Toàn cảnh diễn biến siêu bão Haiyan làm chao đảo Philippines

Tại Tacloban, thủ phủ tỉnh Leyte, chỉ ít phút sau khi Haiyan đổ bộ, nước lũ tràn lên nhanh chóng, nhấn chìm các khu dân cư ven bờ biển. New York Times dẫn lời Virginia Basinang, một giáo viên về hưu 54 tuổi, cho biết bà và gia đình gần như không kịp phản ứng gì khi bão về. Họ chỉ biết vật lộn tìm cách thoát thân trong dòng nước lũ.

Hình ảnh dòng nước chảy siết, tiếng người bị nạn gào thét, xác người và mảnh vỡ nổi lềnh bềnh hằn sâu trong tâm trí Basinang. "Có những người hoặc kiên trì, hoặc may mắn mà thoát chết, nhưng đa số thì không được như vậy", bà cho biết. Nửa tiếng sau khi Haiyan ập vào bờ, 14 xác chết xuất hiện quanh mảnh tường đối diện nhà bà.

Thành phố với 220.000 người dân này bỗng chốc trở nên hoang phế, khi xác chết đầy đường, nhà cửa bị tàn phá, cây cối bật gốc và hệ thống điện, viễn thông bị ngắt. Những người sống sót trắng tay, không nhà cửa, thiếu thốn nước uống và thực phẩm.

Ngày 9/11, những tổn thất về sinh mạng đầu tiên được công bố. AFP dẫn lời ông John Andrews, phó tổng giám đốc Cục Hàng không dân dụng Philippines, cho hay ít nhất 100 người đã thiệt mạng. 

Nhưng ngay sau đó, con số thương vong được thông báo tăng lên gấp hơn 10 lần. “Ước tính hơn 1.000 thi thể đang trôi nổi ở Tacloban theo báo cáo của Hội Chữ thập đỏ Philippines”, Gwendolyn Pang, tổng thư ký hội cho biết. “Ở Samar có khoảng 200 người thiệt mạng nữa. Việc xác nhận đang diễn ra”.

Bộ trưởng Nội vụ Philippines Manuel Roxas được phái xuống vùng bị nạn nhằm triển khai công tác cứu hộ, nhưng khó khăn trở ngại là rất lớn. 

"Công tác cứu hộ vẫn đang được triển khai. Chúng tôi dự kiến con số thương vong sẽ rất cao", ông Roxas khi đó nói. "Tất cả hệ thống, tiện ích của cuộc sống hiện đại, liên lạc, điện, nước đều tê liệt. Truyền thông cũng bị cắt đứt, vì không có cách nào để liên lạc với những người ở xa".

Các nhóm cứu hộ cho biết họ gặp rất nhiều khó khăn trong việc phân phát thực phẩm và nước uống đến các vùng thiệt hại, do đường sá bị tàn phá và cây đổ chắn ngang.

Xác chết đầy đường, nhà cửa bị tàn phá là những cảnh tượng phổ biến trong những ngày này tại Tacloban, thành phố chịu ảnh hưởng nặng nhất trong cơn bão. Ảnh: AFP

Ngày 10/11, Tổng thống Philippines Benigno Aquino đích thân thị sát khu vực bị nạn, trong đó có thành phố Tacloban, nơi chịu nhiều thiệt hại nhất. Ông Aquino thừa nhận những khó khăn trong công tác cứu hộ, bởi "các quan chức địa phương là những người phải có phản ứng đầu tiên, nhưng rất nhiều trong số họ chịu ảnh hưởng của bão và không thể nào hoàn thành công việc".

Trong khi đó, con số thương vọng được báo cáo không ngừng tăng cao. "Chúng tôi đã có cuộc họp vào tối qua với thống đốc tỉnh và các quan chức khác. Thống đốc cho hay, theo ước tính của họ, có khoảng 10.000 người đã thiệt mạng", cảnh sát trưởng khu vực Elmer Soria thuộc Tacloban khi ấy cho biết.

Sân bay Tacloban trông giống như một vùng đất bùn lầy ngập ngụa rác thải, xe bị lật và mái tôn nhàu nát. Cành cây và mảnh vỡ chắn hệ thống đường băng khiến sân bay này không thể tiếp nhận các máy bay cứu trợ cỡ lớn. 

"Thách thức lớn nhất bây giờ là công tác hậu cần", ông Praveen Agrawai, đại diện Chương  trình lương thực thế giới của Liên Hợp Quốc (WFP) cho biết. "Đường sá bị chặn và các sân bay bị phá hủy".

Ngày 11/11, người dân Philippines dần trở nên tuyệt vọng và giận dữ trước phản ứng chậm chạp của chính phủ. "Hãy đưa cứu trợ quốc tế đến đây ngay, không phải ngày mai mà là ngay bây giờ. Nơi đây thật sự khủng khiếp, còn hơn cả địa ngục", CNN dẫn lời cô Magina Fernandez, một người dân Tacloban đã mất hết nhà cửa và công việc kinh doanh vì siêu bão Haiyan.

Hàng trăm người dân tập trung tại sân bay Tacloban với tia hy vọng kiếm được một suất rời khỏi thành phố, nhưng nơi này đã bị bão phá hủy nặng nề. Trong khi đó, hệ thống bệnh viện trở nên quá tải và gần như không có khả năng chữa chạy do các thiết bị y tế đã bị phá hủy.

