Cụ thể 5 loại thuế như được miễn giảm tiền thuế đất, được miễn thuế nhập khẩu thiết bị, tạo tài sản cố định, được miễn thuế nhập khẩu cho linh kiện, vật tư nhập khẩu lắp đặt đồng bộ với thiết bị tại dự án alumin Lâm Đồng, miễn thuế nhập khẩu chất trợ lắng cho sản xuất trong 5 năm, giảm thuế nhập khẩu xút lỏng từ 20% xuống chỉ còn 3%, miễn thuế xuất khẩu alumin, ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp.
Tuy nhiên, theo một công văn trình lên Thủ tướng, Tập đoàn này vẫn tiếp tục đề xuất giảm khoảng 10 lần phí môi trường cho khai thác bauxite.
Theo Tập đoàn này, Bộ Công Thương- cơ quan quản lý chuyên ngành- cũng đã đồng tình, ủng hộ đề xuất giảm phí môi trường trên. Hôm 27/11/2013, Bộ Công Thương đã gửi công văn sang Bộ Tài chính để “xin hộ” cho Vinacomin.
Bộ Công Thương đã đề nghị Bộ Tài chính cần trình Chính phủ giảm mức phí môi trường đối với khai thác bauxite từ mức 30.000- 50.000 đồng/tấn xuống mức 4.000 đồng/tấn. Mức này bằng 10% giá thành 1 tấn bauxite nguyên khai.
Lý do được Bộ Công thương đưa ra là khai thác bauxit không hề độc hại như dư luận lầm tưởng. Sau 3-4 năm có thể hoàn thổ, đất trồng được cải thiện hơn để trả cho người dân. Quá trình khai thác quặng bauxite tương tự như khai thác đất trong việc san lấp, xây dựng công trình. Vì vậy, quy định mức phí môi trường cho khai thác bauxite theo Nghị định 74 của Chính phủ là từ 30.000- 50.000 đồng/m3 là quá cao, không hợp lý.
Theo so sánh của Bộ này, mức phí hiện hành gấp 25-30 lần mức phí môi trường trong khai thác đất để xây dựng, gần bằng giá thành khai thác một tấn bauxite nguyên khai. Trong khi đó, phí môi trường đối với khai thác than cũng chỉ bằng 1% giá thành than.
Bộ Công Thương khẳng định, tác động nhạy cảm tới môi trường mà dư luận quan tâm là bùn đỏ thuộc khâu chế biến bauxite. Khi xây dựng nhà máy, dự án đã phải đầu tư rất lớn cho việc xử lý bùn đỏ, cùng đó, còn có sự giám sát của các cơ quan chức năng.
Mặc dù có bảo lãnh của Bộ chuyên ngành, song Bộ Tài chính vẫn giữ nguyên quan điểm, có công văn ngay sau đó, hôm 10/12/2013, yêu cầu Vinacomin chấp hành đúng quy định hiện hành.
Đây cũng là lần thứ hai liên tiếp, Bộ Tài chính khước từ đề nghị xin giảm phí môi trường của Tập đoàn Vinacomin.
Không khuất phục, tuần cuối cùng của năm 2013, Vinacomin đã tiếp tục gửi công văn “kêu lên” Thủ tướng, giãi bày lại hành trình xin giảm thuế phí và đề nghị Thủ tướng có chỉ đạo các bộ giải quyết.
Vinacomin còn nhấn mạnh, hai dự án alumin Lâm Đồng và Nhân Cơ đều rất khó khăn về dòng tiền trong những năm đầu, do phải trả lãi vay đầu tư. Dự kiến, năm thứ 3, các nhà máy mới vận hành đạt công suất thiết kế. Do đó, doanh thu sẽ rất thấp. Theo tính toán, dự báo thời gian lỗ kế hoạch của 2 dự án này sẽ kéo dài 5-7 năm.
Vì vậy, Vinacomin đã kiến nghị Thủ tướng xem xét, giảm phí môi trường khai thác bauxite xuống mức trần 4.000 đồng/tấn như Bộ Công Thương đề xuất, trong thời hạn 5-7 năm kể từ ngày dự án đi vào sản xuất.
Cũng trong văn bản trên, Vinacomin đề nghị Thủ tướng chỉ đạo Bộ Tài chính cho phép ưu đãi miễn thuế nhập khẩu linh kiện, vật tư lắp đặt đồng bộ cho thiết bị ở dự án alumin Lâm Đồng mà không cần các bộ liên quan xác nhận.
Khu rửa và lắng quặng bauxite tại tổ hợp Nhân Cơ, Đắc Nông
Dự án bauxite Nhân Cơ sẽ lỗ trong 6-7 năm đầu
Hồi tháng 6/2013, ông Bùi Quang Tiến, Giám đốc Ban Quản lý dự án khai thác bauxite và sản xuất alumin Nhân Cơ, thuộc Tập đoàn Vinacomin đã cho biết, dự án bauxite Nhân cơ sẽ lỗ trong 6-7 năm đầu.
Theo ông Tiến, tổng đầu tư hơn 16 nghìn tỷ chưa bao gồm phần khai thác mỏ bauxite do báo cáo thăm dò mỏ mới được duyệt, đang lập dự án đầu tư mỏ. Hơn nữa, trong quá trình triển khai dự án, giá trị tổng mức đầu tư ban đầu khoảng hơn 11 nghìn tỷ đồng không còn phù hợp nên TKV đã thuê tư vấn lập điều chỉnh lại tổng mức đầu tư.
Ông Bùi Quang Tiến cho biết thêm, do phải chịu lãi suất vay và khấu hao cao nên trong 6 -7 năm đầu hoạt động, nhà máy có thể sẽ phải chịu lỗ kế hoạch với giá trị khoảng hơn 2.400 tỷ đồng.
Tuy nhiên, từ năm thứ 7 trở đi, dự án này sẽ bắt đầu có lợi nhuận và với thời gian khai thác dự kiến trong vòng 30 năm, tổ hợp này sẽ mang lại cho TKV cũng như ngân sách nhà nước hơn 39.400 tỷ đồng. Ngoài ra, dự án sẽ tạo điều kiện cho khoảng 2.000 lao động có công ăn việc làm, góp phần đáng kể vào GDP cho địa phương.
Liên quan đến việc vận hành, hoạt động nhà máy chế biến bauxite đầu tiên sau khi kết thúc giai đoạn chạy thử nghiệm, tháng 11/2013, Chủ tịch Vinacomin, ông Trần Xuân Hòa đã thừa nhận với báo chí về việc đã "hơi lạc quan quá, nghĩ thời gian thực hiện có thể khẩn trương hơn".
Theo ông Hòa, khó khăn một phần do kinh tế nhưng hơn nữa, do các cơ quan của Chính phủ rút kinh nghiệm từ những dự án lớn trước đây đã làm nên xem xét rất cẩn trọng mỗi khi đưa ra một dự án.
“Nhưng tôi tin tưởng rằng thời gian tới, chúng ta sẽ có những quyết định để giải quyết các dự án này”, Chủ tịch Vinacomin lạc quan.
Dù thừa nhận phía nhà thầu Trung Quốc cũng chưa có kinh nghiệm khi lần đầu làm những dự án như ở Việt Nam này nhưng ông Hòa cho biết: “Chúng tôi đang đẩy nhanh tốc độ, cùng hỗ trợ với bạn hoàn tất hồ sơ thủ tục để sớm bàn giao được dự án”.
Khi được hỏi về vấn đề đầu ra cho sản phẩm, ông Hòa tiếp tục lạc quan: “Chưa tính đến vì đầu ra của alumin rất rộng, không phải lo”.