Sao không quảng bá để Tây ăn Tết với Ta?

Từ những đêm giao thừa xa xứ…

Cái Tết đầu tiên xa quê nhà, đọc vài dòng thư viết tay của anh của chị mà nước mắt lưng tròng.

Cầm gói quà với vài hạt dưa, cái phong bao lì xì và cánh thiệp xuân của cô bạn thân gửi sang, tưởng cây cỏ xung quanh là mai đào đang lung linh trong nắng lạ xứ người.

Ảnh minh họa.

Làm gì thì làm, học gì thì học, anh em lưu học sinh năm nào Tết đến cũng phải dành ra vài ngày hội hè. Cũng bánh chưng xanh, cũng câu đối đỏ, cũng áo dài khăn đóng, cũng à ơi những làn điệu quê nhà.

“Đêm giao thừa nghe một khúc dân ca”, chao ôi sao mà nhớ mà thương. Nhớ ai? Thương ai? cái tết, với hương của trời với hoa của đất, với mâm cơm gia đình, với em thơ khoe áo mới, với đồng nội thoảng gió heo may… Tất cả, dù giản dị đơn sơ, đã trở thành tình tự dân tộc chảy mãi trong dòng đời vần xoay miên viễn.
 
Ấy thế mà ngày càng có nhiều người bàn chuyện bỏ Tết Ta, ăn Tết Tây… Rằng phải thoát khỏi ảnh hưởng Trung Hoa; rằng phải tiết kiệm; rằng phải văn minh; rằng phải hội nhập… phải ăn Tết từ Noel đến Tết Tây cho nó... giống Nhật.v.v..

Sống giữa thế giới đại đồng ngày nay thì có nhiều thứ loài người phải thống nhất dùng chung, không thì khó làm ăn với nhau được, tiêu biểu nhất là lịch. Nhưng bảo rằng Dương lịch và Âm lịch cái nào hay hơn thì cũng khó trả lời.

Có bao giờ ta tự hỏi sao Âm lịch cứ đến ngày rằm là trăng tròn trĩnh trên đỉnh đầu còn tới giao thừa là … tối như đêm ba mươi? Cái độc đáo của người Việt là sống hài hòa giữa hai nhịp thời gian, Âm và Dương, không mâu thuẫn, không câu nệ, hài hòa như đất với trời, như chính triết lý sống ngàn đời của ông cha.

Khi ăn Tết cổ truyền dân tộc, chẳng người con dân đất Việt nào nghĩ mình đang ăn Tết của người Trung Hoa. Đó là chưa nói Trung Hoa nó có cái bản sắc của Trung Hoa, Việt có cái bản sắc của Việt. Ví như Hoa ăn Tết con bò, ta ăn Tết con trâu, Hoa ăn Tết con thỏ, ta ăn Tết con mèo. Rằng tương đồng thì tương đồng thật, như kiểu láng giềng gần thì có những phong tục giống nhau, nhưng cái hồn bên trong thì đã khác nhiều lắm, bởi tiếng nói, bởi lời ca, bởi làn khói hương nhẹ nhàng gửi tâm sự của cháu con cho tổ tiên nguồn cội.

“Tết nhất”, mà khởi nguồn là “tiết nhất”, hay “Nguyên đán” - buổi sáng đầu tiên, tức nói đến cái đổi thay đầu tiên của đất trời. Gió mới, nắng mới, đúng theo cách nói “Tết đến xuân về”, do đó mà cây cối đâm chồi nảy lộc. Mùa màng cũng theo đó mà có chạp, có giêng hai để biết phải vun xới ra sao, trồng trọt ra sao.

Lịch của nền văn minh lúa nước chú ý đến sự hài hòa giữa những đổi thay của tiết trời. Tết Nguyên đán mang ý nghĩa đó. Ngày nay, ta có thể bắt hoa nở lúc nào thì nở, cây đâm chồi lúc nào thì đâm, rồi có người nhân đó mà muốn thay luôn cái “Tết nhất” theo cách của ông bà!

Về phương diện kinh tế, có người bảo ăn Tết là lãng phí, là kìm hãm sự phát triển. Thôi thì đồng ý nôm na theo cách nghĩ bình dân, không vĩ mô vi mô gì cả: ăn Tết Ta là lãng phí. Nhưng liệu chuyển Tết này qua Tết nọ thì có tránh được phải mua này sắm kia? Đó là chưa kể Tết Ta xưa nay là một cơ hội kích cầu lớn lao cho sản xuất hàng hóa và dịch vụ. Hơn nữa, cần có bánh nhưng cũng cần có hoa hồng, cứ lợi nhuận mãi, tăng trưởng mãi, rồi loài người như những chiếc máy kiếm tiền chăng?

Gần ba mươi năm đổi mới, lại cùng nhịp với sự đổi thay chưa từng có về công nghệ của xã hội loài người, thế giới bỗng nhiên trở nên nhỏ xíu và từng góc cạnh của nó hiện lên rõ mồn một trước mắt mỗi người khiến người ta muốn sắp đặt lại nó theo một trật tự mới, thay cái này, đổi cái kia, dễ dàng như một cái nhấp chuột.

Vài ông Tây tới làm ăn nhăn mày nheo mắt là đã tính tới chuyện bỏ truyền thống của ông cha; vài chuyến xe đò khó nhọc đưa những người con từ thành thị về quê ăn Tết là đã bàn chuyện bỏ đất lề quê thói. Đừng dại dột! Nhập gia thì tùy tục! Yếu kém thì phải nâng cấp! Nhân viên lơ là thì siết chặt quản lý! Sao không tính chuyện làm sao quảng bá để Tây đến đây hòa nhập với Ta, ăn Tết với Ta, đem lại nguồn lợi cho Ta?

Không vì chiếc giày chật mà phải gọt bỏ gót chân để đi đứng cho vừa. Tết Việt cùng với những gì liên quan đến Âm lịch là một tài sản về sự đa dạng văn hóa của nhân loại mà không ai có quyền hủy hoại. Buồn thay, có những người Việt đang muốn như thế. Cái nhìn thô thiển của lý tính mới ghê gớm làm sao!

Một ngàn năm sau, dù có ra sao, ta vẫn hít thở không khí Việt. Làn gió phương Tây đã hơn một lần thổi đến, cơn bão toàn cầu đang làm rung cành rụng lá muôn phương. Nhưng hãy tin đi, một ngàn năm sau, cứ Tết đến xuân về là mai đào lại nở trên quê hương Việt Nam!

Nhớ những đêm giao thừa xa xứ, lòng không đủ lớn để nghĩ ngợi đến Tây đến Tàu, để so đo chuyện thiệt chuyện hơn, chỉ ước ao như trẻ thơ được trở về nằm thả mình trên đồng cỏ quê hương để nghe tình tự dân tộc vút lên ngút ngàn từ bao la đất mẹ.

Còn bây giờ, lòng đang rộn ràng chờ đón Xuân sang…