Những khó khăn trong công tác cứu hộ khiến nạn ăn cắp và hôi của trở thành mối lo ngại lớn của chính phủ. Đoàn xe của các nhóm cứu trợ cũng trở thành mục tiêu tấn công. Tổng thống Aquino thừa nhận hiện trạng trên, đặc biệt trong bối cảnh, chẳng hạn, chỉ có 20 trong số 300 nhân viên cảnh sát địa phương chịu làm việc ở Tacloban. Chính phủ trung ương buộc phải huy động hàng trăm binh lính và cảnh sát đến Tacloban để duy trì trật tự.

"Tacloban đã bị hủy diệt hoàn toàn. Một vài người đã mất đi lý trí vì đói và bởi nỗi đau mất người thân", anh Andrew Pomeda, một giáo viên cấp ba, cho biết. "Mọi người đang dùng đến bạo lực. Họ cướp bóc các cơ sở kinh doanh, trung tâm thương mại để tìm thực phẩm, gạo và sữa".

Phản ứng chậm chạp của chính phủ trong công tác cứu trợ khiến cướp bóc và hôi của trở thành vấn nạn lớn. Ảnh: Sina

Ngày 12/11, áp thấp nhiệt đới Zoraida với sức gió 55 km/h đổ bộ vào tỉnh Đông Davao, Philippines, trong khi quốc gia này đang phải ứng phó với hậu quả của siêu bão Haiyan. Vùng Visayas, nơi chỉ ít ngày trước đó phải hứng chịu siêu bão, một lần nữa được đặt trong tình trạng báo động cấp độ một.

13h21 (giờ địa phương) cùng ngày, một trận động đất mạnh 4,5 độ Richter làm rung chuyển đảo Bohol, một trong những nơi bị bão Haiyan tấn công mạnh nhất. Tuy nhiên, không có trường hợp thiệt mạng nào được ghi nhận sau động đất. 

Tổng thống Aquino khi trả lời phỏng vấn của CNN, phủ nhận con số 10.000 người thiệt mạng mà chính quyền tỉnh Leyte ước tính trước đó. Ông cho rằng khoảng 2.000-2.500 người dân thiệt mạng trong và sau siêu bão. Trước đó, Hội đồng Quản lý và Giảm thiểu Nguy cơ Thiên tai Quốc gia Philippines (NDRRMC) cho biết số người chết được xác nhận là 1.778 người chết, 84 người mất tích và 2.623 người bị thương. Những con số thống kê liên tục thay đổi theo thời gian.

Trước tình trạng an ninh bất ổn tại khu vực bị nạn, chính phủ Philippines quyết định ban hành lệnh giới nghiêm tại thành phố Tacloban với tất cả các công dân, trong khoảng thời gian từ 22h ngày hôm trước đến 6h ngày hôm sau, đồng thời thiết lập các trạm kiểm soát và huy động xe thiết giáp nhằm duy trì trật tự.

Bộ trưởng Nội vụ Roxas cho biết, chính quyền cũng khai thông thêm ít nhất một làn xe trên đại lộ nhằm đẩy nhanh tốc độ vận chuyển hàng tiếp tế, với hy vọng giảm thiểu nạn hôi của khi nguồn thực phẩm cứu trợ dồi dào hơn.

Theo tính toán của Liên Hợp Quốc, hơn 11 triệu người dân Philippines chịu ảnh hưởng bởi bão Haiyan, trong đó có 673.000 người phải ly tán. Ủy ban nhân đạo và điều phối cứu trợ khẩn cấp của tổ chức này cho biết, quốc gia Đông Nam Á cần khoảng 301 triệu USD cho công tác cứu trợ.

"Chúng tôi vừa đưa ra một kế hoạch hành động với chính phủ, trong đó tập trung vào các vấn đề như thực phẩm, y tế, vệ sinh môi trường, nhà ở, dọn dẹp hiện trường và bảo vệ những người dễ bị tổn hại nhất. Tôi rất hy vọng các nhà tài trợ sẽ tỏ ra hào phóng", bà Valerie Amos, chủ tịch ủy ban này, kêu gọi cộng đồng quốc tế tiếp tục chung tay cứu giúp Philippines.

Ngày 13/11, theo thống kê mới nhất của NDRRMC, số người chết vì bão Haiyan được xác nhận lên tới 2.275, trong khi số người bị thương là 3.365 và số mất tích là 80 người.

Hàng nghìn tấn thực phẩm cứu trợ từ khắp nơi trên thế giới đổ về Philippines, nhưng người dân bị nạn vẫn đang chịu cảnh đói khát. WFP đã chuyển đến Philippines ít nhất 2.700 tấn gạo, nhưng việc vận chuyển đến vùng bị nạn đang đình trệ, do tiến độ mở đường và dọn dẹp hiện trường quá chậm.

"Tôi không cho rằng đây là lỗi của bất kỳ ai", CNN dẫn lời ông Christopher De Bono, người phát ngôn UNICEF, hôm nay cho biết.

Tâm lý người dân các khu bị nạn ngày càng trở nên tuyệt vọng, vì thiếu thốn thực phẩm, nước sạch và dịch vụ y tế. Cảnh sát và quân đội cũng không ngăn cản được nạn dân cướp bóc hơn 100.000 bao gạo tại cơ quan chính phủ ở Alangalang, tỉnh Leyte.

Tuy nhiên, Bộ trưởng Nội vụ Roxas vẫn cho rằng các nỗ lực cứu trợ của chính phủ vẫn đang đi đúng lộ trình. "Ưu tiên số một của chúng tôi là giữ gìn trật tự và an ninh. Thứ hai là vận chuyển thực phẩm và nước uống đến cho người dân. Và thứ ba là thu dọn tử thi", ông Roxas cho biết.