Công nghệ mới tiết lộ hành trình của loài chim

 Gắn thiết bị theo dõi trên một con chim dẽ nước cổ đỏ tại Đảo Shetland. Ảnh: Adam Rowland/RSPB

Trung tâm Khoa học bảo tồn RSPB hiện nay đang bắt đầu gắn thiết bị theo dõi để nghiên cứu về tập tính di cư, ăn uống và sinh sản của một số loài chim và động vật khác.

Tháng sáu năm ngoái, tại một hồ nhỏ trên đảo Fetlar ở Shetland, các nhà bảo tồn của trung tâm RSPB và các thành viên của nhóm nghiên cứu chim tại địa phương đã bắt được một con chim dẽ nước cổ đỏ, nó là một chú chim lội nước xinh xắn có kích cỡ bằng một con chim sẻ. Họ đã bắt được con chim một năm trước tại tổ của nó và gắn lên mình con chim một thiết bị nhỏ. Đó là một thiết bị định vị được chế tạo bởi Viện nghiên cứu chim của Thụy Sĩ, nó hoạt động như một thẻ điện tử ghi lại mức độ ánh sáng và thời gian.

Nó ghi lại thời gian của bình minh và hoàng hôn mỗi ngày, so với đồng hồ cố định, từ đó người ta có thể ước tính vị trí của thẻ. Thiết bị định vị này cấu tạo rất đơn giản, vì vậy nó nhỏ và nhẹ (khoảng 0.6g), đủ để con chim 35g có thể mang đi khắp nơi mà không có trở ngại gì.

Sau khi tháo thẻ ra và để con chim tiếp tục sinh hoạt theo thói quen bình thường, thẻ được cắm vào một máy tính, dữ liệu thu được đã cho thấy các tuyến đường di cư và địa điểm trú đông của loài chim này.

 Chú chim được gắn thẻ định vị. Ảnh: Adam Rowland/RSPB

Có phải chúng đã trú đông ở vịnh Shetland yên tĩnh? Không. Liệu chúng tới đâu đó gần và ấm áp hơn như ở Tây Ban Nha? Không. Chúng vượt Đại Tây Dương, đi xuống bờ biển phía đông của Hoa Kỳ, vượt qua Vịnh Mexico và Panama, trải qua mùa đông ở vùng biển giàu thức ăn ở phía nam của quần đảo Galapagos sau đó bay ngược trở về Shetland vào mùa xuân-một chuyến đi dài 16.000 dặm tuyệt vời.

Công nghệ theo dõi mới đã mở ra những kiến thức mới về tập tính của các loài động vật, sự di chuyển và di cư của chúng.

Điều quan trọng là việc thu nhỏ-làm cho các thiết bị định vị, bộ nhớ điện tử, nguồn năng lượng trở nên nhỏ hơn và nhẹ hơn. Trong những năm 1970,các thiết bị theo dõi động vật là vô tuyến là khả thi nhưng thiết bị này có kích cỡ như một nhà kho nhỏ. Tốt thôi nếu bạn đang nghiên cứu con nai sừng tấm hoặc gấu, nhưng chim dẽ nước thì không.

Hiện nay những thẻ định vị chỉ nhẹ chừng 5g có thể truyền tải vị trí của vật mang chúng thông qua vệ tinh. Thẻ vệ tinh đã giúp RSPB, BirdLife International và những nhà nghiên cứu khác biết được vị trí của chim hải âu tiếp xúc với tàu thuyền đánh cá ở các đại dương phía Nam. Thẻ vệ tinh cũng cho thấy nơi loài chim te te quý hiếm và xinh đẹp nghỉ ngơi khi không làm tổ trên các thảo nguyên Khazakh (một số ở Sudan, một số ở Ấn Độ và Oman). Nó cũng cho biết các địa điểm quan trọng  như nơi chúng dừng lại nghỉ ngơi trên quãng đường di cư.

Tại một trong các trạm dịch vụ gia cầm ở phía đông nam Thổ Nhĩ Kỳ, một đàn khoảng 3.200 con chim te-te được phát hiện, lúc đó người ta cho rằng đây là toàn bộ cá thể của đàn. Thẻ định vị cũng đã cho thấy chúng đang tự đặt mình vào con đường nguy hiểm bằng cách đi qua khu vực Trung Đông, nơi có nạn săn bắn diễn ra thường xuyên.

Thẻ  định vị vệ tinh cũng cho thấy hiện nay một số loài chim biển nước Anh đang di chuyển tới những vùng khác để tìm kiếm thức ăn.Những con chim phải đi hàng trăm cây số mỗi ngày để tìm lươn cát và cá trích cơm.

Thẻ định vị cũng có thể đo được nhịp tim và nhiệt độ cơ thể  động vật, gia tốc có thể phát hiện số lần vỗ cánh ở các loài chim, kết hợp với đo nước độ sâu và thời gian có thể đo được . Trong tương lai gần, thẻ định vị động vật hoang dã sẽ có thể trao đổi dữ liệu, gửi văn bản tin nhắn SMS đến bạn, và gửi video vị trí của con vật khi chúng di chuyển.

Thẻ định vị không chỉ tiết lộ sức chịu đựng động vật và tập tính của chúng mà còn cho biết các mối đe dọa chính đến động vật hoang dã. Vì vậy, chúng ta càng hiểu thêm về cách loài động vật di chuyển của chúng càng sớm càng tốt.