Tạp chí Thế giới mới ra số cuối cùng: Nỗi buồn cho một thế hệ độc giả

Với những người yêu mến tạp chí này - và rộng hơn là với báo chí, đây là một nỗi buồn...

Thời hoàng kim đã qua

Với những độc giả thuộc thế hệ 7x trở về trước, 2 tạp chí khổ nhỏ là Thế Giới Mới (TGM) và Kiến Thức Ngày Nay đã từng là những món ăn tinh thần không thể thiếu trong suốt những năm 1990 và đầu những năm 2000.

Nhiều độc giả còn say mê 2 tạp chí này tới mức trước khi ra nước ngoài công tác, còn đi săn tìm và mua lại để đem theo vì khổ nhỏ tiện dụng và những nội dung kiến thức không bị lạc hậu. Bởi vậy, trước thông tin do ông Ngô Trần Ái - Giám đốc NXB Giáo dục (đơn vị chủ quản của tạp chí) đưa ra rằng ngày 11.11 tới đây, TGM sẽ ra ấn phẩm cuối cùng để rồi chính thức có quyết định đình bản và giải thể, đã làm không ít người nuối tiếc.
 

Chia sẻ với phóng viên NTNN vào chiều 7.11, nhà báo Trọng Thanh- Phó Tổng Biên tập phụ trách nội dung của Tạp chí TGM cho biết: “Là người gắn bó với TGM từ vị trí biên tập viên, rồi thư ký tòa soạn và Phó Tổng Biên tập suốt từ năm 1992 đến nay, tôi rất buồn khi tờ tạp chí mình đã dành tâm huyết của hơn 2 thập kỷ đến thời điểm phải đình bản. Đây là một điều không ai mong muốn”.

Theo ông Thanh, TGM đã từng có một thời hoàng kim trong làng báo, ngay số đầu tiên ra mắt vào năm 1990, 12.000 bản tạp chí đã bán hết veo, bởi thế Ban biên tập đã quyết định từ số thứ 2 sẽ tăng kỳ từ nguyệt san lên thành bán nguyệt san. Rồi từ đó, TGM tăng lên 10 ngày/ấn phẩm với đỉnh cao là 70.000 bản/kỳ, và trở thành tạp chí xuất bản theo tuần. Chính nhờ có thương hiệu và uy tín, TGM đã thu hút được một lực lượng cộng tác viên tên tuổi như nhà báo Hữu Thọ, cố GS - TS - Viện sĩ Vũ Tuyên Hoàng, các nhà thơ Đỗ Trung Quân, Trần Đăng Khoa, Sương Nguyệt Minh… và nhiều cây bút tên tuổi tham gia cộng tác.

Hồi đó êkíp những người làm TGM đều là những tên tuổi đầy cá tính trong làng báo như Phó Tổng Biên tập Lê Khắc Hoan, các nhà báo như Tổng biên tập Đỗ Quốc Anh, Lê Khắc Hân, Nguyễn Vũ Tiềm…

Họ đã chung tay để làm nên một ấn phẩm uy tín trong làng báo giáo dục. Các chuyên mục nổi tiếng như “Chuyện đời”, “Nhìn lại lịch sử”, “Phóng sự khoa học”… đều thu hút được bạn đọc và cộng tác viên thân thiết. Đặc biệt, những cuộc thi dành cho bạn đọc như “Truyện ngắn dưới 1.000 âm tiết” của TGM đã từng làm nên một hiện tượng thú vị trong đời sống văn nghệ.

Tuy nhiên, TGM đã không giữ mãi được phong độ đỉnh cao của mình, đặc biệt, theo nhận xét của nhiều độc giả, từ khi tạp chí này đổi từ khổ A5 sang khổ A4 vào tháng 4.2009 thì lượng bạn đọc gắn bó đã giảm sút rất nhiều và phát hành của báo rơi vào chu kỳ đi xuống. TGM đã đánh mất lợi thế là một ấn phẩm nhỏ gọn, dễ lưu trữ và buộc mình phải cạnh tranh thị trường với hàng trăm các ấn phẩm khổ A4 khác.

Bài học để xem lại mình

Nhà báo lão thành Hữu Thọ- một cộng tác viên thân thiết của TGM từ ngày đầu- khi tạp chí này còn là một ấn phẩm phụ của Báo Người Giáo Viên Nhân Dân (tiền thân của Báo Giáo Dục Thời Đại hiện nay) chia sẻ với phóng viên NTNN: “Nghe tin TGM buộc phải đình bản, tôi cảm thấy rất buồn, vì đó là nơi tôi đã cộng tác trong nhiều năm. Thực ra có một thời, TGM không chỉ có tác động tốt đến đội ngũ giáo viên mà còn đến toàn xã hội vì đã thu hút được những cộng tác viên giỏi, bám sát đề tài xã hội. Tuy nhiên, với tình hình hiện nay, tôi nghĩ TGM không nên chỉ đổ lỗi cho lý do kinh tế mà nên có sự nhìn nhận khách quan công bằng hơn”. Theo nhà báo Hữu Thọ, mấy năm gần đây, đời sống xã hội có nhiều biến động, đặc biệt trong lĩnh vực giáo dục, xuất hiện nhiều ý kiến phản biện rất khác nhau về cải cách giáo dục nhưng ông không thấy điều này được thể hiện trên TGM.

“Tôi cũng nghĩ là có cái khó khăn chung của hệ thống báo in, nhưng nếu thế thì những tờ báo hàng ngày sẽ có nhiều khó khăn hơn là các loại báo tuần, tạp chí. Bởi vậy, trường hợp của TGM theo tôi để dẫn đến tình trạng như hiện nay cũng là do tính chiến đấu và sức phản biện xã hội trên tạp chí này bị giảm sút.

Và đó là bài học chung cho những người làm báo, một khi anh không đáp ứng được nhu cầu của độc giả, anh phải tự đào thải mình thôi. Ở thời điểm sự nghiệp giáo dục đang có nhiều đổi thay như hiện nay, một tờ tạp chí uy tín của ngành bị đình bản là một điều đáng tiếc”.

Trao đổi với báo chí, nhà báo Vĩnh Thắng- Phó Tổng Biên tập phụ trách Tạp chí TGM cho biết: “Năm 2008, Thứ trưởng Bộ GDĐT đã ký quyết định chuyển Tạp chí TGM về thuộc NXB Giáo dục hoạt động theo mô hình “đơn vị thành viên, hạch toán phụ thuộc”. Từ đây, TGM bị cuốn vào những sai lầm của pháp lý, của mô hình hoạt động và bị hạ thấp vị thế cũng như kém hiệu quả hơn trong hoạt động”.

Ông Thắng cho biết ông về công tác tại TGM từ ngày 2.2.2010, được bổ nhiệm thay Tổng Biên tập Nguyễn Xuân Đức phụ trách tạp chí từ 19.4.2011 đến nay, ông và tập thể đã nhiều lần kiến nghị với bộ chủ quản và NXB Giáo dục nhưng không được giải quyết triệt để nên cuối cùng bị ép đồng ý giải thể cũng là điều tất yếu.