/5, hàng trăm người dân huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long, đã chặn đường không cho xe chở rác của Công ty Công trình đô thị thành phố Cần Thơ chuyển rác đến vì cho rằng rác tại Vĩnh Long còn không có nơi đổ, gây ô nhiễm môi trường nên không cho xe chở rác từ Cần Thơ sang. Một lần nữa rác ở các quận trung tâm của thành phố Cần Thơ tiếp tục ùn ứ ở nhiều nơi do không có nơi đổ. 

Trước tình hình trên, thành phố Cần Thơ đã chỉ đạo các cơ quan chức năng khẩn trương mở rộng quy mô bãi rác Cờ Đỏ để vận chuyển rác vào. Tuy nhiên, đoạn đường vận chuyển rác từ trung tâm thành phố Cần Thơ đến bãi rác Cờ Đỏ có chiều dài trên 60 km, đường giao thông nhỏ, cầu yếu nên chỉ vận chuyển rác bằng các phương tiện nhỏ với tải trọng xe từ 3,5 tấn trở lại trong khi lượng rác cần tiêu thụ mỗi ngày của 3 quận trung tâm khoảng 300 tấn rác nên gây khó khăn rất lớn cho các doanh nghiệp vận chuyển. Rác ở một số khu vực trung tâm tiếp tục ùn ứ vì không có nơi thu gom, vận chuyển kịp. Ngoài ra, đây cũng là giải pháp tình thế trước mắt vì không biết khi nào người dân huyện Cờ Đỏ tiếp tục chặn xe rác như các địa phương khác vì bãi rác gây ô nhiễm môi trường. 

Cũng xin nói thêm là mặc dù thành phố Cần Thơ đã có chủ trương mời gọi các nhà đầu tư trong và ngoài nước đến đầu tư nhà máy xử lý rác và cũng đã có hàng chục doanh nghiệp nước ngoài đến giới thiệu công nghệ nhưng đến nay, thành phố vẫn chưa có quyết định chính thức nên ký kết với doanh nghiệp nào. 

Việc xử lý rác của thành phố Cần Thơ gần đây cho thấy do lơ là, chủ quan ngay từ đầu đã dẫn đến những khó khăn, lúng lúng và bị động như hiện nay. Thành phố đã có một thời gian dài để chuẩn bị, đã qua rất nhiều đời lãnh đạo mà không quy hoạch, xây dựng được một bãi rác có quy mô để phục vụ người dân trên địa bàn, đến khi các địa phương lân cận lên tiếng mới bắt tay vào thực hiện. Ngay trong quá trình thực hiện cũng bộc lộ nhiều yếu kém như: Triển khai chậm, thiếu kiên quyết, triển khai không đồng bộ các hạng mục gây ô nhiễm môi trường. Đây là nguyên nhân chính dẫn đến người dân phản đối, bất bình và ngăn cản không cho xe vào. Ngay cả việc chọn công nghệ nào để xây dựng nhà máy xử lý rác thải hiện nay của thành phố cũng đang lúng túng chưa có lời giải. 

Từ những tồn tại trên, ý kiến của một số lãnh đạo thành phố Cần Thơ cho rằng cần phải xử lý nghiêm những người được giao nhiệm vụ nhưng không hoàn thành, nên điều chuyển sang các vị trí khác. Tuy nhiên, vấn đề này còn phải chờ. Trước mắt, thành phố đang rất lúng túng và đối mặt với nhiều khó khăn trong việc loay quay tìm nơi đổ rác.