Bệnh lạ hoành hành ở làng Ó !

Cả nhà cùng tê tê

Siu Blom và Đinh Kring

Siu Ar (sinh năm 1979) là chị cả trong một gia đình bảy chị em ở làng Ó, xã Albá, huyện Chư Sê. Bố của Siu Ar chết năm 2004. Trước đó, năm 2003, mẹ cô cũng bị chết mà không biết chết vì bệnh gì. Điều lạ là mới đây, khoảng tháng 2/2009, Siu Bleh (19 tuổi)- em trai út của Siu Ar bỗng dưng thức giấc và phát hiện đôi chân mình tê cứng, đứng dậy thì đau, đi lại rất khó khăn. Rồi mấy hôm sau, hiện tượng trên lan dần lên đầu gối, rồi đến hai cánh tay.

Và những ngày kế tiếp trong tháng đó, “bệnh lạ” lại tấn công sang những anh chị em khác của Siu Bleh như: Siu Hlem, Siu Blom, Siu Ar. Điều đáng ngạc nhiên là Siu Ir (1982) đi bộ đội, đang trong giai đoạn huấn luyện cũng đành giải giải ngũ vì chân tay cứ bị “tê tê, đau đau”.

Người anh trai Siu Er (1980) ở phía vợ tại Chư Prông cũng mắc chứng bệnh y vậy. Nặng nhất là Siu Blom (1985). Từ ngày phát bệnh đến giờ cô cứ nằm liệt một chỗ. Ăn uống, sinh hoạt đều phải nhờ người nhà giúp đỡ. Đôi chân bị tê ngày một teo nhỏ lại.

Hôm chúng tôi đến nhà, cả làng Ó hầu như đều đi làm, kể cả trẻ con cũng tranh thủ mấy tháng nghỉ hè theo giúp bố mẹ. Duy chỉ có nhà của mấy chị em Siu Ar là còn mở cửa. Hiện cả nhà Siu Ar chỉ có chồng Siu Ar (Đinh Kring) và hai con nhỏ của cô là chưa mắc bệnh này.

Siu Ar cho biết: “Năm 2003, mẹ mình đột nhiên cũng có hiện tượng này rồi chết. Năm sau bố Đinh Riu cũng mắc bệnh như thế rồi mất. Hồi đó, cả làng đâu có ai quan tâm đến chuyện bệnh rồi đột ngột mất, cho đến khi cả bảy chị em mình bệnh thì làng mới tá hỏa đó chứ”.

Sau ba tháng mắc bệnh, Siu Blom ốm rất nhiều. Cô cứ chảy nước mắt khi thấy người lạ đến thăm. Sau khi đỡ em vợ ngồi dậy, rồi buộc tóc giúp cho cô (vì tay Blom không nhấc lên được), Kring cho biết: “Từ khi bị bệnh tới giờ, Blom đã được đưa đi bệnh viện. Song nằm lâu mà bệnh tình không khỏi nên chúng tôi mới đưa em về được mấy hôm. Bác sĩ cũng không nói nó bị bệnh gì cả”. Hỏi ra viện có giấy tờ gì không, Kring lắc đầu. Blom nghẹn ngào: “Chân tay em lúc nào cũng tê và đau lắm. Em lo lắm vì lúc bố mẹ mất cũng bị bệnh như em!”.

Ngoại trừ Siu Ir ở huyện Chư Prông với vợ, thì cả thảy 9 người nhà Siu Ar tá túc trong hai ngôi nhà sàn chật hẹp, thiếu thốn đủ mọi thứ. Mọi người trong nhà mắc chứng bệnh lạ, lúc thì nặng, lúc thì nhẹ, nơi cứ thay nhau đi làm thuê để đùm bọc lẫn nhau. Năm ngoái, bán mì, bắp trong vườn (nhà có hai sào đất thay nhau trồng bắp, mì) được 1.800.000 đồng.

Hỏi sao đủ ăn cả năm thì Kring cười buồn: “Thì ai thuê gì làm nấy, như đào hố trồng tiêu, trồng cà phê…”. Đất trong vườn tốt, sao mình không trồng tiêu hay cà phê cho thu nhập cao? Krinh buồn bã:  “Biết vậy, nhưng phải làm thuê cho người ta thôi. Chứ trồng cà phê hay tiêu thì phải có nhiều vốn. Mình lấy đâu ra tiền để trồng những thứ ấy!”.

Không phải tại Yàng

Trước ngôi nhà mấy chị em trong gia đình Siu Blom đang ở

Ông Đinh Văn Thái – Phó chủ tịch UBND xã Albá - cho biết: “Biết được hoàn cảnh khó khăn của gia đình Siu Ar, cuối năm 2008, chúng tôi cũng đã tổ chức vào động viên, thăm hỏi. Khi biết cả nhà đều bị mắc chứng bệnh lạ, xã cũng đã báo lên Hội chữ thập đỏ huyện và Hội chất độc da cam huyện Chư Sê rồi và các tổ chức này cũng đã vào thăm, tìm hiểu tình hình của gia đình”.

Anh Kring - chồng Siu Ar - cũng nói: “Ông Nguyễn Văn Lành-Chủ tịch UBND huyện Chư Sê biết được chuyện bệnh tình gia đình chúng tôi nên cũng có đến thăm hỏi và đưa mọi người đến Bệnh viện đa khoa tỉnh khám bệnh. Em Blom bây giờ cũng đã đỡ hơn trước nhưng nó vẫn chưa thể đi lại được”.

