Ốc biển lạ, chớ chạm vào!

Ốc hương Nhật Bản (Babylonia japonica) được ghi nhận có chứa độc tố tetrodotoxin. Ảnh: Trung Mỹ

Theo nghiên cứu của viện Hải dương học Nha Trang, những vụ ngộ độc do ăn ốc biển có độc tố xảy ra khá phổ biến ở khu vực Thái Bình Dương. Tại Brunei, năm trẻ đã chết sau khi ăn ốc trám (ốc ôliu), tại Đài Loan có 17 nạn nhân ngộ độc, trong đó một tử vong sau khi ăn món xào chế biến từ ốc bùn (catut Nassarius castus) và ốc bùn hình nón (N. conoides). Nghiên cứu cũng cho thấy có khá nhiều loài ốc được ghi nhận là nguyên nhân gây ra các vụ ngộ độc: ốc mặt trăng, ốc đụn, ốc tù và, ốc tù và gai miệng đỏ, ốc hương Nhật Bản, ốc ngọc... Đáng lưu ý, vì một lý do nào đó mà một số loài ốc biển thông thường không hề gây ngộ độc cho con người, nhưng đột nhiên trong thời điểm nào đó lại trở nên độc. Trong một số trường hợp, độc tố của ốc không bị phân huỷ trong quá trình xử lý ở nhiệt độ cao khi chế biến. Đến nay Việt Nam đã xác định được ít nhất ba loài ốc cối (Conus) chứa độc tố dưới dạng nọc độc có khả năng gây chết người. Một số loài ốc chỉ độc ở bộ phận nhất định (thường là tuyến nước bọt), dẫn đến ngộ độc do con người bất cẩn, không loại bỏ phần độc trước khi ăn. Cũng có những loài ốc luôn luôn độc và hết sức nguy hiểm nếu vô tình ăn chúng.

TS Đào Việt Hà, trưởng phòng hoá sinh biển, viện Hải dương học Nha Trang cho biết, tuỳ từng loài ốc, bản chất độc tố có thể là saxitoxin (độc tố vi tảo tích luỹ trong các sinh vật hai mảnh vỏ, một số loài cua rạn...), hoặc tetrodotoxin (độc tố trong cá nóc, mực đốm xanh, con so...) Độc tố trong các loài ốc mặt trăng, ốc đụn và ốc trám đã được xác định là saxitoxin; còn độc tố của ốc tù và, ốc tù và gai miệng đỏ, ốc hương Nhật Bản, ốc bùn, ốc ngọc là tetrodotoxin. “Hai độc tố này đều thuộc loại độc tố thần kinh cực mạnh, không hề bị phân huỷ, biến tính trong quá trình xử lý ở nhiệt độ cao nên vẫn tồn tại trong thức ăn đã được chế biến, xào nấu, thậm chí cả sản phẩm cấp đông, đóng hộp”, TS Hà nói. Cũng theo TS Hà, sau khi ăn phải ốc biển chứa độc tố, triệu chứng ngộ độc xảy ra trong vòng 20 phút đến 3 giờ, nạn nhân có cảm giác tê, rát bỏng ở môi, đầu lưỡi... rồi lan dần đến chân tay, đôi lúc kèm đau đầu, đau bụng, đau cánh tay, đi đứng loạng choạng, nôn mửa dữ dội rồi khó thở, hôn mê, hô hấp ngưng trệ do bị tê liệt... Nạn nhân có thể chết sau 30 phút đến tám giờ nếu không được cấp cứu kịp thời.

“Để phòng tránh ngộ độc ốc biển, mọi người cần hết sức thận trọng, tránh cầm nắm, đụng chạm những loài ốc lạ, màu sắc sặc sỡ... Tuyệt đối không ăn những loài nghi ngờ có độc hay chưa được kiểm chứng. Sau khi ăn bất cứ loài ốc biển nào mà cảm thấy có triệu chứng như đã mô tả, lập tức phải đến cơ sở y tế gần nhất để được điều trị kịp thời”, TS Hà lưu ý.