Lâm Đồng: Dân khốn đốn vì thủy điện nợ đền bù

Người dân xã Tân Nghĩa cuống cuồng chạy lũ vì thủy điện Đồng Nai 2 tích nước.

Chủ đầu tư nhiều lần bội tín

Theo cam kết, Cty CP thủy điện Trung Nam - chủ đầu tư dự án thủy điện Đồng Nai 2 - sẽ trả tiền đền bù cho người dân các xã Tân Thanh (huyện Lâm Hà) và Tân Nghĩa (huyện Di Linh) vào tháng 10.2012. Nhưng đến nay, Cty này vẫn còn nợ người dân hơn 80 tỉ đồng tiền bồi thường, hỗ trợ và tiếp tục hứa trả trong tháng 1.2014. Trong khi đó, từ ngày 21.9.2013, thủy điện Đồng Nai 2 đã tích nước lên cao trình 665m, khiến hàng trăm hộ dân phải chạy lũ.

Mặc dù pháp luật không cho phép, nhưng UBND tỉnh Lâm Đồng vẫn cho Cty Trung Nam đóng đập tích nước. Lý do là chủ đầu tư đang gặp khó về tài chính, nếu chậm phát điện Cty sẽ mất khoảng 500 tỉ đồng/năm. Bài tính này đã đẩy hơn 300 hộ dân vào cảnh khốn đốn, bởi họ đã mất đi cả khối tài sản lớn, trong khi đó lại nhận đền bù nhỏ giọt.

Vườn sầu riêng của ông Hồ Văn Út (Tân Nghĩa) được đền bù 1,8 tỉ đồng, nhưng đến nay Cty Trung Nam mới trả 500 triệu đồng. Mất thu nhập, lại không có tiền mua đất sản xuất, cả nhà ông Út giờ thất nghiệp.

Theo Ban Chỉ đạo Tây Nguyên, do mức hỗ trợ tăng gấp 3 lần giá đất nên tiền bồi thường phát sinh thêm 250 tỉ đồng (từ 233 tỉ đồng lên 486 tỉ đồng), cùng với việc giá cả biến động, khiến chi phí xây dựng tăng thêm 800 tỉ đồng nên chủ đầu tư không kịp vay bổ sung.

Gian nan đòi nợ

Dự án Thủy điện Đại Ninh của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) tại huyện Đức Trọng đã phát điện thu tiền hơn 10 năm, song những tồn tại về đền bù, hỗ trợ vẫn chưa giải quyết dứt điểm. Tổng số tiền đền bù hơn 20,7 tỉ đồng, nhưng đến nay Ban Quản lý dự án thủy điện 6 của EVN vẫn chưa trả.

Không thể an cư trong vùng đất quanh năm ngập lụt, 21 hộ khác không thuộc diện bị thu hồi cũng làm đơn xin được... thu hồi đất hoặc đi tái định cư. Đặc biệt, đường vào khu sản xuất 130ha của người dân thôn Phú Ao, xã Tà Hine bị ngập lút, nhà nông phải trầy trật thủy - bộ kết hợp mới vào được rẫy và đưa nông sản về. Theo UBND huyện Đức Trọng, do khảo sát, điều tra ban đầu không kỹ mới phát sinh nhiều vấn đề: Đất bị thu hồi thì không ngập, vùng không giải tỏa lại ngập nước.

Hàng loạt tồn tại của thủy điện Ya Ly và Plei Krông (Kon Tum) mới được giải quyết sau nhiều năm nỗ lực thì phát sinh Đồng Nai 3 (Đắc Nông) nợ dân hơn trăm tỉ đồng và hàng trăm hécta đất sản xuất, giờ đến lượt Đồng Nai 2 và Đại Ninh của Lâm Đồng. Các bài học thủy điện ở Tây Nguyên đều cho thấy, chỉ có sự quyết liệt của chính quyền mới không đẩy người dân vào thế bất bình đẳng, phải gánh chịu thiệt thòi cho các dự án này.