Tại Khoa Nội tổng hợp Bệnh viện đa khoa tỉnh Gia Lai, chúng tôi được biết Siu Blom nhập viện ngày 16/6, mới được ba ngày thì cả gia đình xin đưa em về vì lí do…không quen biết ai cả. Theo bệnh án của Blom thì chẩn đoán ban đầu yếu, teo cơ hai chân, phản xạ gân giảm, không rối loạn cảm giác.

Mạch, huyết áp ổn định. Khi xét nghiệm điện giải đồ thì Blom không bị hạ cali máu (yếu tố dẫn đến liệt), chụp X-Quang cột sống thì không có tổn thương cột sống. Kết quả xét nghiệm công thức máu, nước tiểu đều bình thường. Yếu hai chân chưa rõ nguyên nhân… Tuy nhiên, sau một thời gian theo dõi điều trị thì bước đầu các bác sĩ xác định nguyên nhân là có thể bị viêm đa dây thần kinh.

Bác sĩ Nguyễn Thịnh-Phó Khoa nội tổng hợp Bệnh viện đa khoa tỉnh Gia Lai-người trực tiếp khám bệnh cho Blom-cho biết: “Với những gì đã làm (khám, xét nghiệm…) cùng với các phương tiện hiện có thì tôi có thể xác nhận trường hợp của Blom là bị viêm đa dây thần kinh. Nó có nhiều nguyên nhân đẫn dến trường hợp này, có thể do yếu tố di truyền (bố, mẹ đã bị), dinh dưỡng và có thể là do bệnh lí khác như tiểu đường (xét nghiệm không có), nghiện rượu bia…Bệnh này, tùy mức độ tổn thương mà có thể ảnh hưởng đến tính mạng (xác suất rất thấp). Nếu bị teo cơ, người bị liệt nặng, ảnh hưởng đến khả năng hô hấp và dẫn đến tử vong. Nhưng tình hình của Blom thì chưa nặng, có thể điều trị bằng cách cung cấp thêm nhiều Vitamin B (B1,B6…)”. Và bác sĩ Nguyễn Thịnh cũng khẳng định: “Siu Blom cần phải nhập viện lại để điều trị dứt điểm, tránh để mọi người tung tin thất thiệt gây hoang mang cho dân làng!”.

Nhập viện trở lại, đó là điều nên làm. Nhưng hiện tại dân làng Ó còn rất mê tín. Mọi người trong làng cứ nghĩ cha mẹ Siu Ar mất là do đến tuổi Yàng bắt đi. Thế nhưng khi cả 7 chị em Siu Ar “rủ nhau” bệnh y hệt như cha mẹ thì họ lại phao tin lên rằng: “Do thế hệ trước (ông bà Siu Ar) nuôi trâu, bò, ngựa nhưng lại không cúng Yàng nên mới bị Yàng phạt cả nhà.

Phải đi xem bói, xem thử trúng con gì thì cúng Yàng con đó. Nếu trúng bò thì cúng bò, trúng trâu phải cúng trâu thì mới khỏi. Nếu nghèo khổ quá thì cả nhà chỉ chờ chết thôi, không nhờ ai được đâu. Có đi bệnh viện cũng không thể chữa khỏi bệnh vì bệnh này là do Yàng phạt mà nên!”.

Mọi người nói vậy nhưng cả nhà chẳng biết lấy tiền đâu ra mà cúng. Gia tài chỉ là 2 căn nhà sàn sập xệ, trong nhà không còn thứ gì đáng giá để bán mà cúng. Các anh em lại nhỏ, người nhiều tuổi nhất như Siu Ar cũng chỉ 30 tuổi, chưa hiểu gì về tục lệ, suốt ngày đi làm thuê, cuốc mướn nuôi các em và hai con nhỏ thì thời gian đâu nữa để nghỉ. Theo anh Đinh Kring-chồng Siu Ar-cho biết cũng nghe nói phải cúng Yàng nhà mới khỏi bệnh.

Thế nhưng theo ông Kpăh  Yang-ở xã Albá- người cùng đi bộ đội với cha Siu Ar- thì: “Tôi đi bộ đội từ năm 1969 với Đinh Riu. Anh ấy ở huyện đội khu 6 (huyện Mang Yang-Gia Lai ngày nay) năm 1972 thì bị thương. Siu Vil – vợ Riu thì đi bộ đội ở H15 (Tỉnh Đội Gia Lai). Tôi khẳng định không phải Yàng phạt đâu. Có thể là do chất độc da cam hay bị bệnh di truyền gì đó thôi. Đứa nào đổ tội cho Yàng, Yàng sẽ phạt đứa đấy!”.

Ông Nguyễn Văn Lành-Chủ tịch UBND huyện Chư Sê cho biết: “Trước mắt huyện sẽ tiếp tục hỗ trợ thêm gạo, tiền để gia đình Siu Ar ổn định cuộc sống. Ngoài ra, chúng tôi kêu gọi sự hỗ trợ từ một số doanh nghiệp để xây dựng một căn nhà mới (đang xây dựng), tiến hành làm chế độ theo diện gia đình chính sách để trợ cấp hàng tháng cho các em…”.