Xoá lò gạch truyền thống, phải làm triệt để

Quyết định số 567/QĐ-TTg ngày 28/4/2010 Thủ tướng Chính phủ có hiệu lực đã quy định xóa bỏ lò gạch thủ công trên toàn quốc trước ngày 31/12/2010, nhưng hiện nay nhiều địa phương vẫn còn tồn tại một số lò gạch được sản xuất thủ công, cái mà người ta vẫn gọi tránh đi là “lò cao”.

Việc nghiêm cấm hoạt động của các lò gạch thủ công, để tạo đà phát triển cho loại vật liệu không nung của Chính phủ đã được người dân, dư luận đồng tình ủng hộ.

Bởi khuyến khích, phát triển sản xuất và sử dụng vật liệu xây không nung để thay thế gạch đất sét nung, tiết kiệm đất nông nghiệp, góp phần bảo đảm an ninh lương thực quốc gia, giảm thiểu khí phát thải gây hiệu ứng nhà kính và ô nhiễm môi trường, giảm chi phí xử lý phế thải của các ngành công nghiệp, tiết kiệm nhiên liệu than, đem lại hiệu quả kinh tế chung cho toàn xã hội.

Hiện nay, trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn có hơn 200 lò gạch thủ công vẫn đang hoạt động. Việc dừng, tiến tới cấm hẳn hoạt động của các lò gạch thủ công là điều không đơn giản.

Nguyên nhân chính là nguồn cung cấp gạch chất lượng cao để thay thế còn ít, trong khi đó nhu cầu của người dân đối với loại VLXD này là rất lớn. Ngoài ra, các lò gạch thủ công cũng giúp cho các địa phương giải quyết được một lượng lao động dôi dư không nhỏ.

Việc chuyển sang sản xuất theo công nghệ lò tuynel hoặc các lò công nghệ tiên tiến khác, đảm bảo tiêu chuẩn về môi trường thường có vốn đầu tư quá lớn mà các chủ lò gạch nhỏ không có khả năng.

Tại Hà Nội, việc xóa bỏ lò gạch thủ công trong năm 2012 theo chỉ đạo của UBND TP vẫn chưa được thực hiện một cách triệt để. Một số huyện ngoại thành và thị xã Sơn Tây của Hà Nội, nhiều chủ lò vẫn ngang nhiên hoạt động.

Tại một số tỉnh, việc xử lý các lò gạch thủ công cũng gặp nhiều khó khăn. Bởi nghề làm gạch thủ công đã từ nhiều năm nay. Mặc dù gây ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng lớn đến sức khỏe người dân, nhưng nhiều năm qua, nghề này đã đem lại nguồn thu nhập ổn định cho nhiều gia đình và góp phần giải quyết việc làm cho hàng trăm lao động tại địa phương.

Do vậy, việc sử dụng vật liệu xây không nung thay thế gạch đất sét nung truyền thống là một xu hướng phát triển tất yếu do loại sản phẩm này với nhiều yếu tố vượt trội: Không dùng nguyên liệu đất sét để sản xuất (đất sét chủ yếu khai thác từ đất nông nghiệp, làm giảm diện tích sản xuất cây lương thực, đe dọa về an ninh lương thực quốc gia).

Ngoài ra, có thể tận dụng phế thải công nghiệp, góp phần bảo vệ môi trường, tiết kiệm nhiên liệu (như than, củi, dầu DO); có khả năng cách âm, cách nhiệt, chịu nhiệt tốt, bền, tiết kiệm năng lượng, tiết kiệm thời gian thi công, một số loại gạch nhẹ có tỷ trọng thấp qua đó giảm tải trọng công trình và tiết kiệm chi phí xây dựng…

Không những vậy, tình trạng phát triển tràn lan các lò gạch thủ công đã ảnh hưởng trực tiếp tới doanh thu, cũng như những hoạt động sản xuất kinh doanh của một số doanh nghiệp sản xuất gạch, ngói trong nước, gây thất thu một khoản thuế lớn cho nhà nước.

Được biết, theo quyết định số 817/2012/QĐ-UBND ngày 25/5/2012 của UBND tỉnh Bắc Kạn thì kể từ ngày 01/01/2015 sẽ cấm triệt để mọi hoạt động nung đốt lò gạch, ngói thủ công trong khu vực đất canh tác nông nghiệp và khu vực đông dân cư.

Kể từ ngày 01/01/2018 sẽ cấm toàn bộ hoạt động này tại địa bàn thị xã Bắc Kạn, huyện Bạch Thông, huyện Chợ Mới và từ ngày 01/01/2020 mọi hoạt động nung đốt lò gạch, ngói thủ công trên địa bàn tỉnh sẽ bị cấm triệt để.

Ông Phạm Văn Tiến, Giám đốc Sở Xây dựng Bắc Kạn cho biết: Việc dừng hoạt động các lò gạch thủ công gặp rất nhiều khó khăn. Nguyên nhân chính là nguồn cung cấp gạch chất lượng cao để thay thế còn ít, trong khi đó nhu cầu của người dân đối với loại VLXD này là rất lớn. Các lò gạch thủ công sử dụng lượng lớn nhân công, giải quyết được một phần không nhỏ lao động thất nghiệp của địa phương.

Do vậy, việc dẹp bỏ những lò gạch thủ công cần có một lộ trình dài. Trong thời điểm này, các cấp, ngành, địa phương cần từng bước khuyến khích và tạo điều kiện cho các tổ chức, cá nhân sản xuất gạch, ngói thủ công chuyển sang sản xuất theo công nghệ lò tuynel hoặc các lò công nghệ tiên tiến khác, đảm bảo tiêu chuẩn về môi trường.